Metaverse’de hastanın fiziksel olarak incelenmesi, verilerin incelenmesi şeklinde değişecektir. Metaverse’de muayene, hastanedeki bir hekim yerine, milyonlarca hastayı tanıyan algoritmalar tarafından yapılacaktır.
Metaverse: İnsanlar dahil doğada ya da zihnimizde canlandırdığımız bütün nesnelerin dijital formalarının bulunmuş olduğu dijital dünya olarak tanımlayabiliriz. İnsanların ikizleri, binalar, alışveriş merkezleri, eğlence bölgeleri olabileceği gibi tasarımcıların geliştirdiği bir dizi objelerde olabilir.
Metaverse, klasik sanal gerçeklikten (VR) oldukça daha fazlasıdır. VR gözlükleri ile sanal gerçeklikteki nesneler ile etkileşimimiz olmuyor ancak izleyebiliyoruz. Metaverse’de, kullanıcılar öbür insanlarla görüşebiliyor, alışveriş yapabiliyor, Metaverse’deki nesneler ile etkileşim içerisinde bulunabiliyor.
Henüz bu söylediklerimizi gerçekleştirmek için yolun oldukça başlangıcında olsak da, NFT alışverişleri, sanal gerçeklik uygulamaları, kullananların temsilcileri olacak avatarlar Metaverse’in ilk adımları olarak aşina olduğumuz bilgiler.
Halen tasarlanan çoğu teknoloji ile Metaverse’de duyularımız ile hissetmemize yönelik yeni teknolojiler de geliştirilmektedir. Örneğin Facebook, sanal nesnelere dokunurken parmaklara ve avuç içlerinde hissetmemiz yönelik dokunsal eldivenler geliştiriyor.
Metaverse’in sıhhat açısından önemi?
Telesağlıkta monitör görüntüsü üstünden 2 boyutlu olarak meydana getirilen görüşmeler yerine, üç boyutlu ortamda etkileşimli, giyilebilir cihazlardan ve öbür kaynaklardan toplanmış verilerin değerlendirilmesi ile ile meydana getirilen görüşme, hasta ve hekim için Teletıp’a göre daha gelişmiş bir tecrübe sunmuş olacağı açıktır.
Metaverse’in sıhhat açısından karşı konulamaz cazibesi, Metaverse’de bulunan sanal objelerin, kendileri ile ilgili çoğu veriyi barındırıyor olmasıdır. Metaverse’de, hastanın dijital ikizinden bahsediyorsak, hastanın bütün sıhhat verisine sahip bir sanal ikizinden bahsediyoruz demektir. Hastanın bütün elektronik sıhhat kayıtları, fiziksel bilgileri, ruhsal durumu genetik bilgileri, toplumsal faktörler, çevresel faktörler dahil kişinin sağlığına aktif olan bütün veriler, giyilebilir cihazlar ve öbür kaynaklardan anlık olarak toplanabilecektir.
Web 3.0 olarak adlandırılan yeni çağda geleneksel çoğu iş yapış şekillerimiz değişecektir. Bu çerçevede sağlıkta da birebir görüşerek hastanın fiziksel olarak incelenmesi yerine, verilerin incelenmesi şeklinde değişecektir. Metaverse’de muayene, hastanede doktorlar yerine, milyonlarca hastayı tanıyan sıhhat suni zeka algoritmaları tarafından yapılacaktır. Metaverse’deki doktorlar şikayetiniz nelerdir diye sormak yerine, hasta tarafınca denetim edilen laboratuvar cihazlarıyla boğaz, akciğer ve kalbi denetim eden iç organların 3D görüntüsünden elde edilen verileri inceleyecekler.
Hastalıkları tedavi etmek için gelişen bütün kusursuz çözümler, hayat sürelerinin uzaması, ruhsal ,çevresel koşullar sebebiyle yeni hastalıklar ile savaşım etmek zorunda kalıyorsa da, doğumdan itibaren kaydolan genetik detayları ve öbür şahsi sıhhat detayları ile hastalıklar oluşmadan ilkin tahmin edilebilecek, gelecekte hastalıklardan daha fazla sağlığın korunması ve geliştirilmesi yönünde olacaktır.
Metaverse’de sıhhat hizmeti olası mü?
Bu hususta çoğu startup sanal dünyada sıhhat hizmetlerine yönelik çalışmalar yapıyor. Metaverse’de sıhhat hizmetleri için geniş bir ihtimal yelpazesi olsa da, dijital sağlıkta günümüzün en yaygın iki kategoride meta veri kaynağı programları yapıldığını söyleyebiliriz.
Sürükleyici (İmmersive) ortam uygulamaları:
Günümüzde, sıhhat hizmeti sağlayıcılarının ve tüketicilerin eğitim,tedavi amacına yönelik etkileşimde bulunmuş olduğu sanal ya da hibrit dünyalardır. Bu sürükleyici ortamlar tamamiyle sanal olabilir, VR, AR ya da hologramlar aracılığla bir araya gelen reel ve dijital dünya karışımı olabilir.
Bu mevzularda çabalama yapan şirketlerden bazıları şunlardır;
Giblib: Tıbbi eğitim veren platformdur.
Osso VR: Cerrahi eğitim platformu ve dijital kütüphaneyi de barındıran bir sistemdir.
HealthSchalars: Acil durumlarda klinisyenlerin süratli cevap vermelerine, yönlendirmelerine yönelik çalışmaktadır.
Embodied Labs :Bakıcıların hasta koşullarını daha iyi değerlendirmelerine yardımcı olur
Eğitim ile beraber klinisyenlerin prosedürlerini planlamada ve tamamlamada yardım eden sürükleyici ortamlar
Vicarius Surgial: Cerrahların minimal invaziv cerrahi robotları denetlemek için VR kulaklıklar ile yardımcı olur.
Augmedics : AR navigasyon sistemi ile ortopedik cerrahların implant yerleştirmesine yardımcı oluyor.
Metaverse çözümleri, ameliyathane haricinde da eğitimli klinisyenlerin erişimini ölçeklendirmeye yardımcı olabilir.
ThirdEye : Saha acele servis personelinin, hastanın hastaneye ulaşmadan ilkin değerlendirilmesine yönelik olarak AR gözlükleri ile değerlendirmesi bakım talimatları vermesine yardımcı olur.
Hastaların tedavilerine yönelik Metaverse uygulamalar
XRHealth :Kronik ağrıların tedavilerine yönelik uygulamadır.
OxfordVR : Hastaların fobilerinin tedavisine yönelik sanal alanlarda terapisini denemelerini sağlar
Floreo : Otizm spektrum bozukluğu olan evlatların değişik toplumsal bağlamlarda davranış becerilerinin gelişmesine yardımcı olur.
Luminopia : Sağladığı dijital ortamlarda Ambliyopi gibi nöro-görsel bozuklukları tedavi etmeye yönelik uygulamadır.
Dijital İkizler
Sağlıkta Metaverse girişimlerinin hayat bulmuş olduğu öbür alan dijital ikizlerdir. Canlıların tedavisine, sıhhat konusunda yardımcı almalarına yönelik reel dünyada bulunan modellerinden aldıkları veriler ile oluşturulmuş bir sanal benzerleridir. Bu dijital ikizler modellenir reel varlıklardan sürekli bağlanıp veri alır.
Sağlık hizmetine yönelik dijital ikizlerin bir biçimi, organların ve kas gruplarının ikizlerinin oluşturulmasıdır
Siemens Healthineers : Hastaların kalplerindeki moleküler yapıyı ve biyolojik fonksiyonu simüle eden kardiyak dijital ikizler üstünde çalışmaktadır. Bu çabalama ile hastanın kalbinin ameliyata,ilaçlara ve öbür müdahalelere iyi mi reaksiyon vereceğini simüle edebilecek
Virtonomi :İmplantların ve tıbbi cihazların zamanla hastanın bedeninde iyi mi reaksiyon vereceğini görmek için dijital kas ve kemik gruplarında oluşan dijital ikizi oluşturulur.
Organ haricinde hastaların bütün vücut dijital ikizlerinin oluşturulmasıdır
Q Bio :Uzmanlar, eğitmenler, beslenme uzmanları ve araştırmacılarla hasta anatomisi ve fiziksel yapısının simulasyonlarını kurmak için hastanın hayati bilgilerini, tarama bilgilerini, tıbbi geçmişini, genetik bilgilerini birleştiren şahsi verilerini sanal gösterge panosundan erişilebilmektedir.
Babylon Health :Hastalar içn benzer dijital ikiz gösterge panosu sunar.
Twin Health :Hastaların metabolik hastalıklarını önlemeye yönelik yaşam seçimi değişikliklerini planlamak için metabolizma odaklı dijital ikizdir.
Salgın hastalıklar ve yeni ilaçlara verilecek tepkinin ölçülmesine yönelik büyük ölçekli dijital ikiz topluluk örnekleri
Unlearn : Bir oldukça hastanın prognostik bilgilerinden oluşan dijital ikizler ile randomize kontrollü çalışmalar yapılmasını hedeflemektedir.
Birlikte Çalışabilirlik Metaverse İçin Büyük Belirsizlik
Facebook dışında firmalar de Metaverse üstünde çalışıyor: Microsoft , Amazon ve Çinli yeni teknolojilerin devi Tencent. Ancak yukarıda tartışılan uygulamaların hayata geçmeden önce aşılması ihtiyaç duyulan mühim zorluklar bulunuyor Bunlardan biri beraber çalışabilirlik tir. Bu güne kadar yaşanmış olan zorluklar göz önüne alındığında sıhhat haricinde da değişik kaynaklardan gelen bilgilerin entegrasyonunu sağlamak için beraber çalışabilirlik sağlanması mühim bir güçlük olarak bulunmaktadır.
İnsan hayatının her yönüne dair veri birikimi, bunun yanı sıra kademeli bir mahremiyet kaybı anlamına gelecektir. Dijital hüviyet de dahil olmak suretiyle rastgele bir verinin bir siber saldırıda kaybolabileceği riski her vakit vardır. Şimdilik çoğu fırsatlar vaad eden Metaverse, gelecekte bekleneni vermekte zorlanabilir.
Sağlık hizmetlerinde, bu tür teknolojilerin güvenliği ve verimliliğine dair klinik deneylere duyulan ihtiyacın da göz önünde bulundurulması gerekir. Metaverse içerisinde bir hekime danışmak için ancak makul donanıma (bilgisayar, VR gözlüğü, geniş bant) ve yazılıma değil, bunun yanı sıra sıhhat parametrelerini ölçmek için titiz ve makul fiyatlı ev cihazları ve giyilebilir cihazlara da ihtiyacınız olacak. Aksi takdirde hekim anlık verilere ulaşamayacaktır.
Dijital ikizin malumat açısından kusursuz olması gerekir. Tam kapsamlı veri içermeyen suni zeka algoritmaları, noksan malumat girişi sebebiyle potansiyel olarak ölümcül tıbbi yanlışlar yapabilir. Doktorlar da ancak kritik hususları göz önünde bulundurarak hastanın sağlığı ile ilgili kapsamlı bilgiye ulaşamamış, Yapay zeka algoritmaları doğru sonuçlanması için lüzumlu veriye ulaşamamış olacaktır.
Sanal gerçeklik (VR) kıstlı mevzularda da olsa tıpta esasen kullanılıyor. Yukarıda açıklamaya çalıştığımız şekilde Metaverse ile VR tecrübesi arasındaki ayrım büyüktür. VR’nin tıbbi amaçlar için kullanıldığını kanıtlayan çoğu kanıta dayalı çabalama var. Ama aynı şeyi Metaverse için uzak görünüyor.
Telesağlık, Metaverse’ın birtakım özellikleri hayata geçirilerek , sıhhat hizmeti sunumunun tamamiyle yeni bir şekli haline gelebilir. Bu çalışmalar ile sağlıkta veri üstünden çabalama özendirilecek, gelecek nesiller doğumdan itibaren kayıt dibine alınan verileri sağlığın önlenmesi ve kişiselleştirilmiş tedavi açısından daha bereketli sonuçlar alacaklardır.
Kaynak:
.https://aboutdigitalhealth.com/2022/01/27/health-in-the-metaverse/
.https://rockhealth.com/insights/digital-health-enters-the-metaverse/
.https://medicalfuturist.com/how-the-metaverse-could-or-could-not-transform-healthcare/
