Her geçen gün artan sıhhat hizmeti gereksinimlerini karşılamak ve hastaneden taburcu olduktan sonra uzun soluklu takip ve aralıklı tedavi bakımına gereksinim duyan hastalara yardımcı olmak ve modern tıp teknolojisinin insanlara daha iyi hizmet etmesini sağlamak için sıhhat malumat sistemlerinin değişik kliniklerdeki doktorlar arasında iletişimi sağlıyor olması önemlidir.
Sürekli bakım anlık hastane içi ve hastane dışı hasta izlemini anlatım eder. Hastaneden hayat alanına bakımın sürdürülmesi; ilgili kurumlar, bakım sağlayıcılar ve hastalar arasında koordinasyon ve anlık iletişim gerektirir.
Evde bakım sistemlerinde kullanılan sıhhat malumat sistemi, kanser, diyabet, aşırı kiloluluk gibi süreğen hastalar, kardiyovasküler alanda kronikleşmiş hastalar, pediatrik hastalar, alzaheimer gibi nörolojik, ruhsal demans hastalarında ameliyat sonrası bakım ihtiyacında olan ve yaşlı bakımı gibi derli toplu klinik izlem gerektiren hastalar ile alakalı anlık malumat edinilmesi açısından önemlidir.
Bilgi sistemleri ile bu hastaların hayat ortamı bilgileri, risk faktörleri, tetkik, tahlil, tedavi, ilaç kullanması dozaj ve süresi, tıbbi bakım ve rehabilitasyon bilgileri, bu hastalara verilen ruhsal yardımcı bilgilerinin ve gelişen semptomları devamlı bakım gören hastaların öteki sorunları gibi yüksek risk faktörlerinin gözlemlenebilir, anlık hasta verileri alakalı klinisyen tarafınca izlenebilir.
Birden Fazla Kronik Rahatsızlığı Olan Kişilerin Tedavi ihtiyacı ve Riskleri
Kronik hastalıklar ya da bulaşıcı olmayan hastalıklar (BOH’ler) küresel ölümlerin %60’ından fazlasını oluşturmaktadır. Altta yatan sıhhat BOH koşullarına sahip kişilerde ciddi COVID-19 hastalığı riski daha yüksek seyretmektedir. Bu hastalıklardan ilk dördü kardiyovasküler hastalıklar (CVD), kanserler, teneffüs rahatsızlıkları ve diyabettir. Birlikte, bulaşıcı olmayan hastalıklarla ilişkili erken ölümlerin %80’inden fazlasını oluştururlar
Yapılan araştırmalar değişik kliniklere tedavi amaçlı başvuran hastaların %72 sinin lüzumsuz fazladan deva kullandığı kararına ulaşmışlardır. Tedavi sürecinde koordinasyon eksikliği; lüzumsuz hastaneye yatışları, tekrarlanan testleri, tutarsız klinik tavsiyeler ve advers deva reaksiyonları gibi fena klinik neticelerle ilişkilendirilmiştir. Bunun yanı sıra WHO (World Health Organization) süreğen hastalıklar için yapmış olduğu incelemelerde hastanın yaşamsal alanında verilemeyen yardımcı tedaviden kaynaklı hastaneye yatış oranlarının her sene kümülatif olarak artığı kararına ulaşmıştır.
Hasta verilerinin klinisyenler arasında güvenilir bir halde iletebilen elektronik sıhhat girdilerinin kullanılması, çok sayıda süreğen rahatsızlığı olan milyonlarca kişinin bakımını koordine ve denetim etmeye yardımcı olacaktır. Araştırmalar, çok sayıda süreğen rahatsızlığı olan kişilerin yatarak tedavi alma, muhtelif doktorlara görünme, muhtelif reçeteli ilaçlar alma ve sıhhat çalışanları tarafınca evde ziyaret edilme oranlarının daha yüksek bulunduğunu verilerle göstermiştir. Örneğin, 3 ya da daha çok süreğen rahatsızlığı olan hastalar yılda yaklaşık 10 değişik hekime görünebilmektedir.
Bir öteki çalışmada, dört ya da daha çok süreğen hastalığı olan hastaların, sene içerisinde lüzumsuz hastaneye yatma olasılığının, süreğen bir durumu olmayan bir yararlanıcıya göre 99 kat daha çok bulunduğunu göstermiştir
Araştırma verilerinin oransal artışının bir sebebi, ilmi olarak süreğen hastalıklar, sık sık birbirine bağlı karmaşık, sistemik durumlardır. Bu sebeple süreğen rahatsızlıkların bütünsel sağlığın devamlılığını kısıtlayıcı tesiri olabildiğince yüksektir. Kronik rahatsızlıkların grip ya da alerji gibi kolay ve geçici hastalıklara, yaralanmalara verilen reaksiyonların daha ciddi olduğundan kaynaklı tedavi ve bakım ihtiyacı daha kapsamlı hasta izlemi gerektirmesidir.
Örnek olarak diyabetli kişilerde diyabetik retinopati, diş eti iltihabı, göz, böbrek, dermatolojik rahatsızlıklar ve hatta depresyon sorunları geliştirme riski daha yüksektir. Bir diyabetolog ziyareti kafi değildir. Entegre bir yaklaşım, bir diyabet uzmanı, kardiyolog, göz bakımı uzmanı, ağız hijyeni uzmanı, diyetisyen ve hastalığın ilerlemesini yavaşlatmak için daha fazlasından öneri içermelidir.
Diğer bir misal grubu ise kanser hastaları WHO’nun verilerine göre her sene doğan 10 çocuktan 1’i kanser tanısı alıyor. Her sene 18 yetişkinden 1 ‘i kanser tanısı alıyor. Her sene dünyada 23 milyon insan kanserden yaşamını kaybetmekte. Bu oranların yüksek olmasının bir nedeni geç tedavi ve tedavi sonrası bakım sürekliliğinin sağlanamamasından kaynaklanmakta. Sürekli bakım hastaları için tedavi başarısı hastanın reçeteli ilaçlara, terapi protokollerine ve öneri edilen hayat seçimi değişikliklerine uzun soluklu uyumuna bağlıdır.
Bilgi Sistemleri ve Doktorlar Arası Klinik Veri Alışverişi
Entegre, ulaşılabilir dijital sıhhat sistemleri anlık veri aktarımını sağlayabileceği için erken teşhis, zamanında tedavi ve tedavi sonrası bakım ve deney sürecini destekleyecektir. Kümülatif şekilde artan hasta ve tali rahatsızlık verilerinin anlamlı veriler haline getirilip kullanılabilmesi için klinisyenler arasında daha iyi bakım koordinasyonu ve malumat paylaşımını elde eden sıhhat dijital platformlarına gereksinim bulunduğunu göstermektedir.
Kullanılan malumat sistemleri, hastanın klinik veri alışverişi yapılmasını sağlayabilir, değişik doktorlar tarafınca devamlı güncellen hasta verisinin öteki doktorların makul şekilde erişmesi sağlayabilir. Kullanılan malumat sistemleri entegrasyon sistemleri ve veri tabanı sistemleri tasarlayarak beraber çalışılabilir bir yapıya dönüştürülebilir.
Verilerin mobilize edilmesi her dal için kritik ve lüzumlu bilgilerin öteki branşlarda hangi süreçlerde, hangi arayüzlerde doktorun karşısına çıkarılacağı, hekimi uyarması gereksinim duyulan durumlarda alakalı hekim ile iyi mi bir iletişim sağlayacağı mantıksal bir dijital yapıda tasarlanmalıdır.
Klinisyenler arasındaki veri alışverişini ve klinik süreçleri dikkate alan sıhhat malumat sistemlerinde lüzumsuz hastaneye yatışların azaltıldığı, tekrarlanan testlerin, tali rahatsızlıkların belirtilerinde, advers deva reaksiyonlarının sayısını ve maliyetini azaltma konusu ile alakalı katkı sağlayacaktır. Dijital bir sürecin oluşturulması, sıhhat kuruluşlarını vakit ve maliyet açısından hasılat sağlamasına böylece artan sıhhat hizmet maliyetlerinde kaynak dağılımında verimi artıracaktır.
Klinisyenler için ise hasta verilerinin ulaşılabilir ve mobil olması çabalama vakit verimini de artıracaktır.
Ayrıca gelişmekte olan sıhhat turizmi hastaların daha mobil olmasını sağlamaktadır. Farklı kent ve ülkelerde tedavileri planlanan hastaların hayat alanlarına döndüklerinde tali tedavi süreçlerinin izlenebilir ve paylaşılabilir olması gerekir.
Sürekli bakım hizmetlerinde entegre dijital bir dönüşüm yerden, zamandan, tedavi başarısından ve kurumsal kaynaklardan hasılat sağlayacaktır.
Tıbbi kayıtların hastaların mevcut durumunu yansıtmasını ve onlara bakan sıhhat çalışanlarının çoğuna basitçe ulaşabilmesini sağlamak için klinik ekiplerin katılımını mümkün kılabilecek güvenilir dijital asistanlar olması gerekir.
Seval Küpçü’nün “Kanser Tedavisinde Kök Hücre Nakli, Klinisyenler Arası İletişim” yazısı
Kaynaklar
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1876034119302485?via%3Dihub
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2690228/
https://www.healthit.gov/topic/health-it-and-health-information-exchange-basics/improve-care-coordination
https://www.who.int/chp/knowledge/publications/adherence_full_report.pdf adresinden
