Merkez Bankası, dövizde yatırımı olanların TL’ye geçmelerinin sağlanması emeliyle yeni bir karar aldı: TL mevduatta bankalara mecburî karşılık teşviki. Bu kararla döviz mevduat bankalar için daha masraflı hale gelecek. Bankalar vatandaşı TL’ye iknaya uğraşacak. Tera Yatırım Başekonomisti Enver Erkan, Prof. Dr. Cem Başlevent ve Ekonomist Doç. Dr. Oğuz Demir anlattı.
Merkez Bankası’nın döviz satışları ve kur muhafazalı mevduat uygulaması ile birlikte geçen hafta Türk lirasının kıymetli karları olsa da, TL bu hafta döviz kuru karşısında paha kaybetmeyi sürdürüyor. Dün yüzde 6’nın üzerinde yükselen dolar ve euro kurları, haftanın ikinci gününe yüzde 3 civarında yükselişle başladı.
Merkez Bankası’ndan (TCMB) ise dövizde yatırımı olanların TL’ye geçmelerinin sağlanması hedefiyle yeni bir karar geldi. Bu yeni karar, bankanın döviz mevduat hesabı tutmasını banka için daha masraflı hale getiriyor ve bankaların vatandaşı TL’ye geçmesi için teşvik etmesini sağlıyor.
YÜZDE 14 FAİZ/NEMA ÖDENMESİ KARARI
TCMB tarafından bankalara gönderilen yazıya nazaran, döviz tevdiat hesapları ile döviz cinsi iştirak fonu hesaplarından vadeli mevduat ve katılma hesaplarına dönüştürülen meblağ, Türkiye’de uygulanan en yüksek zarurî karşılık oranı (yüzde 8) ile çarpılarak iki katına çıkarıldı.
Bu kapsamda Merkez bankası, dövizden liraya çevrilen mevduatlarla ilgili olarak mecburî karşılıkların bir kısmına yüzde 14 (bir haftalık repo faizi) oranında daha yüksek bir nema ödeyecek.
TCMB, 2020 sonunda sıfırlanan döviz kurul oranlarını dövizden TL’ye dönüşün belirli bir oranın altında kalanlar için bariz artırdı. TCMB nezdindeki zarurî karşılık ve ihbarlı döviz mevduat hesaplarında döviz olarak tutulan kısmına ait olarak dolar ve euro cinsinde yıllık yüzde 1.5 oranında komite getirildi.
Döviz mevduatlarının yüzde 10’unu 21 Ocak 2022’ye kadar, yüzde 20’sini 18 Mart 2022’ye kadar çeviren bankalar, 2022 sonuna kadar yeni kuruldan muaf olacak.
Dövizden liraya çevrilen fiyat mecburî karşılıklardan muaf tutulacak.
Pekala Merkez’in bu adımı ne manaya geliyor, döviz mevduatı olan vatandaş bu teşviklerle TL’ye döner mi? Bilgi Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Cem Başlevent, Tera Yatırım Başekonomisti Enver Erkan ve Ekonomist Doç. Dr. Oğuz Demir sozcu.com.tr okurları için anlattı.
VATANDAŞI TL’YE İKNA EFORU
Prof. Dr. Cem Başlevent, Merkez Bankası’nın son adımıyla bankaların müşterilerini TL’ye dönmeleri için ikna etmeye zorladığını, bunun için de bankalara 3 hafta üzere kısa bir mühlet verdiğini aktardı.
“Kur muhafazalı mevduat eserinin başarılı olması için halihazırda Türk lirasında olan mudilerin ikna edilmesi kâfi değil” diyen Prof. Dr. Başlevent, “Döviz kurlarının faiz artırmadan dizginlenebilmesi için şu anda dövizde yatırımı olan bireylerin de TL’ye geçmelerinin sağlanması gerek. Merkez Bankası son kararıyla bankaları müşterilerini TL’ye dönmeleri için ikna etmeye zorluyor. Bunun için de bankalara 3 hafta üzere kısa bir müddet veriyor” dedi.
“Önümüzdeki günlerde bankaların dövizden TL’ye geçenlere cazip faiz oranları sunmaları beklenebilir” diyen Başlevent, “Döviz-TL dönüşümü için neden bu kadar telâşlı olunduğu ise merak konusu. Muhtemelen ocak ayında, yüksek enflasyon-düşük siyaset faizi ortamında işlerin zorlaşacağı öngörülüyor” değerlendirmesinde bulundu.
DÖVİZ MEVDUAT BANKA İÇİN DAHA MASRAFLI OLACAK
Tera Yatırım Başekonomisti Enver Erkan, komite oranındaki değişiklikleri, “Merkez Bankası TL tutmayı banka açısından daha avantajlı hale getirirken döviz mevduat tutmayı daha masraflı hale getiriyor bankalara” halinde yorumladı.
Erkan, şöyle devam etti: “Temel mantık şu: Banka açısından döviz mevduat tutmak daha masraflı olacak, ceza üzere. TL Mevduat tutmak daha avantajlı olacak. Yani Merkez Bankası bankalara diyor ki, şayet bana komite ödemek istemiyorsanız, zarurî karşılık masraflarınızı azaltıp, nemalandırmanızı artırmak istiyorsanız TL tutmak avantajınıza.”
‘DALGA UZUNLUĞU YÜKSEK, DÖVİZDEN DÖNÜŞ KOLAY DEĞİL’
Merkez’in bu adımının TL hesapları özendirmek için teşvik uygulaması olduğunu söyleyen Doç. Dr Oğuz Demir ise, bunun istikrar sağlamaktan çok bir ölçü denetim gücü vereceğini, döviz mevduatı olan vatandaşların da kurdaki oynaklık sürdüğü için TL’ye dönmelerinin kolay olmayacağını vurguladı.
Demir, “Döviz tevdiat hesaplarından bir çözülmenin peşinde koşuyorlar. Lakin yüksek fiyatlardan döviz alan beşerler şimdi zarardayken çıkış yapıp TL’ye dönmeleri çok kolay değil” dedi.
Neden kolay olmadığına yönelik ise Türk lirasının dün yaşadığı yüzde 6’lık bedel kaybını anımsatan Demir, “TL bugüne ise yüzde 3 kıymet kaybıyla başladı. Yani TL’de dalga uzunluğu hala çok yüksek. Değil birkaç ay, birkaç hafta ötesini öngörebilmek mümkün değil. Vatandaş da kurdaki artış eğilimini görürse TL mevduatı tercih etmeyebilir” sözlerine yer verdi.
‘İSTİKRAR SAĞLAMAZ, YAMA YAPIYORLAR’
Doç. Dr. Demir’in bu tip adımları istikrar sağlamaktan fazla ‘yama yapılması’ halinde değerlendirmesi de dikkat çekti.
Demir, şöyle devam etti: “Vatandaşı her türlü enflasyona ezdirmiş oldular. Tasarruf etmek isteyene enflasyon altında getiri sunmak demek satın alma gücünün erimesi demek. Bu yüzden bu tip adımlarla yama yapıyorlar. ‘Lastik buradan da hava kaçırdı, yamalayım’ düşüncesi… Halbuki ki lastik bir haftada eskidi, yama değil, değiştirilmesi lazım.”
Kaynak: Sözcü
