Toga, Roma vatandaşlarının karakteristik bolca dökümlü giysisiydi. Peki gerçekte kimler, ne için toga giyiyordu hep beraber bir göz atalım.
Toga aslında neye benziyordu? Yoksa üstüne fazla anlam yüklenmiş kumaş parçasından diğer bir şey değil miydi? Ve geriye dönerek baktığımızda, tarihte kimler toga giyiyordu?
Toga giymek, sıkıntılı bir teşebbüs sayılırdı. Geleneksel olarak toga, düz bir tunik üstüne sarılarak giyilen aşağı yukarı 3.7 ila 6 metre uzunluğunda uzun kumaş parçalarıydı. Ve genelde yünden yapılırlardı. Kanada’daki Western Ontario Üniversitesi’nden moda tarihçisi Kelly Olson, “İtalya’daki bir yaz sıcağında yüne batmış bir halde dolaşmanın iyi mi bir şey bulunduğunu hayal edin. Gerçekten korkulu olmalı.” diyor.
Yine de bu durum, asırlar süresince süren bir modadan o kadar da değişik değildi.
Bir kazıbilimci ve İngiltere’de kıdemli tedris görevlisi olan Ursula Rothe, insanların, bilhassa statü sebebiyle, her vakit için rahatsız edici şeyler giyebildiğini söylüyor.
(İlgili: Günlük Eşyalar, Antik Roma’nın Perdelerini Aralıyor)
Zengin Romalı erkekler hem statü hem vatandaşlık işareti olarak toga giyerlerdi. Ancak, büyük ihtimalle her vakit değil. Rothe, togaların, büyük ihtimalle gün içindeki yönetimsel işler ya da düğün, cenaze gibi hususi günler için giyilen modern ekip elbisesine benzer bir rol üstlendiklerini belirtiyor. “Muhtemelen kırsal kesimde toga giymiş birine pek fazla rastlanılmıyordu.”
Ayrıca togalar antik Yunan halkı tarafınca asla giyilmedi, en azından, Roma İmparatorluğu tarafınca egemenlik dibine alınana kadar. Bunun yerine, Yunanlar “himation” olarak malum ve dökümlü olarak giyilen bir giysiyi tercih ediyorlardı. Himation ve toga arasındaki temel farklardan biri etek kıvrımıydı; himation düz, toga ise kavisliydi.
Farklı togalar değişik şeyleri anlatım ediyordu. Standart togalar, sade, kırık beyaz renkliydi ve rastgele bir değişim, kullanıcısı ile ilgili muayyen bilgiler sağlardı. Zengin Romalıların çocukları, ergenliğe ulaşana kadar koruma sembolü olan kırmızı bordürlü togalar giyerlerdi. World History Encyclopedia’ya göre, koyu gri ya da siyah togalar cenaze törenleri için ayrılırken, zafer kazanmış generaller mor ve altın işlemeli olanlardan giyerlerdi. Seçilmiş siyasal figürler, togalarının bolca mor süslemesinden anında tanınırlardı. Ve potansiyel politikacıların bile kendilerine has kıyafetleri vardı.
Bir Roma vatandaşı aday olmaya karar verdiğinde (ki her vakit için bu şahıs bir adam olurdu), togasını tebeşirle beyazlatarak kampanyasını duyururdu. Bu, “candidus” adı verilen ve “lekesiz” anlamına gelen bir işlemdi. Olson’un belirttiğine göre, “candidate” (aday) kelimesi buradan geliyor.
Toga uzunluğu ve drape stilleri de devre kuşak moda oluyordu. Olson, Roma İmparatorluğu’ndan önceki devre olan Roma Cumhuriyeti’nde, togaların “oldukça pinti işler” bulunduğunu belirtiyor. Ancak, İmparator Augustus MS 27’de iktidara geldiğinde, togalar uzun, dökümlü ve hacimli hale geldi ve bu, devletin lafda refahına ihtimaller içerisinde bir göndermeydi. Toga stilleri zamanla devamlı değişti. Üçüncü yüzyıla gelindiğinde ise artık hepimiz için ulaşılabilirdi.
Olson, antik Roma’dan birtakım kabartmaların ve çanak çömlek parçalarının, makul noktalarda etek etrafındaki ufak ağırlıklar gibi toga aksesuarlarını tasvir ediyor gibi göründüğünü belirtiyor. Ne yazık ki, bilim adamları bu aksesuarların reel hayatta giyilip giyilmediğini ya da yalnızca sanatsal bir süs olup olmadığını hemen hemen belirleyemediler. Akademi geleneksel olarak klasik moda eğitimi almamış olsa da, bu vaziyet gitgide değişiyor. Bugün, Rothe ve Olson gibi bilim insanları, eski zamanlara ait kıyafetleri daha iyi anlamamızı sağlamaya destek oluyorlar.
Toga, Romalılar tarafınca Etrüsklerden benimsenen, başlarda bütün sınıfların her iki cinsiyeti tarafınca giyilirdi, fakat yavaş yavaş ilkin kadınlar, sonra emekçiler ve en son asilzadeler tarafınca kullanması bırakıldı. Ancak imparatorluk zamanı süresince devlet giysisi, imparatorun ve yüksek görevlilerin kıyafeti olarak kaldı. Oval biçimli bir araç-gereç parçasından yapılma olan toganın hacimli kıvrımları vardı ve bu prosedür için genelde hususi bir köle tutulacak kadar oldukça beceri gerektiriyordu.
Live Science. 24 Kasım 2022.
