Stokçuluk yaptığı argüman edilen şahıslara verilecek idari para cezasının artırılmasına ait düzenleme bu hafta TBMM gündemine geliyor. AKP kurmayları, piyasalarda görülen fiyat artışının sebepleri ortasında stokçuluk olduğunu söylerken iktisatçılar fiyatlardaki artışların enflasyonu yükselten siyasetlerden kaynaklandığı görüşünde.
Stokçuluk yaptığı sav edilen şahıslara yönelik yeni yaptırımları içeren kanunun Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde (TBMM) bu hafta yasalaşması bekleniyor.
Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) tarafından TBMM’ye sunularak Sanayi ve Ticaret Komisyonu’nda kabul edilen torba yasanın içerisinde bulunan stokçulukla uğraşa ait kanun hususları bu hafta içi TBMM Genel Kurulu’nun gündemine gelecek. Kanunun yılbaşından evvel resmileşmesi bekleniyor.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın stokçuluğun fiyat artışına sebep olduğu tarafındaki kelamları üzerine harekete geçen TBMM AKP kümesi, bu alandaki cezaları artırılması için kanun teklifi verdi.
Lakin ülkedeki enflasyonda stokçuluğun değerli bir sebep olduğuna dair çokça soru işareti var. Türk lirasındaki tarihi kıymet kaybı eserlerin maliyetlerini önemli oranda artırırken pek çok satıcı da fiyatlamalardaki bozulmalar nedeniyle sıkıntı durumda kaldı.
DÜZENLEMENİN DETAYLARI
Son torba yasa düzenlemesiyle 6585 sayılı Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanunda değişikliğe gidilecek. Kanun değişikliğinin münasebetinde ise “üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler tarafından darlık yaratıcı, piyasa istikrarını ve özgür rekabeti bozucu faaliyetler ile tüketicinin mallara ulaşmasını engelleyici faaliyetlerde bulunulması durumunda öngörülen cezaların ağırlaştırılarak cezanın aktifliğinin ve caydırıcılığının artırılmasının amaçlandığı” belirtildi.
Ayrıyeten yapılan değişiklikle stokçuluğun cezai müeyyidesinin artırılacağı da belirtildi. Yasa ile cezanın alt ve üst sonları ile bu hudutlar ortasındaki fark da tekrar düzenlenecek.
Yasal düzenlemeye nazaran, birebir unsurun “Üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler tarafından piyasada darlık yaratıcı, piyasa istikrarını ve özgür rekabeti bozucu faaliyetler ile tüketicinin mallara ulaşmasını engelleyici faaliyetlerde bulunulamaz” kararına karşıt hareket edenlerin 100 bin Türk lirasından 2 milyon bin Türk lirasına kadar idari para cezası ile cezalandırılması öngörülüyor.
Kanunun mevcut halinde bu ceza 50 bin ve 500 bin TL ortasında.
Bu alandaki son düzenleme, 16 Nisan 2020’de pandemi koşulları göz önünde bulundurularak Meclis’ten geçen torba yasa ile yapılmıştı.
STOKÇULUK NEDİR?
Haksız Fiyat Kıymetlendirme Şurası Yönetmeliği’nde stokçuluk kavramı “Olağanüstü hal, afet ve ekonomik dalgalanma devirleri ile başka acil durumlarda üretici, tedarikçi ve perakende işletmelerin piyasada darlık yaratan, piyasa istikrarını ve özgür rekabeti bozan faaliyetleri ile tüketicinin mallara ulaşmasını engelleyen faaliyetler” olarak tanımlanıyor.
Birebir yönetmelikte fahiş fiyat artışı ve stokçuluk uygulamalarına karşı piyasa istikrarını ve tüketicileri müdafaaya yönelik gerekli önlemleri alma ve bunların uygulanmasını sağlama misyonunu Haksız Fiyat Kıymetlendirme Kurulu’na veriliyor.
‘FİYAT ARTIŞININ SEBEBİ STOKÇULUK DEĞİL’
Mevzu ile ilgili Sozcu.com.tr’ye değerlendirmelerde bulunan Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi öğretim üyesi iktisatçı Prof. Dr. Yalçın Karatepe, fiyat artışlarının sebebinin stokçuluk olmadığını, kurlardaki süratli artış olduğunu belirtti.
Karatepe şunları söyledi:
“Kimse durduk yere stoklama yapmaz. Zira stoklama maliyetli bir iştir. Saklama maliyeti, taşıma maliyeti üzere pek çok maliyet var. Türkiye’de fiyat artışının stoklama ile ilgisi yok. Türkiye’deki fiyat artışlarının sebebi, kurlarla birlikte süratli bir biçimde artan fiyatlamadaki bozulmalar.
Yarın kimse sahip olacağı eserin maliyetinin ne olacağını bilemediği için fiyatlar süratli bir formda değişiyor ve enflasyon yükseliyor. İktidar aslında uyguladığı yanlış iktisat siyasetinin sorumluluğundan kaçınıp tüccara, sanayiciye, halciye yıkmaya çalışıyor.”
Araba üzere kimi eserlerde fiyatların yükseldiğini gördüğü için toplu olarak alıp yüksek fiyattan satan satıcılar olabileceğini belirtilen Karatepe, spekülatif emelle alım satım yapanlara ek vergiler getirilebileceğini belirtti. Karatepe “İkinci el arabaların alındıktan sonra aşikâr bir mühlet içerisinde satılmasında vergi uygulaması yapmak lazım” dedi. Karatepe, “İnsanların alım satım yapanlar para kazanmaktan bu türlü uzaklaştırabilirsiniz” dedi.
Karatepe son olarak, “Bütün yapılmaya çalışılan şey sorumluluktan kaçınma. Gidip her bir şirketin optimal stoklarını mı hesaplayacaklar? Bunu yapmak fiili olarak imkansız. İktidarın enflasyonu düşürmek için yapması gereken birinci şey faiz artırmak. Onu yapacak kimse olmadığı için diğerlerini suçlamayı tercih ediyorlar” dedi.
‘STOKÇULUK NEDEN DEĞİL SONUÇTUR’
Sozcu.com.tr’ye konuşan iktisatçı Prof. Dr. Veysel Ulusoy da, “Kötü iktisat siyasetleri nedendir, stokçuluk sonuçtur” değerlendirmesinde bulundu.
Stokçuluğun bazen patates, soğan, üzüm üzere eserlerde gerekebileceğini lakin depolama maliyetleri düşünüldüğünde kimsenin durduk yere stokçuluk yapmayacağını belirten Ulusoy, “Fiyatlamaların olağandışı olduğu bir ülkede stokçuluğu bir kabahat olarak ortaya atıp tüm sıkıntılardan arınma niyetinde olursanız bu suçlama akıl dışı bir suçlama olur. Fiyatların sağlıklı oluşmadığı yerde kimse eseri satmak istemez ya da geciktirir” diye konuştu.
Stokçuluğun neden değil sonuç olduğunu belirten Ulusoy, “Türkiye ekonomisindeki fiyatlama sisteminin bozulması ve karar vericilerin akıl dışı yaklaşımlarıyla istikrarları alt üst etmesidir. Yapılacak bir kanun değişikliği ve ceza uygulaması bu sorunu daha da derinleştirecektir” diye ekledi.
ERDOĞAN SİNYAL VERMİŞTİ
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, evvelki haftalarda tüketici mallarındaki fiyat artışının sebeplerinden birinin stokçuluk olduğunu söyleyerek şu sözleri kullanmıştı:
“Tabii şu anda kimi eserlerde görülen fiyat artışlarının bir sebebi global emtia fiyatlarının yükselişiyken, bir sebebi de maalesef piyasadaki açgözlü fırsatçılardır. Bu bilhassa de stokçuluktan kaynaklanıyor.
Artık bu bütçe müzakerelerinden sonra çabucak bir yasal düzenleme yapacağız ve bu stokçuların üzerine önemli manada gideceğiz. Bundan sonraki süreçte cezai müeyyidelerin çok daha yüksek olacağının sinyalini şimdiden veriyorum. Bunu bilsinler ve bu stokçuluğa tevessül etmesinler.
Hem ellerindekine el koyacağız hem de cezai müeyyideleri yüksek tutacağız. Stokçuluk bizim dinimizde de haramdır. Bunun ismi ihtikardır. Buna fırsat veremeyiz.”
Kaynak: Sözcü
