DİYARBAKIR – Yakın vakitte tesadüfen tanıştığım bir iş insanı, yatırım yapmak üzere Diyarbakır’da bulunduğunu söyledi. Görüşmelerde bulunmak üzere Diyarbakır’a gelen adam, dokumacılıkta 2 bin kişiyi istihdam edebilecek kapasitede bir yatırımdan kelam ediyordu.
Bir müddet sonra Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası (DTSO) Meclis Üyesi ve Dış Ticaret Kurul Lideri Baran Türk, pandemiye karşın Diyarbakır’ın yabancı yatırımcılar açısından cazibe merkezi olduğunu söyledi. Baran Türk, 2017 yılına kadar Diyarbakır’a sermayesinin tümü yabancı olan toplam 5 yabancı yatırımcının yatırım gerçekleştirdiğini, son dört yılda ise 22 yabancı firmanın Diyarbakır’da yatırım yapmayı tercih ettiğini belirtti.
Diyarbakır’a kelam konusu ilginin nedeni ne olabilirdi? Hükümetin teşvik paketlerinin ne kadar tesiri oldu? Bu soruların yanıtını almak üzere Güneydoğu Dokumacılık Sanayi ve İş İnsanları Derneği (GÜNTİAD) Lideri Mehmet Dalkıran ile Dokuma İhtisas Organize Sanayi Bölgesi’ndeki iş yerinde görüştük.
‘GALİBA ŞANSLIYDIM’
Mehmet Dalkıran Bu görüşmede Dalkıran’ın birinci atölyesini İstanbul’da açtığını öğrendim. Aslında Bismilli Dalkıran’ın iş insanı olma süreci için “bir muvaffakiyet öyküsü” demek mümkün. Şimdi 18 yaşında gittiği İstanbul’da, kısa müddette bir dokumacılık atölyesinde iş buluyor Dalkıran. “Galiba şanslıydım, bir haftada iş buldum ve makineci olarak işe başladım” diyor Dalkıran. Dikiş makinesine aşinalığı annesinin kullandığı dikiş makinesi sayesindedir. “Yoksa çiftçiyiz biz” diyerek, dokumacılıkta çalışmasının biraz tesadüf olduğunu belirtiyor.
Periyodun değerli firmalarından birinde çalışıyor Dalkıran. İşini de sevince iki yılın sonunda üretim sorumluluğunu üstleniyor. Böylelikle bir dokuma firmasında işlerin nasıl yapıldığını öğrenme fırsatı da buluyor.
SARSINTIDAN SONRA
1999 zelzelesi bir dönüm noktası oluyor Dalkıran için. Zelzele geriliminden kaçıp memleketine geri dönüyor. Lakin birkaç ay sonra çiftçilik yapamayacağını anlıyor. Bir de İstanbul her haliyle çağırıyor üzeredir. Orada bir etraf oluşturmuş, sevdiği bir iş edinmiş, bir hayat kurmuştur.
Dalkıran, “İstanbul’a döndüm fakat bu defa aklımda kendi işimi kurma fikri vardı. Kendi firmamı kurdum, işleri yoluna koyabilmek için gece gündüz çalıştım” diyerek anlatıyor süreci. Zelzeleden sonra 6 ay kadar orta verdiği dokumacılık işine bu kere daha kararlı ve şuurlu bir halde dönmüştür.
Çok çalışarak arzuladığı başarıyı elde etmiştir. Tekrar de aklı memleketinde, Diyarbakır’dadır. Hükümetin teşvik paketleri birçok endüstrici üzere Dalkıran’ı cezbeder ve Diyarbakır’a 27 yıl sonra yatırımcı olarak geri döner.
MEMLEKET SEVGİSİ
Mehmet Dalkıran İş insan İstanbul’un sağladığı imkanları bırakarak Diyarbakır’a neden döner? Dalkıran, “Bir gün memlekete dönmeyi, burada yatırım yapmayı daima hayal ediyordum” diyor ve şöyle devam ediyor: “İnsanlarımızın mevsimlik tarım çalışanı olarak Ege’de, Karadeniz’de sıkıntı şartlarda çalışması, ırkçı taarruzlara uğraması kabul edilir bir durum değildi. Burada yapacağımız yatırım insanlara iş imkanı sağlayacak ve öbür kentlerde çalışmasının önüne geçecekti. Bu niyet değerli bir motivasyon oldu, burada yatırım yapmak için.”
Dokumacılık dalında bayanlar da iş bulabilecektir ve Dalkıran bunu çok önemsemektedir. Dalkıran, “Kadınların çalışma hayatına katılması çok kıymetlidir. Yalnızca mesken iktisadına katkı sağlaması açısından değil, ekonomik bağımsızlıklarını edinebilmeleri ve hayatın her alanında rol alabilmeleri için kıymetlidir. Bugün çok sayıda bayan çalışıyor firmamızda ve bundan sevinç duyuyoruz” diyor.
TEŞVİK PAKETİ VE GENÇ NÜFUS
129 hektarlık bir alana sahip olan Diyarbakır Dokuma İhtisas Organize Sanayi Bölgesi’nde inşaat 2019’da başladı. 105 adet sanayi parseli bulunan Dokuma İhtisas OSB’de 61 firma ile kontrat yapıldı. 1,2 milyar TL’lik yatırım yapan firmalar, 8 bin 687 şahsa istihdam sağlanacağı taahhüdünü verdi.
Dalkıran, OSB’de kendileriyle birlikte birtakım firmaların faaliyete geçtiğini, kimilerinde inşaatın devam ettiğini belirterek, Diyarbakır Dokumacılık İhtisas Organize Sanayi Bölgesi’ne ilgiyi anlattı.
Dalkıran, ilginin nedenleri ortasında devletin sağladığı imkanlar ve genç nüfusu gösteriyor: “Sigorta, İŞKUR, sendika, kalkınma ajansı üzere dayanakların alınması nedeniyle maliyetler öbür bir vilayet ile kıyaslandığı vakit yarı yarıya düşüyor. 6. Bölge teşviki çok büyük avantaj sağlıyor yatırımcıya. Bunun yanı sıra genç bir nüfus var Diyarbakır’da. Münasebetiyle Diyarbakır, yatırım yapmak isteyen dokumacılık firmaları için cazibe merkezi oldu.”
Dalkıran, 1. etabın 64 firmaya tahsis edildiğini, 19 firmanın üretime başladığını, 45 firmanın inşaatının ise devam ettiği bilgisini de paylaştı.
Dalkıran’ın verdiği bilgiye nazaran, firmalardan ağır ilgisi üzerine OSB’de yer tahsisi bitti ve 9 firma açıkta kaldı. Yeni müracaatlar da gelince 2. etap OSB için 189 hektarlık bir alan için Sanayi Bakanlığı’na müracaat yapıldı ve kabul edildi.
“Daha evvel yalnızca bölge insanı gelip burada yatırım yapıyordu” diyen Dalkıran, “Ama bugün her bölgeden yatırım talebi için müracaat edenler var” diyor.
PANDEMİ, KURDAKİ DALGALANMA
2 etap Dokumacılık İhtisas OSB tam teşekküllü faaliyete geçtiğinde Diyarbakır’da binlerce insan istihdam edilecek. Bayanlar iş bulacak ve mevsimlik tarım çalışanları göç etmek zorunda kalmayacak. Bunlar olumlu umutlar ve gelişmeler elbette.
Dünyayı etkileyen COVİD-19 pandemisini teşvikin sağladığı imkanlarla atlatabilen dokumacılık firmaları kurdaki dalgalanma ve doğalgazdaki kesinti kasvetini nasıl atlatacaklar?
“Pandeminin tesiri bitmeden, daha kendimizi toparlayamadan kur sorunu ortaya çıktı” diyen Dalkıran, finansa erişiminden iş yapmaya kadar önemli sorunlar yaşadıklarını lisana getirdi.
Kur dengesizliği, hammadde artışları, sipariş almada önemli sorunlar yaşandığını belirten Dalkıran, tekrar de umudunu tamamıyla yitirmemiş, “Tüm aksiliklere karşın üretime devam ettik ve geçen yıla oranla dokuma ihracatında yüzde 90’lık bir artış grafiğini yakaladık” diyor.
Doğalgaz kesintisinin bütün sanayicilere ağır kasvetler yaşatacağından emin olan Dalkıran, her firmanın şartları değerlendirdiğini ve en az hasarla süreci atlatmaya çalıştığını söyledi.
2022’nin çok daha güç geçeceğini ve yılın birinci yarısında çok büyük sıkıntıların sanayicileri beklediğini söyleyen Dalkıran, “Kur muhafazalı paketin de sürdürülebilir olduğunu düşünmüyoruz” diyerek dertlerini lisana getirdi.
Dalkıran, mevcut istihdamı koruyabilmesi için üreticilerin ucuz krediye rahat ulaşabilmesi gerektiğini söz ederek, “Hem mevcut istihdamı kaybetmemek hem de ayakta durabilmek için ucuz kredi şart” diyor.
AMAÇ ‘TOPRAKTAN PODYUMA’
Mehmet Dalkıran, GÜNTİAD olarak Diyarbakır’ı modanın merkezi haline getirmeyi hedeflediklerini de söyledi. Diyarbakır’da kaliteli pamuk üretildiğine dikkat çeken Dalkıran, “İplik fabrikalarımız, örgü fabrikalarımız var, arıtma tesislerimiz bitmek üzere ve eserlerimiz burada boyanacak. Direk mağazaya, e ticaret sitelerine, satış kanallarına gidebilecek düzeydedir. Bu nedenle Diyarbakır için ‘Topraktan Podyuma’ diyoruz” dedi.
Bütün firmaların merkezlerinin Diyarbakır’a taşınması için de çabaladıklarını söyleyen Dalkıran, “Türkiye’nin en büyük 500 firması ortasında olan firmalarımız var ve bu firmalarımızın merkezi diğer yerdedir. Biz bu firmaların merkezlerini Diyarbakır’a getirmelerini istiyoruz. Şayet bu firmalarımızın merkezlerini Diyarbakır’a taşırsa ihracatta çok önemli bir duruma gelebiliriz” formunda konuştu.
Kaynak: Gazeteduvar
