Merkez Bankası’nın yarınki faiz kararı öncesinde Reuters 5 soru ve cevaba yer verdiği bir tahlil yayımladı. Bannockburn Küresel Forex’ten Marc Chandler, “Nihayetinde dalgalı döviz kuru büyük ölçüde bir inanç oyunudur ve TCMB bu oyunu kaybetti” dedi.
TL’nin sert paha kaybı ve yükselen enflasyona karşın Merkez Bankası’nın (TCMB) yarın gerçekleştireceği Para Siyaseti Konseyi (PPK) toplantısında faizleri düşürmesi bekleniyor.
İki yıldan kısa bir müddet kalan seçimlerden evvel ekonomik büyümeyi artırmak isteyen Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, faizleri düşürmesi için TCMB üzerinde baskı oluşturmaya devam ediyor.
TCMB, eylül ayından bu yana ekonomist ve muhalefet partilerinin reaksiyonlarına karşın Erdoğan’ın ihracat ve kredilerin artırılmasına öncelik tanıyan planının bir kesimi olarak siyaset faizini 400 baz puan düşürerek yüzde 15 düzeyine indirdi.
Banka ayrıyeten dolar karşısında rekor düşük düzeye gerileyerek 15 düzeyine yaklaşan ve 2021 başından bu yana yüzde 50’yi bulan TL’deki kıymet kaybının suratını azaltmak için bu ay dört kez dolar satarak kura müdahale etti.
TCMB’nin yarın 14.00’da gerçekleştireceği toplantı öncesinde şu beş soru sorulabilir:
FAİZ İNDİRİMLERİ DEVAM EDER Mİ?
TCMB, ocak ayında orta vermeden evvel bu ay da faizleri düşüreceğine daha evvel işaret etmişti.
Erdoğan da faiz indirimlerinin devam etmesi isteğini lisana getirmiş, lakin düzey söylem etmemişti.
Reuters anketine katılan ekonomistler yarın gerçekleştirilecek toplantıda faizlerin 100 baz puan indirileceği varsayımında bulundu. TL’deki kıymet kaybı sürerken ve enflasyon geçtiğimiz ay yüzde 21.3 düzeyine yükselmişken ankete katılan ekonomistlerden sırf biri faizlerin sabit tutulmasını beklediğini belirtti.
TCMB’nin yabancı yatırımcılara yönelik düzenlediği toplantıya katılan bir kaynağın verdiği bilgiye nazaran, bir TCMB yetkilisi sorulan bir soru üzerine piyasalardaki çalkantılar düşünüldüğünde faiz oranlarının yüzde 15 düzeyinde sabit tutulması ihtimalinin yükseldiğini söyledi.
Fakat analistlerin birden fazla, neredeyse tüm merkez bankalarının para siyasetini sıkılaştırdığı bu devirde TCMB’nin zati negatif olan gerçek faizi daha da düşürecek formda faiz indirmeye devam edeceğini düşünüyor.
Erdoğan, faiz indirimlerine yer oluşturmak için hem merkez bankası liderini hem de hazine ve maliye bakanını değiştirmiş ve kendi görüşünü paylaşan isimleri başa getirmişti. Şu an iktisat idaresi Erdoğan’ın düşük faiz siyasetini benimsemiş durumda.
Swissquote analisti İpek Özkardeşkaya, “AKP’nin değerli konumlara piyonlarını yerleştirmesi düşük faiz savaşının piyasanın ağır reddine karşın devam ettiğine işaret ediyor, fakat bu satranç oyununu piyasa kazanır” dedi.
RİSKLER NELER?
Türkiye’nin kronik haldeki dış ticaret açığı TL’deki bedel kaybının ithal eserler üzerinden enflasyonu artıracağını gösteriyor.
Türkiye’de üretici fiyatları kasımda döviz kurlarındaki artışı yansıtacak halde bir evvelki yılın tıpkı ayına kıyasla yüzde 55 artış kaydetti. Ekonomistler manşet enflasyonun önümüzdeki yıl yüzde 30 düzeyine yani hedeflenen düzeyin 5 katına yükseleceğini kestirim ediyor.
Bir başka risk ise hem TL’deki bedel kaybı hem de enflasyon oranlarının öngörülmez olması sebebiyle işletmelerin lira ile iş yapmaktan çekinmeye başlaması.
Konya’da bulunan Çakıroğulları Tarım Makinaları’ndan Kemal Çakır, “Şu anda hiç iş yok, nakit yok. Gelecekte daha büyük kayıplar göreceğimizi kestirim ediyoruz” dedi.
Çok muhtemel gözükmese de bir öbür risk ise şirketlerin yabancı para ünitesi üzerinden aldıkları borçları ödemekte zorlanması riski. Şu anda 12 ay içinde yine finanse edilmesi gereken borç meblağı 170 milyar dolar düzeyinde.
Bununla birlikte ekim ayında 3.1 milyar dolar cari fazla verilmesi bu tasaları dindirmeye yardımcı oluyor. Erdoğan enflasyonu düşürmek ve kendine yeten bir ülke haline gelmek için cari fazla vermenin hayati kıymet taşıdığını belirtmişti.
DESTEKÇİLERİ ERDOĞAN’A İNANCINI YİTİRİYOR MU?
Anketler, hem Erdoğan hem de partisinin aldığı dayanağın son yıllarda hiç görülmediği kadar gerilediğine ve şu anda ismi geçen kimi isimlere karşı seçimden galip ayrılamayacağına işaret ediyor.
19 yıldır ülkenin başındaki Erdoğan yükselen fiyatlar ve liranın yabancı para üniteleri karşısında erimesine karşın faizleri düşük tutarak işletmeleri yatırıma ve istihdama zorlamak üzere riskli bir bahis yapıyor.
Geçmişte AKP’ye oy veren kimi seçmenler Reuters’a yaptıkları açıklamada önümüzdeki seçimlerde diğer partileri destekleyeceklerini söyledi.
Öbürleri ise kırsal ve kentsel orta sınıftan önemli bir dayanak bulan Erdoğan’ı desteklemeye devam ediyorlar. Metropoll tarafından gerçekleştirilen bir anket Erdoğan’ın kamuoyunda yaklaşık yüzde 40 seviyesinde vazife onayına sahip olduğuna işaret ediyor.
Samsun’da isminin açıklanmasını istemeyen restoran sahibi bir kişi, “İşler çok makus ve bu durum bizi derinden etkiliyor. Fakat ben Erdoğan’ın bu sorunu çözebileceğine kesin gözüyle bakıyorum” dedi.
TCMB TL’YE NE MÜHLETLE DAYANAK VEREBİLİR?
“Sağlıksız fiyat oluşumları” nedeniyle TCMB’nin piyasaya daha ne kadar müdahale edeceği birçok faktöre bağlı olarak şekillenecek.
Müdahalenin müddeti ve kapsamı zati düşük meblağdaki rezervlerden ne kadar harcanacağı, faiz oranlarının daha ne kadar düşürüleceği ve yurtiçi tasarruf sahiplerinin hâlihazırda rekor düzeye yakın seyreden 231 milyar dolarlık döviz mevduatlarını artırıp artırmayacağına bağlı olacak.
TCMB teknik olarak 124 milyar dolar rezerve sahip lakin bunun sırf 22 milyar dolarlık kısmı net rezerv ve bankalar ile yaptığı swaplar hesaba katıldığında rezervleri eksi seviyede.
Dolar/TL 14.99 ile tarihi doruğa yükselirken, TCMB, bankacıların hesaplamalarına nazaran sırf pazartesi günü 2 ila 2.5 milyar dolar ortasında satış yaparak TL’yi desteklemeye çalıştı. Yeniden bankacılar geçen iki haftada gerçekleşen üç müdahalede de 2.5 milyar dolar satıldığını varsayım ediyorlar.
GlobalSource Partners’tan Atilla Yeşilada, “TCMB’nin en az 5-6 ay dövizi baskılayacak brüt rezervi var, bu 50 milyar dolar nakit yahut nakit-benzeri brüt rezerv” dedi.
Bannockburn Küresel Forex’ten Marc Chandler, “Nihayetinde dalgalı döviz kuru büyük ölçüde bir inanç oyunudur ve (TCMB) bu oyunu kaybetti” dedi.
BU DURUM VATANDAŞLARI NASIL ETKİLEDİ?
TL’deki paha kaybı hane halkı harcamalarının tavan yapmasına neden olurken seyahat planları iptal oldu ve halk tasarruf yapmak için çırpınır hale geldi. Belediyenin ömür masraflarının yüzde 50, kira fiyatlarının ise %71 yükseldiğini açıkladığı İstanbul’da fiyatı sübvanse edilen belediye satış noktaları önünde ekmek kuyrukları oluştu.
Artan fiyatlar nedeniyle eczanelerde birtakım ilaçlar bulunamazken geçtiğimiz ay kimi firmalar cep telefonu ve teknolojik alet satışlarına fiyatları yine hesaplamak için orta verdi. İnşaat dalından yetkililer çok sayıda projenin artan gereç fiyatları nedeniyle ertelendiği söylüyor.
Reuters dün hükümetin ek harcama gereksinimi ve asgari fiyat artışını karşılamak için ek bir 2022 bütçesi sunacağını duyurdu.
Polisin göstericilere karşı sert tavrı nedeniyle sokak protestolarına sık rastlanmıyor.
TS Lombard’dan Lawrance Brainard, “Cumhurbaşkanının karşılaşabileceği en büyük reaksiyon enflasyonun daima artmasının neden olduğu toplumsal huzursuzluk ve liranın daima bedel kaybetmesinin tetiklediği sistemsiz piyasalar” dedi. (REUTERS)
Kaynak: Sözcü
