DİYARBAKIR- Yaklaşık 20 yıldır Aslan Lokantası’nda yemek yiyorum. 20 yıl birebir yerde yemek yemek biraz konformizmi çağrıştırıyor ki öyledir de. Gittiğin yer hem ekonomik hem de lezzet olarak korunaklı bir yer olduğu içindir bu müdavimlik. Bir müddet sonra aslında kendini konutunda üzere hissedersin, fark etmeden bir masan bile oluşur bilinçaltında. Garson damak tadını bilir, yemek teklifinde bulunur, “Sen bunu seversin abi” diye karar bildirir.
20 yıl evvel Diyarbakır’da yaşamıyordum lakin yılda birkaç kere değişik vesilelerle gelirdim Diyarbakır’a. Kalabalık bir grupla birlikte değilsem kesinlikle uğrardım Aslan Lokantası’na. Kapının çabucak yanındaki kasada oturan Habip ustayla ayaküstü laflardık. Elbette siyaset konuşurduk. Beni biri mi tanıştırmıştı Habip ile hatırlamıyorum. Lakin gazeteci olduğumu biliyordu ve İstanbul’dan gelen gazeteci muamelesi yapardı. Türkiye’nin ahvalini sorar, Diyarbakır’a ve Kürt sorununa nasıl baktığımı çaktırmadan anlamaya çalışırdı. “Sen gazetecisin, bilirsin” sıkıntısı ve aslında imtihana çekerdi. Yüzünde muzip ve meraklı bir söz olurdu.
Halbuki ben anlatmak değil, dinlemek istiyordum. O ise kelama takla attırır, sorularının ortasında gizlediği fikirlerini bulmamı isterdi. Bunu söylemezdi elbette, hissettirirdi.
İş hesap ödemeye gelince, “Misafirsin, bizden olsun” kaygısı ve bu mevzuda çok samimi olurdu. Yolcu ederken, “Hele bakalım ne yazacaksın” kederi, yeniden muzipçe.
GÖRMÜŞ GEÇİRMİŞ OLMA HALİ
Muzipçe zira o tarihlerde ve günümüzde de Diyarbakırlılar, gazetecilerin doğruları yazabileceğine inanmadı, inanmıyor. Bu, o denli bir günde değil, yıllar içinde deneyimlenerek oluşmuş bir kanıdır. Faili meçhullere, köy yakmalara, gözaltında kayıplara ve daha bir sürü vahşete tanıklık etmiş lakin gazete sayfalarında ve televizyon ekranlarında farklı gündemlerle karşılaşmışlardır daima. Vahşetin ortasında attıkları çığlığın daima sessizlik, duyarsızlık, insafsızlık duvarlarına tosladığını tekraren görmüşlerdir. Gazeteciye itimat eksikliği buradan geliyor işte.
Elbette hafızalarında birkaç gazeteci isimi vardır güvendikleri lakin onlar da her vakit yanlarında olamıyor ve tesir alanlarının yetersiz olduğunu biliyorlar. Habip ustanın, “Hele bakalım ne yazacaksın” deyişindeki kinaye bu yüzden. Bunu bildiğim için Habip ustaya hiç alınmadım.
Birkaç kere kasada Habip ustayı göremeyince merak edip sormuştum. “Vefat etti” dediler. Nasıl bir eder, anlatması çok güç. Televizyonda tekrar haber kanalı açıktı, yemeklerin lezzetinde bir değişiklik yoktu, garsonların ve kasadaki yeni şahsın edasında bir değişiklik yoktu. Lakin kiminle atışacaktım? Üstelik yeri korunaklı yapan, görmüş geçirmiş olmanın mütevazılığıyla sohbet eden Habip usta gitmişti? Bir mühlet ayağımın Aslan Lokantası’ndan kesilmesi bu nedenle miydi, bilmiyorum.
ERCAN GÜLER’İN ÖYKÜSÜ
Bir aile işletmesi olan Aslan Lokantası ile öyküm bu türlü. Ercan Güler’in öyküsü ise daha farklı. Güler, 8 yıl garsonluk yaptığı lokantaya işveren oldu.
Kıssasını anlatırken “Ben İstanbul’da, Tophane’de büyüdüm” diyerek eskilere gidiyor Güler. Memleketi Diyarbakır’a 18 yaşında geliyor ve bulaşıkçı olarak yemek bölümünde işe başlıyor. Birkaç bilinen restoran ismi sayıyor Güler ve “Sonunda burada garsonluğa başladım” diyor.
45 yıldır aile işletmesi olarak hizmet veren yerin işvereni olma süreci ise bütün dünyayı etkileyen korona virüsü ile başlıyor.
“Korona virüsü yüzünden lokanta kapandı. Öteki garsonlarla birlikte işsiz kaldık. Devletten her ay aldığım bin lira ile geçinmeye çalıştım. Konutta 5 çocuk var, faturalar var… İşveren ‘Para yok’ diyerek takviye olmuyor. Çok güç geçti benim için. İşten de ayrılamıyorum, ayrılsam tazminat alamayacağım.”
Korona virüsü önlemleri gevşeyip yer açıldığında ise işveren, bu sefer eleman eksiltme yoluna giriyor. Kalanların da yevmiyesini düşürüyor. Bu şartlarda çalışamayacağını söyleyen Güler, uzun uğraşlardan sonra tazminatını alıp ayrılıyor 8 yıl çalıştığı Aslan Lokantası’ndan.
Yıllar evvel öbür iş bulamayınca garsonlukta karar kılmış Güler, 40 yaşından sonra ne iş yapabilirdi? Kredi çekip küçük bir tostçu dükkanı açıyor. Asla varlıklı olmayacağını biliyor fakat tost satarak hayatını idame ettirme, çocuklarının muhtaçlığını karşılama imkanı buluyor.
Sonra bir gün Aslan Lokantası’nın devredileceği haberini alıyor. İki arkadaşıyla konuşup anlaşıyor ve 8 yıl garsonluk yaptığı Aslan Lokantası’nı devralıyor.
Ercan Güler PANDEMİ BİTTİ EKONOMİK KRİZ BAŞLADI
Güler, 3 ay evvel devraldığı yerde önemli bir değişikliğe gitmedi. Televizyonda yeniden haber kanalı açık. Güler tekrar garson ve edasında bir değişiklik yok. Döner ve kebap servisi yeniden yapılıyor. Son yıllarda lokantada yemek çeşitleri azalmıştı, artık biraz artış var.
Bir de ekonomik krizden ötürü fiyatlarda artış var elbette. Artışın nedenini şöyle anlatıyor Güler: “Bize rokayı Hevsel Bahçeleri’nden getiren adam yüzde yüze yakın artırım yaptı. Dolar yükselmiş, yakıta artırım yapılmış, adam yanında çalıştırdığı elemanın yevmiyesini arttırmış. Ne yapsın, o da rokaya artırım yapmış. Bu en kolayı. Yağ, tüp, et, su fiyatları, hepsi, hepsi arttı. Mercimek yüzde yüz arttı. Ben mercimek çorbasını nasıl eski fiyattan sayabilirim, haydi sen söyle. Bizim de artırım yapmaktan diğer dermanımız kalmadı. Senin yediğin yemeğe mesela, 5 lira artırım yaptım.”
Malum, dolar istikrarlı bir biçimde yükseldi ve daha yükseleceği beklenirken bir gecede süratle düştü. Açık televizyonda bu süratli düşüş yorumlanıyor.
Bu süratli düşüşten memnuniyetle kelam eden için Güler, “Hepsi palavra” diyor, “Hepsi Erdoğan’ın adamı. Erdoğan ne dese hakikat diyorlar. Hepsinin bir menfaati var” diyerek kestirip atıyor.
Fiyatlar iner mi? Daha ben bu soruyu sormadan kendisi soruyor: “Hani yakıtta fiyatlar indi mi? İnmedi. Yakıtta indirim olmadan hiçbir şeyde indirim olmaz. Ha, Erdoğan çıkar der ki ‘Mercimeğin fiyatı şu kadar olacak’, onu bilemem.”
Bir de şu örneği veriyor Güler: “Şimdi market yağı 100 liraya aldı, ona nazaran satacak. Dolar bu düzeyde kalırsa ileride ona nazaran düşer yağın fiyatı. Artık sen adama diyemezsin ki 100 liraya aldığın yağı 50 liradan sat. Adam iflas eder, biter.”
Televizyonda dinlediğim ve neredeyse hiçbir şey anlamadığım insanlardan farklı olarak günlük hayatın içinden ve anlaşılır şeyler söylüyor Ercan Güler.
Aslan Lokantası nasıl etkilendi durumdan, biraz daha irdelemek istiyorum. Krizden ötürü müşteri sayısında azalma oldu mu mesela? “Olmaz mı?” diye soruyla karşılık veriyor Güler ve şöyle devam ediyor: “Bizim müşterimiz daha çok bankacılar, hekimler, polisler. Artık bankacı diyor ki ben bu yemek kartıyla her gün lokantada yemek yiyemem. Haksız değil, her gün lokantada yemek yerse kartın üstüne cebinden para koyması gerekecek. O yüzden daha az gelmeye başladılar. Çorba içip gidenler, daha ucuz diye dürüm isteyenler çoğaldı. Diyebilirim ki yüzde elli azaldı müşterimiz. Sen bize güvendiğin için ne kadar hesap geldi diye bakmıyorsun lakin bu türlü devam ederse maaşın yetmeyecek ve sen de hesap yapmaya başlayacaksın.”
Müşteri azaldıysa tedbir almak gerekiyor ve maalesef patronların aklına birinci gelen tedbir de eleman çıkarmak. Güler şimdi bu yola başvurmamış. “İnşallah bu kriz vaktinde kimseyi işten çıkarmak zorunda kalmam” diyerek yakın vakitte Suriyeli bir elemanıyla yaşadıklarını anlatıyor: “Ortaklarımla konuştuk, dedim ki çalışanlara 10 lira artırım yapalım. Ortaklarım güç durumda kalacağımızı söyledi. Ancak her şeye artırım gelmiş, onlara da yazık. Çalışanlara 10 lira artırım yapmaya karar verdik. Suriyeli bir garson vardı, 10 lira artırım yaptığımızı söyleyince, ‘10 lira ayıp değil mi?’ dedi. Her şeyin fiyatı acayip artmış, adama 10 lira artırım yapmışız. O bu türlü deyince ben de utandım 10 lira artırım yaptığımız için. Lakin ancak bu kadar yapabildik.”
Suriyeli garson işten ayrılmış “Bu krizde daha uygun bir iş bulabilir mi bilmiyorum” diyor Güler. Garsonların yevmiyesini de bu söyleşi sırasında öğrendim: 110 liradan 120 liraya çıkmış. Bütün günü ayakta geçiren garsonların aldığı 120 liranın nasıl uçup gittiğini Güler hesaplayıp anlatıyor. Benim “Yahu 120 lira ne işe yarar” dememe fırsat vermeden.
Öte yandan şu meçhul ekonomik ortamda Aslan Lokantası’nı daha ne kadar işletebileceğini düşünüyor. “Elimden öbür iş gelmiyor. Dayanabildiğim kadar burada kalacağım” diyor.
Pir Said Meydanı’na bakan, yemekleri lezzetli ve fiyatı mütevazı Aslan Lokantası’na ben de gitmeye devam edeceğim. Ancak ne kadar dayanırım, Ercan Güler üzere ben de bilmiyorum.
Kaynak: Gazeteduvar
