Dolar kurunun yüzde 40,3’le son 20 yılın en sert artışını yaşadığı Kasım 2021’de Türkiye’ye kaynağı meçhul para girişi 4,5 milyar dolarla tarihteki en yüksek üçüncü sayıya ulaştı. Rekor, 4,6 milyar dolarla Kasım 2021’e ilişkin.
Türkiye iktisadı kasımda 2,7 milyar dolar cari açık verirken, ödemeler istikrarı bilgilerinde ‘net yanılgı noksan’ kalemindeki yüksek sayı dikkat çekti.
Merkez Bankası (TCMB) datalarına nazaran, Kasım 2021’de ‘net yanılgı noksan’ olarak isimlendirilen ve kaynağı belgisiz para hareketlerini tabir eden kalemden 4 milyar 463 milyon dolarlık giriş oldu.
Böylelikle 2021’in Ocak-Kasım periyodunda kaynağı belgisiz para girişi toplamda 19 milyar 694 milyon dolara ulaştı.
KASIM 2020’DE REKOR KIRMIŞTI
2020’nin Kasım ayında kaynağı belgisiz para girişi 4 milyar 570 milyon dolarla rekor kırmıştı. 2020’nin tamamında ise 3 milyar 959 milyon dolarlık kaynağı bilinmeyen para çıkışı olmuştu.
Aralık 1984’e kadar giden bilgi tarihinde, ikinci büyük kaynağı belgisiz para girişi, 4 milyar 498 milyon dolarla Eylül 1998’de olmuştu.
Data tarihindeki en yüksek üçüncü giriş, Kasım 2021’de olmuş oldu.
Yıllık bazda en yüksek kaynağı belgisiz para girişi, 2018 yılında 22 milyar 872 milyon dolarla 2018 yılında yaşanmıştı. Kelam konusu yılda da Türkiye kur krizi yaşamıştı.
NEDENİ NE?
Merkez Bankası metinlerinde ‘net yanılgı noksan’ kalemi, “Verilerin değişik kaynaklardan elde edilmesi, değerleme, ölçme ve kayıt vakti farklılıkları yaratmakta; sonuç prestijiyle oluşan farklar Net Yanılgı ve Noksan (NHN) kalemine ‘kalıntı’ halinde yansımaktadır. Bu kalem, finans hesabından, cari süreçler hesabı ve sermaye hesabının çıkarılmasıyla elde edilmektedir” formunda söz ediliyor.
Ödemeler istikrarı istatistikleri ve hasebiyle net yanılgı ve noksan kalemi de, hem süreksiz nitelikteki dataların vakit içinde mutlaklaşması hem de yeni bir kaynaktan data derlenmeye başlanması nedeniyle güncelleniyor. Yani, Kasım 2021’de 4,5 milyar dolar olarak açıklanan kaynağı bilinmeyen para girişi, yeni datalarla aşağı ya da üst taraflı olarak güncellenebilir.
İthalat ve ihracattaki gümrük ve banka kayıtlarındaki farklılıkların yanı sıra turizm gelir ve masraflarının izlenebilmesi için yürütülen anket çalışmaları sonucunda hesaplanan gelir yahut masraf, bankaların döviz varlıklarına 100 ünitelik artış yahut azalış olarak yansımamışsa, ortadaki fark ‘net kusur noksan’ kalemine yansıtılıyor.
Yastık altında saklanan para ve pahalı metallerin sisteme girmesi de kaynağı bilinmeyen giriş olarak kayda geçiyor.
KASIMDA NE OLDU?
Kasım 2021, dolar kurundaki yüzde 40,3’lük artışla TL için son 20 yılın en kara ayı olmuştu.
Artan enflasyona karşın eylülde Merkez Bankası’nın faiz indirimlerine başlamasıyla düşüşe geçen TL için kasım, yere çakıldığı bir ay olmuştu.
1 Kasım’a 9,50 düzeylerinden başlayan dolar/TL, 30 Kasım gecesi 13,95’lik tepeyi görerek tarihi bir yükseliş göstermişti.
Türkiye’de ekonomik ve siyasi hayatı sarsan 2001 krizinde Şubat ayında kur artış oranı yüzde 43,2 olmuştu.
Kaynak: Sözcü
