Kürdistan Sosyalist Partisi (PSK) Genel Lider Yardımcısı Bayram Bozyel, 12 Eylül askeri darbesinden 40 yıl sonra 8 Kasım’da Diyarbakır’daki konutuna yapılan baskınla gözaltına alındı. Bozyel, 8 gün gözaltında tutulduktan sonra özgür bırakıldı.
1982’de gözaltına alınarak devrin azap uygulamaları ile tanınan Diyarbakır 5 No’lu Askeri Cezaevi’nde 5 yıl boyunca kalan Bozyel, 40 yılı aşkın müddettir faal olarak siyasette yer alıyor. Diyarbakır Cezaevi’ni anlatan bir kitabı da bulunan Bozyel’le, 40 yıl sonra yine gözaltına alınmasını, AK Parti’nin Kürtlere yönelik siyasetlerini, CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nun helalleşme açıklamasını, bölgeye giden siyasetçilere yönelik seçmenden gelen ‘Burası Kürdistandır’ yansısını ve son günlerde tekrar gündeme gelen azap savlarını konuştuk.
‘BAZI ŞEYLER DEĞİŞMEDEN YERİNDE KALDI’
12 Eylül darbesinin akabinde Diyarbakır 5 No’lu cezaevinde azaplar gördünüz. Artık 40 yıl sonra bir sefer daha gözaltına alındınız. Bu denli vakit sonra tekrar gözaltına alınmanızın münasebeti neydi?
Türkiye’de geçen 40 yıl içinde değişen şeyler oldu, kimi şeyler ise değişmeden olduğu üzere yerinde kaldı. Kürt ulusal demokratik güçleri ile demokrasi ve barıştan yana insanların uzun vadeli uğraşı sonucunda elde edilen kazanımlar oldu. AB iştirak sürecinin tesiriyle muhakkak değişimler yaşandı. 2002 ile 2010 ortasında Kürt probleminde barışçıl tahlil imkânları belirdi. Lakin son dört beş yılda iktidar eş vakitli olarak içerde otoriterleşme, Kürt sıkıntısında ise tekrar inkar ve güvenlikçi siyasetlere döndü. Böylelikle Türkiye Kürt sıkıntısında tekrar başa dönmüş oldu. Öbür bir söz ile yaşanan onca değişime rağmen, değişmeyen tek şey Kürt sorunundaki inkar ve şiddet anlayışı olarak kaldı. Mevcut iktidar koalisyonu Kürt problemini şuurlu bir formda bir terör sorunu olarak ele almayı tercih ediyor ve böylelikle Kürt halkının her türlü hak ve özgürlük talebini kriminalize etmeye çalışıyor. Üyesi ve yöneticisi olduğum PSK’nin (Kürdistan Sosyalist Partisi) yarım yüzyıla varan bir süreçte Kürt probleminde izlediği eşitlikçi, demokratik ve barışçıl siyasetler ortada iken, bir gece yarısı konutumun basılarak “terör örgütüne destek” argümanıyla 8 gün boyunca gözaltına alınmam, iktidarın üstte kısaca söz etmeye çalıştığım Kürt siyasetinden farklı düşünülemez. Elinde çekiç olanın her şeyi çakılacak bir çivi olarak görmesi üzere, mevcut iktidar da Kürtlerin ulusal içerikli her talebini “terör” olarak yaftalayıp kriminalize etme yoluna gidiyor. Emel açıktır; Kürt halkının özgürlük ve eşitlik talepleri için uğraş edenlere gözdağı vererek bu istikametteki talepleri bastırmak.
CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nun kısa mühlet evvel bir ‘helalleşme’ açıklaması oldu. Davet Kürtler ortasında da bir yankı yarattı. Siz nasıl karşıladınız? CHP’nin iktidara gelmesi halinde, Kürtlere yönelik siyasetlerde bir değişiklik bekler misiz?
Şurası çok açık ki, Türkiye bugün siyasi, ekonomik, diplomatik, toplumsal ve ahlaki olmak üzere çok taraflı bir kriz içindedir ve bunun temel nedeni Kürt sorununda izlenen inkar ve şiddet anlayışıdır. Kürt sorununun çözümsüzlüğü birebir vakitte Türk toplumuna da büyük bedeller ödetmiştir ve ödetmeye devam ediyor. Bu, Türk halkının bir bütün olarak fakirleşmesine, şovenizmin yükselmesine, siyasetin otoriterleşmesine ve militarize olmasına yol açmıştır. Yüz yıllık tecrübeler gösteriyor ki Kürt sıkıntısını çözmeden Türkiye’de gerçek manada bir demokrasi kurulamaz, Türkiye toplumu refah ve huzura ulaşamaz. Bu gerçeği 20 yıllık AKP iktidarı pratiğinde net olarak görmek mümkün. AKP, birinci on yıllık iktidarında demokrasi ve Kürt probleminde makul adımlar attığında ekonomik alanda gelişme kaydetti, AB başta olmak üzere dış dünyayla alakaları düzeldi ve iktidarın oy takviyesi arttı. Son 5-10 yılda ise Türkiye Kürt sıkıntısında klasik çatışma siyasetine döndüğü andan itibaren, demokrasiden süratle uzaklaşarak otoriter ve keyfi bir sisteme döndü, dış dünyayla bağlantıları süratle bozuldu ve ekonomik olarak tam bir darboğaza girdi. Bu durum kaçınılmaz olarak iktidarın oy takviyesini azalttı ve bu tablo 2019 mahallî seçimlerinde AKP’nin İstanbul dahil büyük kentleri kaybetmesiyle sonuçlandı. Sanırım aklı başında herkes üzere CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu da bu gerçeği görüyordur. Sayın Kılıçdaroğlu Kürt sıkıntısını yok sayarak iktidar olunamayacağını, iktidar olunsa bile ülkenin kolay yönetilemeyeceğini ve Türkiye’nin huzura kavuşamayacağını bir ölçüde görmüş olmalıdır. 2019 seçim sonuçları, Kürtlerin takviyesi olmadan yeni bir iktidar denkleminin kurulamayacağını açıkça ortaya koymaktadır. CHP ve Kılıçdaroğlu’nun “helalleşme” dahil son açıklama ve teşebbüslerinde Kürt faktörünün tesirli olduğu açıktır. Bu bağlamda Kılıçdaroğlu’nun misal açıklamaları önemsenmeli ve yakından izlenmelidir. Öte yandan tarihi deneyler özgürlüğün verilemeyeceğini, aksine çabayla kazanılacak bir şey olduğunu bize gösteriyor. Bu çerçevede oturup muhtemel bir CHP iktidarının Kürt probleminde nasıl hareket edeceğini beklemek yerine, iktidara geldiğinde CHP’yi bu alanda muhakkak adımlar atmaya zorlamak için nasıl bir siyaset izlenmesi gerektiği konusunu Kürt tarafının şimdiden tartışıp bir yol haritası oluşturması lazım.
‘KÜRT İTTİFAKINA GEREKSİNİM VAR’
Tüm partiler artık seçimlere ittifaklar kurarak girmek istiyor. Partilerarası görüşmelere de sürat verildi. Kürt partilerinin buna yönelik bir hazırlığı, ittifak arayışı yahut görüşmeleri var mı? Varsa hangi partilerle nasıl bir yol haritası üzerine tartışılıyor?
Üstte belirttiğim üzere bütün göstergeler Türkiye’nin çok taraflı derin bir kriz içinde olduğunu gösteriyor. Diğer bir tabir ile mevcut sistem ve anlayışla Türkiye’yi yönetmek mümkün değil. Bu nedenle Türkiye’de değişim tarafındaki talepler yükselmekte ve bu taraftaki arayışlar hızlanmaktadır. Bu çerçevede yeni anayasa ve sistem tartışmaları giderek artmakta, Kürt probleminde muhtemel “yeni tahlil süreçleri” başlıkları gündemdeki yerini korumaktadır. Bana kalırsa Kürt partilerinin ve tarafının bugün için seçimden çok öncelikli olarak Kürt probleminin tahlili ve Türkiye’nin olağanlaşmasına odaklanmasına muhtaçlık var. Burada iki basamaklı bir ittifak/blok perspektifine gereksinim olduğunu düşünüyorum. Birincisi Kürt ittifakı/bloku, ikincisi Türkiye ölçeğinde bir demokrasi ittifakı/bloku. Bugün Kürt sıkıntısının Türkiye’nin temel ve acil çözülmesi gereken bir problemi olduğunu sağır sultan biliyor. Bu açıdan yapılması gereken acil şey bütün Kürt taraflarının; siyasi parti, küme, şahsiyet ve birikimlerinin ulusal demokratik bir program etrafında birleşmeleri, ulusal talepler manzumesi etrafında netleşmeleridir.
Kürt taraflarının geçmişte de üzerinde uzlaştıkları bu temel talepleri dört başlık altında toplamak mümkün.
Bunlar:
– Yapılacak yeni bir anayasada Kürt kimliğinin kabul edilmesi.
– Kürt lisanının Kürdistan’da eğitim lisanı olarak kabul edilmesi ve resmi lisan olarak kullanılması.
– Kürtlerin kendi kimlikleriyle özgürce örgütlenebilmelerine imkan tanınması.
– Kürtlerin çoğunlukla yaşadıkları coğrafyada, Kürdistan’da kendi kendilerini yönetmelerine imkan verecek bir statüye kavuşmaları biçiminde özetlenebilir.
Kürt tarafı bu talepler etrafında birleşerek siyasal sürece müdahil olmalı, Türk siyasal aktörlerle müzakereler sürecine girerek bu talepleri karşılayacak yeni bir anayasanın imali için tartısını ortaya koymalıdır. Böylesi bir Kürt blokuna paralel olarak atılacak ikinci adım Türkiye ölçekli bir demokrasi ittifakını inşa etmektir. Bu noktada temel alınacak ölçü ittifak kurulacak parti ve tarafların siyasal kimlikleri değil demokrasiye ait kozmik prensipler olmalıdır. Özgürlükçü, çoğulcu, demokratik, hukukun üstünlüğüne dayalı bir anayasaya evet diyen, Türkiye toplumunun çok uluslu, çok kültürlü, çok inançlılığını temel alan, her türlü vesayeti reddeden, ademi merkeziyetçi, kozmik standartlarda bir demokrasinin inşasına katkıda bulunacak en geniş çevrelerle geniş bir demokrasi ittifakı yakıcı bir gereksinimdir. Unsurlar etrafında oluşacak bu ikili ittifak anlayışı, birebir vakitte seçim ittifakları için de temel teşkil edebilir. Bu nedenlerle seçim ittifaklarında evvel, öncelikli olarak Kürt halkının ve Türkiye’nin geleceğine ait temel unsurlarda bir ittifak ve yol haritasına gereksinimimiz var ve bu istikamette çalışma ve görüşmelerimiz devam etmektedir.
‘İNKAR SİYASETİ, KÜRT ULUSAL ŞUURUNU ARTIRMIŞTIR’
29 Ekim’de GÜZEL Parti başkanı Meral Akşener Siirt’i ziyaret ederken, esnaf Cemil Taşkesen ile bir sohbeti oldu. Bu sohbet sırasında Taşkesen, ‘Burası Kürdistandır’ dedikten sonra gözaltına alındı. Geçen hafta da Türkiye Değişim Partisi (TDP) Genel Lideri Mustafa Sarıgül’e Van ziyaretinde, esnaf Hacı Tunç, ‘Burası Kürdistan’dır’ dedi. O da Taşkesen üzere kısa mühlet sonra gözaltına alındı. Siz bu olayları nasıl değerlendiriyorsunuz?
Bütün bu bahsettiğiniz olaylar şunu gösteriyor; evet, son 4-5 yılda devletin uyguladığı baskı ve hukuk dışı uygulamalar Kürt siyasi aktörlerinin faaliyet alanlarını daraltmış ve toplumu büyük oranda içine kapatmıştır. Buna rağmen tıpkı baskı ve hukuksuzluklar Kürt toplumunda alttan alta büyük bir bilinçlenme ve öfkeye de yol açmıştır. Bugün Kürt toplumunda hiç olmadığı kadar ulusal kimlik şuuru oluşmuş durumdadır. Bu diyalektik bir süreçtir. İnkar siyaseti kendi aykırısını güçlendirmiş, Kürt ulusal şuurunu artmıştır. Ve birinci fırsatta bu gerçeklik kendini açığa vurmakta, Kürtler biriken hislerini lisana getirmektedir. Bütün bu gelişmelerin ortaya koyduğu şu ki, inkar ve şiddetle gidilecek bir yer, elde edilecek bir sonuç yoktur. Zira Kürtlerin ulusal talepleri haklı ve yasal taleplerdir. Bunları sonsuza kadar baskı altında mümkün değildir.
‘AKP İKTİDARININ BÜYÜK BİR SAVRULMANIN İÇİNDE OLDUĞU ORTADADIR’
Lakin AK Parti hükümeti, Kürtlerin haklarını verdiğini ve Kürt sorunu diye bir sorun olmadığını söylüyor. Bu taraftaki açıklamaları nasıl karşılıyorsunuz?
Üstte tabir ettiğim üzere AK Parti yöneticileri, iktidarlarının birinci periyodunda vesayet sistemine son vermekle, inkar siyasetini terk etmekle, Kürt kimliğini tanımakla övünüyordu. O devirde iç ve dış şartların tesiriyle muhakkak adımlar da atıldı. Devrin başbakanı Erdoğan 2005 yılında Diyarbakır’da yaptığı konuşmada, “Kürt sorunu var, bu benim de meselem ve bunu demokrasi içinde çözeceğim” diyordu. Bir devir sonra kimi üniversitelerde Kürdoloji kısımları açıldı. Daha sonraki bir konuşmasında Erdoğan ‘Kürdistan’ kavramının TBMM tutanaklarında yer aldığını söz etti. Eş vakitli olarak Güney Kürdistan ile üst seviyede münasebetler geliştirildi. Benzeri halde Dersim’de Kürtlere yapılan katliamdan ötürü tekrar Erdoğan özür diledi. Artık ise geçmişte ne yaptılarsa zıddını yapıyorlar. Kürt sorunu üzere bir problemin olmadığını söylüyor, ‘Kürdistan’ sözcüğünü kullananın ağzına tıkıyor, gözaltına alıyorlar. AKP iktidarının bu hususta büyük bir savrulma içinde olduğu ortadadır. Bugün iktidarda ipleri elinde temel tutanın daha çok MHP üzere şoven güçler olduğunu bilmeyen yoktur. Öte yandan iktidar inkar ve güvenlikçi siyasetlere yöneldikçe kitle dayanağını kaybedip zayıflamakta, zayıfladıkça da rasyonaliteden uzaklaşarak daha çok yanlış yapmaktadır. Ve deneyler bir daha göstermektedir ki Kürt problemine sırtını dönerek, demokrasiden uzaklaşarak bir iktidarın gideceği yer, AKP’nin bugün geldiği yerden öteki bir yer değildir.
‘FAİLİ MEÇHULLER SIRADAN UYGULAMALARA DÖNÜŞTÜ’
Son günlerde eski MİT Kontrterör Dairesi Lideri Mehmet Eymür’ün 90’lı yılları yine gündeme taşıyan faili meçhul cinayetler ve azaplarla ilgili açıklamaları da gündem oldu. Siz de bu itiraflara yönelik bir açıklama yaparak, “Eymür ‘işkence yaptım, pişman değilim’ derken kimden cüret alıyor? Elbette işkenceyi sistematik bir uygulamaya dönüştüren devlet geleneğinden. Devlet geçmişteki azap faillerini yargılasa, Eymür bugün işkenceyi bu cüret ve hoyratlıkla savunabilir miydi?” dediniz. Azap gören biri olarak bu itirafları nasıl değerlendiriyorsunuz?
Şu bir gerçek, Türkiye Kürt sıkıntısında şiddette ısrar ettikçe demokrasiden süratle uzaklaştı, devlet hukuk devleti niteliğini yitirerek çeteleşti, keyfilik ve hukuksuzluk onun rutinine dönüştü. Bu çerçevede azap, adam kaçırmalar, “faili meçhul” cinayetler sıradan uygulamalara dönüştü. Geçen devirde hükümetler gitti geldi, iktidarlar yer değiştirdi, lakin devlet içinde kelam konusu uygulamalar devam etti. Bugün Mehmet Eymür üzere biri kamuoyu önünde açıkça işkenceyi savunuyorsa, bunun nedeni işkenceyi sistematik bir uygulamaya dönüştüren devlet geleneğinden aldığı cürettir. Zira şimdiye kadar hiçbir iktidar geçmişte işlenen cinayetlerle, binlerce ömrü karartan azap ve hukuksuzlukla hesaplaşmadı, bu işin üzerine kararlılıkla gitmedi, gitmek istemedi. Bu yaklaşım sonucunda siyasal sistem çürüdü, toplum kötürüm hale geldi. Türkiye’de olan bundan ibarettir. Bu tablodan çıkış için yapılacak iki şey var; Kürt sıkıntısının adil, eşitlikçi ve barışçıl tahlili ile geçmişin kanlı ve karanlık tarihiyle çok istikametli bir hesaplaşma.
Kaynak: Gazeteduvar
