Yolsuzlukla gayret eden ve 100’den fazla ülkede faaliyet gösteren Memleketler arası Şeffaflık Örgütü 1995’ten beri her yıl Yolsuzluk Algı Endeksi yayımlıyor. Endekse dair hazırlanan raporda, tüm dünyada temel insan hakları ve özgürlük ihlallerinin tasa duyulacak düzeylere indiğinin, bunun yolsuzluğu arttırdığının altı çizildi. Otoriter rejimlerin demokrasilerin yerini almaya başladığı belirtildi. Sivil ve politik özgürlüklerin olduğu ülkelerde yolsuzluğun daha âlâ denetim altına alındığı aktarıldı. İnsan hakları ihlallerinin ve demokratik düşüşün engellenmesi için hemen yolsuzluğa karşı savaşı hızlandırmak gerektiği vurgulandı.
Endekse nazaran 131 ülke yolsuzluğa karşı 2021 yılında neredeyse hiçbir ilerleme kaydetmedi. 27 ülke ise son 10 yılda tarihi bir puan kaybı yaşadı. Bunlardan biri de Türkiye oldu.
PUAN KAYBI NE MANAYA GELİYOR?
Milletlerarası Şeffaflık Örgütü’ne nazaran Yolsuzluk Algı Endeksi sonuçları, temel demokratik prensiplerin, hukuk devletinin ve medya özgürlüğünün yolsuzlukla çabada vazgeçilmez olduğunu gösteriyor. Cezasızlık uygulamaları yolsuzluğun yaygınlaşmasına ve sıradanlaşmasına yol açıyor.
Yargıya taşınan büyük ölçekli yolsuzluk argümanları genelde soruşturma etabında kalıyor ve cezasızlık yaygınlaşıyor. Ayrıyeten bütçe şeffaflığı ve kamu kaynaklarının kullanımına ait hesap verilebilirlik konusunda temel ihlaller bulunuyor. Hem medya kuruluşlarına ve gazetecilere hem de sivil topluma yönelik baskı ve yıldırma siyasetleri da artmış durumda.
Endeksin hazırlanmasına katkıda bulunan kuruluşların yaptığı araştırmalara nazaran, yargı bağımsızlığı korunarak yolsuzlukla çaba güçlendirilmeli, kamu-özel işbirliği proje, ihale ve kontrat süreçleri şeffaf ve açık yürütülmeli, projelerin kamu maliyesine oluşturduğu yük toplumla paylaşılmalı.
TÜRKİYE, TÜM AB ÜYELERİNİN GERİSİNDE
2013’te Doğu Avrupa ve Orta Asya ülkeleri ortasında endekste birinci sırada olan Türkiye, 2021’de birebir kümede yedinciliğe indi. Türkiye, Avrupa Birliği üyesi ülkelerle karşılaştırıldığında ise 27 birliğe üye ülkeden de düşük puan alarak Bulgaristan’ın akabinde son sıraya yerleşti. 2020 ile kıyaslandığında ise 2 puan kaybederek 10 sıra gerileyen Türkiye bu sıralamayla ekonomik, toplumsal ve politik istikrarsızlığın ağır olduğu, demokrasi ile yönetilmeyen birçok ülkenin ardında kaldı.
Memleketler arası Şeffaflık Örgütü’nün araştırma metodolojisine nazaran 0 puan en yüksek yolsuzluk algısına, 100 puan ise en düşük yolsuzluk algısına işaret ediyor. Yolsuzluk Algı Endeksi’nde 88 puan alan Danimarka, Yeni Zelanda ve Finlandiya’nın akabinde ikinci sırayı 85 puanla Norveç, İsveç ve Singapur paylaşıyor. Sıralamanın sonunda ise 13 puanla Suriye, Somali ve 11 puanla Sudan yer alıyor.
Son 10 yıl içinde Türkiye’yle birlikte global olarak en çok puan kaybeden ülkeler ise Avustralya, Bosna Hersek, Botsvana, Kanada, Şili, Kıbrıs, Guatemala, Honduras, Macaristan, Lübnan, Liberya, Lüksemburg, Mali, Moğolistan, Nikaragua, Filipinler, Polonya, Saint Lucia, Güney Sudan, Suriye, ABD ve Venezuela.
ENDEKS NASIL BELİRLENİYOR?
Uzmanların, sivil toplum örgütlerinin ve iş dünyası temsilcilerinin kamu bölümündeki yolsuzluğa dair algılarını yansıtan Yolsuzluk Algı Endeksi’ndeki sıralama, memleketler arası kurumların her ülke üzerine yürüttüğü araştırmalarla belirleniyor.
Türkiye’nin 2021 yılı puanı belirlenirken dokuz bağımsız araştırma kuruluşunun bulguları kullanıldı. (BBC Türkçe)
Kaynak: Gazeteduvar
