Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafınca bu yıl açıklanan ikinci ‘bitkisel üretim tahmini’ne gore tahıl ve baklagillerde öngörülen üretim azalışı dikkat çekiyor. Buna gore, tahıl ürünleri üretim miktarlarının bu yıl geçen yıla kıyasla yüzde 15 azalarak ortalama 31.6 milyon ton olacağı tahmin edildi. Buğday üretiminin yüzde 13.9 düşerek ortalama 17.7 milyon ton, arpa üretiminin yüzde 30.7 azalarak ortalama 5.8 milyon ton, çavdar üretiminin yüzde 32.4 gerileyerek 200 bin ton, yulaf üretiminin yüzde 9.1 düşerek 286 bin ton olması planlanıyor. Baklagiller içinde nohut üretiminin yüzde 24.6 azalarak 475 bin tona, kırmızı mercimek üretiminin yüzde 30 azalarak 230 bin tona düşmesi öngörüldü.
Meydana getirilen ilk tahminde ise buğday üretiminin yüzde 7.3, arpa üretiminin yüzde 6, çavdar üretiminin yüzde 3.6 azalacağı öngörülmüştü. Nohut üretiminin yüzde 12.7, kırmızı mercimeğin yüzde 6.6 oranında artacağı tahmin edilmişti.
Bu üretim azalmasının temelinde kış ve ilkbahar mevsimleri ile bazı illerde halen devam eden kuraklıklar var. Bazı illerde çiftçiler toprağı işlemek için yağmur yağmasını bekliyor.
GÜBRE DE ETKİLİ OLACAK
Öngörüler, mevcutta ekim sezonu devam eden hububat ve bakliyat için gübre tehlikesini ise hemen hemen içermiyor. Buna gore çiftçinin ekim döneminde en oldukca kullandığı DAP gübresinin ton fiyatı bir tek eylül ile ekim içinde 300 lira zamlandı. Eylül 2021’de 6 bin 900 lira olan fiyat, şu an itibarıyla 7 bin 200 lirayı görmüş oldu. Çiftçiler, bu fiyatlar karşısında ya gübre kullanamadı, ya da ihtiyacının üçte biri oranında kullanıma gitti. Bu ekim dönemindeki eksiklikler de gelecek senenin verimlerini düşürecek.
Dünya piyasalarında da buğday, arpa, mısır benzer biçimde pek oldukca hammadde mevzusunda fiyat artışı, ülkelerin yığın tutma eğilimi var. Bundan dolayı üretimdeki düşüş pek oldukca etkisiyle besin fiyatlarında yükselişi de işaret ediyor. Yanı sıra dünyada, içeriğindeki varlıklı kaynaklardan yararlanmak adına baklagil tüketiminin artırılması dolayısıyla üretim artışının da sağlanması emek harcamaları yapılırken Türkiye’de ise düşüş yaşanıyor.
‘YEM SORUNU BÜYÜR’
Hayvan yemi girdi maliyetleri giderek artarken, bu alandaki ana maddelerden arpadaki düşüş ise yeni bir soruna işaret ediyor. Bu amaçla Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) piyasaya arpa satışları gerçekleştirse de ilerleyen dönemde yetiştiriciler, probleminin büyüyeceğini düşünüyor.
Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Süleyman Asil, Türkiye genelinde arpa üretiminin yüzde 80’inin kuru ziraat alanlarında yapıldığını, geçen yıl yaşanmış olan kuraklığın arpa verimini büyük seviyede düşürdüğünü söylemiş oldu. Asil, “En oldukca etkili olacağı alan ise hayvancılık olur. Yüzde 90 oranında yem sanayisinde kullanılan arpanın azlığı, yem fiyatlarında yükselişi gösteriyor. Yerine buğday ve mısır ikame ediliyordu fakat artık buğday da azca, buğday ve mısır dünyada da pahalı” dedi.
YAĞMUR BEKLENİYOR
Diyarbakır Yenişehir Ziraat Odası Başkanı Süleyman İskenderoğlu, gübre maliyetlerindeki artış sebebiyle bölgedeki üreticilerin daha oldukca nohut ve kırmızı mercimeğe yöneldiğini, bu yönelişin gelecek sezonda verime yansıyacağını beyan etti. Bölgede kuraklığın devam ettiğini özetleyen İskenderoğlu, ekim alanlarında yağmur yağmasının beklendiğini beyan etti.
Nohuttaki ihtimaller içinde sıkıntıların önüne geçmek için bu ay piyasaya sürülen bir bildiri ile nohut da ihracı kayda bağlı ürünler arasına eklenmişti.
Mühim bir nohut ve arpa merkezi olan Kırşehir Kaman bölgesinin Ziraat Odası Başkanı Çetin Gökalp, devlet desteğiyle artan nohut üretiminin peşinden desteklerin aynı kalması sebebiyle oldukca düştüğünü söylemiş oldu. Gökalp, “2019’da 600 bin dönüm alandaki üretim, 400 bine düştü, 2022’de ise 200 bine düşecek benzer biçimde görünüyor. Girdileri oldukca pahalı, bir de topraklara aynı ürünü ekmek toprak verimini düşürüyor. Arpa üretim yatağıyız fakat kuraklık vurdu. Bunun üstüne bir de gübre yeterince verilemezse problem daha büyür. Bu da ciddi bir tehdit” dedi.
FİYAT ARTIŞININ ÖNÜNE GEÇİLECEK
Son dönemde fiyat artışı hız kesmeyen mühim bir temel ürün olan ayçiçek yağında arzın sürdürülebilir olması ve fiyat artışının önüne geçmek amacıyla ithalatında gümrük vergisi yıl sonuna kadar sıfırlandı.
İthalat Rejimi Sonucunda Değişim Yapılmasına İlişkin Cumhurbaşkanı Sonucu, Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Buna gore, ham ayçiçeği yağı ve aspir tohumu ithalatında gümrük vergisi 31 Aralık’a kadar sıfırlandı.
