Ham husus ve kur krizi nedeniyle marketlerde kotalı satışın yaşandığı, üretim maliyetlerinin enflasyonun üzerinde arttığı, devam eden kuraklığa bir de gübre krizinin eklendiği 2021 nedeniyle, 2022’nin ‘yok yılı’ olması riski var. Bu yılın ‘çok daha zor’ ve ‘çok daha pahalı’ geçmesi bekleniyor.
Ziraî üretim maliyetlerindeki sert artışlarla, gübre kriziyle, kuraklıkla, rekoltedeki önemli düşüş ve tüm bunların sonucunda yüksek bir besin enflasyonu ile geçen 2021’in akabinde bu yıl da ziraî eserlerde önemli bir pahalılık beklentisi var.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) merakla beklenen 2021 enflasyonu yıllık yüzde 36,08 ile 19 yılın tepesine yükselmişti. TÜİK’e nazaran besin enflasyonu 2021’de yüzde 43,8 olurken, DİSK-AR’ın bir araştırmasına nazaran ise besin enflasyonu yüzde 64,6 olmuştu.
Tarım dalında 2021’in nasıl geçtiğini, 2022 beklentilerini ve yapılması gerekenleri TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası (ZMO) Lideri Baki Remzi Suiçmez ve Türkiye Ziraatçılar Derneği (TZD) Lideri Hüseyin Demirtaş ile konuştuk.
Suiçmez, “Yıllardır uygulanan yanlış tarım siyasetinden vazgeçilip üretim iktisadına geçilmediği, üretim maliyetlerinin düşürülmediği, yerli üretim ve üreticinin korunup desteklenmediği süreçte bizi ekmekte de sütte de ette de meyve ve sebzede de çok önemli bir kriz ve çok kıymetli bir 2022 yılı beklemektedir” diye konuştu.
2021 KRİZ YILI OLDU
2021’in Türkiye tarım ve besin kesimi açısından bir kriz yılı olduğunu söyleyen Suiçmez, geçen yılı şöyle özetliyor:
“2021, pandemi meçhullüğü sürerken derinleşerek büyüyen genel ekonomik krizle, çok döviz artışı ve TL’nin bedelinin azalmasıyla, global güç krizinin yurt dışına bağlı mazot ve gübre üzere temel girdilere yüksek fiyat olarak yansımasıyla, ziraî destekleme bütçesindeki yetersiz artışlar ve geç ödemelerle, kuraklık ve girdi kullanımındaki azalma nedeniyle rekoltelerdeki önemli düşüşlerle geçti.
Türkiye’nin kendine yeterliliği azaldı. Kuraklığın tesiriyle daha da azalacağı bekleniyor. Daima artan besin enflasyonu, raflardaki çok besin fiyatları, tüketici gelir seviyesinin yetersizliğine bağlı talep azalışı yaşandı.”
MALİYETLER ENFLASYONUN ÜZERİNDE ARTTI
Ziraî girdi fiyatlarındaki artışın enflasyonun üzerinde arttığına vurgu yapan Suiçmez, “Ürünlerin tarladaki fiyatı enflasyonun altında, marketteki fiyatı enflasyonun üstünde kalıyor. Üreten çiftçi para kazanamıyor, tüketiciler ise kıymetli besin tüketiyor” dedi.
Suiçmez, bu kısır döngünün aşılmasının yolunun; dayanakların vaktinde ve kâfi ölçüde verilmesi, girdi maliyetlerinin somut tedbirlerle düşürülmesi, küçük çiftçinin önünü görüp ekim dikim yapabilmesi için ziraî kredilerin uygun faiz oranıyla çiftçiye verilmesinden geçtiğine dikkat çekti.
‘ÇOK DAHA GÜÇ GÜNLER KAPIDA’
Suiçmez’in şu değerlendirmesi dikkat çekti:
“Ülkemizde derinleşerek yaşanan genel ekonomik kriz ve süren iklim krizi ortamında üretim açısından belirsizliğin sürmesi ve üreticileri için daima ve kâfi üretim ortamına dönük öngörülebilirliğin olmaması en değerli sorun olup, 2022 yılı ve sonrasında üreticilerimiz ile tüketicilerimizi çok daha sıkıntı günler beklemektedir.”
Tarıma yönelik bütçe ölçülerinin ek bütçe ile artırılması gerektiğine vurgu yapan Suiçmez, şöyle devam etti:
“Çözüm; kısa orta ve uzun vadede arz açığımızın yerli üretimle karşılanmasına yönelik somut tedbirlerinin gecikmeden alınmasıdır. Yıllardır uygulanan yanlış ve yanlış tarım siyasetinde vazgeçilip üretim iktisadına geçilmediği, üretim maliyetlerinin düşürülmediği, yerli üretim ve üreticinin korunup desteklenmediği süreçte bizi ekmekte de sütte de ette de meyve ve sebzede de çok önemli bir kriz ve çok kıymetli bir 2022 yılı beklemektedir.”
GÜBRE FİYATLARI DÜŞTÜ LAKİN YILLIK ARTIRIM YÜZDE 300
Öte yandan, 2021’de yaşanan gübre krizinin 2022 rekoltesini önemli bir halde düşürmesi bekleniyor.
Yurt dışında yaşanan ham unsur krizi nedeninin yurt içinde kur kriziyle birleşmesiyle, firmalar gübrede fiyatlama yapamamış ve gübre satışları durmuştu.
Türk lirasının kur muhafazalı mevduat uygulamasıyla bir ölçü bedel kazanmasının akabinde gübre fiyatlarında indirim yapılmaya başlandı lakin gübrenin 2021’de yıllık yüzde 300’ün üzerinde zamlanması göz önüne alındığında, çiftçinin hala bu eseri temin etmekte zahmet çektiği belirtiliyor.
Verimliliğin sağlanmasında çok kıymetli olan gübrenin toprağa atılamamasının, devam eden kuraklıkla birleşip rekoltede önemli düşüşler yaratması, bunun da kimi eserlerde ‘yok yılı’na yol açması, besin enflasyonunu tetiklemesi bekleniyor.
‘İFLASA SÜRÜKLENİP, ÜRETİMİ TERK EDECEKLER’
TZD Lideri Demirtaş ise, 2021’in tarım dalı açısından yıllardır kronikleşmiş meselelerin daha önemli boyutlar kazandığı ve salgının iktisattaki olumsuz tesirlerinin sürdüğü bir yıl olduğunu tabir etti.
Besin fiyatlarındaki artışların son ayların en çok şikâyet edilen konusu olduğuna dikkat çeken Demirtaş, “Bunda, pazarlama alanında yaşanan dertler belli bir rol oynuyor. Döviz fiyatlarındaki sıçramalar da ithal malların fiyatlarının değerlenmesine ve maliyet enflasyonunun yükselmesine neden oluyor” dedi.
“Bu durum göz önüne alınmadığı takdirde tek başına pazarlama zincirinin son halkası üzerinde uygulanacak baskılar aykırı tepecek, zincir marketler fiyatlarda bir indirim yapsa bile bu durum çiftçinin piyasaya sattığı eserlerin fiyatlarının düşmesine yol açacaktır” diyen Demirtaş, şöyle devam etti:
“Maliyet enflasyonu nedeniyle gübre, mazot, ilaç başta olmak üzere bir çok ithal eser kullanan çiftçi bu durumda iflasa sürüklenecek ve üretimi terk edecektir. Bu da üretimin azalması hasebiyle besin fiyatlarının yükselmesine neden olacaktır.”
Kaynak: Sözcü
