Ped üzere regl eserleri bir yıl içinde yaklaşık yüzde 50 oranında zamlandı. Üniversitede “ped dayanışma kutusu” yaptıklarını anlatan üniversite öğrencisi Leylanur Mavili, “Pedler hijyenik bir gereksinimdir, lüks değil. Fiyatlı olması bile toplumsal devlet hukukuna ters. Bırakın fiyatsız olmasını, günden güne artırım geliyor, güya lüksmüş gibi” dedi. Derin Yoksulluk Ağı Bağlantı Koordinatörü Şeyma Duman, “103 aileyle görüşmeler yaptık. Bayanların yüzde 82’si hijyenik pede erişemiyor” diye konuştu.
Ped ve tampon üzere regl eserlerine gelen artırımlara ve bu eserler üzerinden alınan yüzde 18 KDV’ye yönelik tenkitler sürüyor. TÜİK bilgilerine nazaran, geçtiğimiz yıl aralık ayında ünite fiyatı 0,6692 TL olan pedler, bir yılda yüzde 51,04 zamlandı. Buna nazaran 2021 Aralık ayında pedlerin ünite fiyatı 1,0561 TL oldu lakin marketlerde hijyenik pedlerin ünite fiyatı 2 TL’yi aşıyor.
‘DEVLET TARAFINDAN KARŞILANMASI GEREKİYOR’
Türk Tabipleri Birliği (TTB) Yüksek Onur Heyeti üyesi Bayan Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Irmak Saraç, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi son sınıf öğrencisi Leylanur Mavili, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi son sınıf öğrencisi Zeynep Kurt ve Derin Yoksulluk Ağı İrtibat Koordinatörü Şeyma Duman, regl eserlerinin neden fiyatsız olması gerektiğini anlattı.
Saraç, “Geçici tarım emekçilerinde, emicilik sağlamak için yaprağın üzerine toprak koyduklarını duyuyoruz. Bu eserlerin olağan koşullarda devlet tarafından karşılanması, yüzde 18 KDV ile bunların lüks tüketim üzere satılmıyor olması lazım” dedi ve şunları söyledi:
“Regl döngüsü ortalama 21-35 gün ortasında oluyor. 2-7 gün ortasında bütün müddetleri olağan karşılıyoruz. Bir bayan üreme çağında her ay regl görüyor, bunları kullanmaya gereksinimi var. Ped, tampon kullanmayıp menstrual kap kullanan bayanlar da var, etrafa hassas. Bunların fiyatları da çok değerli, kolay ulaşılabilir eserler değil. Doğum denetim hapları da çok değerli. Burada bütüncül olarak baktığımızda bayanın regl döngüsüne yönelik eserlerin çok değerli olduğunu görüyoruz. Bu türlü olmaması gerekiyor. Bu eserlerin olağan koşullarda devlet tarafından karşılanıyor olması lazım. Yüzde 18 KDV ile bunların lüks tüketim üzere satılmıyor olması lazım. Avrupa’daki birtakım ülkelerde okullarda dağıtılıyor, kimi büyük firmalar çalışanlarına fiyatsız veriyor. Bunun örnekleri çoğaltılmalı.”
‘REGL OLANLAR İÇİN BÜYÜK EZİYETE DÖNÜŞÜYOR’
Üniversite öğrencisi Mavili, “Pedler regl olan herkes için hijyenik bir gereksinimdir, lüks değildir. Bunların fiyatlı olması bile toplumsal devlet hukukuna karşıttır. Ama bırakın fiyatsız olmasını talep edebilmemizi bunlara günden güne artırım geliyor, güya lüksmüş üzere. Regl olan beşerler için bunu almak daha büyük eziyete dönüşüyor” dedi ve şunları söyledi:
‘AYDAN AYA BUNA AYIRMAM GEREKEN BÜTÇE ARTIYOR LAKİN AYIRABİLDİĞİM BÜTÇE AZALIYOR’
Türkiye iktisadı nedeniyle ne yazık ki aydan aya buna ayırmam gereken bütçe artıyor lakin ayırabildiğim bütçe ya tıpkı kalıyor ya da azalıyor. Şu anda marketlerde ortalama markalar 50 liraya kadar satılıyor durumda. Ben en ucuzunu kullanmak durumundayım. Sıhhat durumunu falan büsbütün geçmiş durumdayız. En uygun fiyatlısı, alabileceğim hangisiyse onu kullanıyorum. Fakat çocuğu vakit zati alamıyorum, geçen aydan kalan varsa onu kullanıyorum ya da regl olan öteki arkadaşlarımla dayanışmaya çalışıyorum.
Paklık açısından kullanmamız gereken müddetler aşikâr esasen, bu müddetten kısmamaya çalışıyorum. Ayda altı gün regl mühletince toplam 20 – 25 tane kullanmam gerekiyor. Bu da bir paketten biraz daha fazlası olabiliyor. Dünyanın parası. Hijyen gereği azaltamıyorum ancak buna verdiğim parayı kısmak zorundayım.
‘ÜNİVERSİTELER, PED KUTULARINI KALDIRIYOR’
Biz Üniversiteli Feminist Kolektif olarak var olduğumuz bütün yerleşkelerde tuvaletlere muhtaçlığı olanın alabileceği, cebinde fazla olanın bırakabileceği formda ped kutuları koymaya çalışıyoruz. Üniversiteler buna da çok sıcak bakmıyor. Her sene bunu yapmaya çalışıyoruz fakat birden fazla vakit toplanıyor. Yalnızca kutunun üzerindeki yazının söküldüğü değil eksiksiz kutunun pedlerle birlikte alındığı bir durum kelam konusu. Yerleşkede sahiden pede erişimi olmayan arkadaşlarımız olabilir ve onları düşünmek zorundayız. Devlet de düşünmek zorunda ancak o düşünmeyince biz düşünmek zorundayız. Biz koymaya devam ediyoruz, biz koydukça güvenlik üniteleri topluyor, dekanlık yardımıyla. Buradan işe yetişmek zorundayım. Bunu belirtmek istiyorum zira bir üniversiteli olarak ben tıpkı vakitte çalışmak zorunda bırakılıyorum. Akademik ve gelecek telaşım bütün gençlik kadar var, bir de iktisadi tasalarım var ve çalışmak zorundayım. Buradan da işe yetişmek zorundayım ki bir sonraki periyodum için ped alabileyim.”
‘YOKSULLUĞUN NE KADAR DERİNLEŞTİĞİNİ GÖSTERİYOR’
Üniversite öğrencisi Kurt, regl eseri fiyatları ile ilgili, “Biz ekonomik krizin bir sonucu olarak şu an ped fiyatlarını bu kadar tartışıyoruz. Bir yandan bu durum fakirleşmenin ne kadar derinleştiğini de gösteriyor. Bayanlar ve lubunyaların (LGBTİ+ bireyler) fakirleşmesi, ezilmişlik biçimleri farklı olduğu için daha derinden yaşanıyor” dedi. “Üniversitede “ped dayanışma kutusu” yaptıklarını anlatan Kurt, şöyle konuştu:
“Ben de regl olanlardan biriyim ve ayda bir paket harcıyorum ve o da bir markete girdiğimde ortalama 40-50 lira ediyor. KYK 800 lira ve bunun 50 lirasını pede veriyorum. Ped ya da tampon her vakit saklanılması, çekinilmesi gereken, alırken siyah poşete konulması gereken bir şey olarak karşımıza çıkıyordu daima çocukluğumuzdan beri. Bunun sonucu olarak kantinlerde satılmıyor ve çok çok kıymetli. Bu ikisinin karşısında, ped dayanışma kutuları ile bayanların ve lubunyaların yalnız olmadığını ve daima birlikte dayanışarak bir ortada olduğumuzu gösterdiğimiz bir halde yapıyoruz. Bayan tuvaletlerine ped kutuları koyuyoruz, üzerine de güçlendirici, herkesin kendini uygun hissetmesi ismine da birkaç cümle ekliyoruz. Yanında fazla ped olanın bıraktığı, yanında o an ped bulunmayan bir arkadaşımızın da alıp kullanabileceği bir halde işletiyoruz. Söylemek istediğim şey şu, biz ekonomik krizin bir sonucu olarak şu an ped fiyatlarını bu kadar tartışıyoruz. Bir yandan bu durum fakirleşmenin ne kadar derinleştiğini de gösteriyor. Bayanlar ve lubunyaların fakirleşmesi, ezilmişlik biçimleri farklı olduğu için daha derinden yaşanıyor. Bu yüzden, ped fiyatları ve bayanlar ile lubunyaların fakirleşmesi daha fazla tartışılmalı, daha fazla gündeme getirilmeli.”
‘KADINLARIN YÜZDE 82’Sİ HİJYENİK PEDE ERİŞEMİYOR’
Derin Yoksulluk Ağı İrtibat Koordinatörü Şeyma Duman, husus ile ilgili araştırma yaptıklarını belirtti ve “103 aileyle hem nitel hem de nicel olarak derinlemesine görüşmeler yaptık. Araştırmamızın sonuçlarına nazaran görüştüğümüz bayanların yüzde 82’si hijyenik pede erişemiyor. Görüştüğümüz başka bayanlar ise orta sıra olarak pede erişebildiklerini söylediler” dedi.
11 ÜLKEDE PED VE TAMPON FİYATSIZ
Avustralya merkezli milletlerarası eğitim ve savunuculuk örgütü Küresel Citizen, 11 ülkede ped ve tamponun fiyatsız olduğunu bildirmişti. Regl eserlerinin fiyatsız olduğu ülkeler şöyle:
– İsviçre: 2020’de İsviçre, ped ve tamponu muhtaçlığı olan herkese fiyatsız sağlayan birinci ülke oldu.
– Yeni Zelanda: Başbakan Jacinda Ardern, Şubat 2021’de tüm okulların fiyatsız ped ve tampon sağlayacağını duyurdu.
– ABD: Illinois, Washington, New York, New Hampshire ve Virginia eyaletlerindeki devlet okullarında tampon ve pedler fiyatsız veriliyor.
– Fransa: Île-de-France bölgesindeki liselerde organik regl eserleri fiyatsız.
– Kenya: Devlet okullarındaki kız öğrencilere pedleri fiyatsız veriyor ve tampon üzerinden vergi alınmıyor.
– Güney Afrika: Tampondan alınan vergiler kaldırıldı ve okullarda pedler fiyatsız dağıtılıyor.
– Botsvana: Okul çağındaki tüm kız öğrencilere fiyatsız ped veriliyor.
– Güney Kore: Başşehir Seoul’de 2018’de fiyatsız regl eserleri verilmesi 10 pilot bölgede başlatılmıştı.
– Uganda: Ülkedeki tüm okullarda pedler fiyatsız veriliyor.
– Zambia: Kırsal bölgelerdeki kızlara fiyatsız ped veriliyor.
– Kanada: Britanya Kolumbiyası, Ontario, Noca Scotia, Prince Edward adası eyaletlerinde regl eserleri tüm öğrencilere fiyatsız veriliyor. (ANKA)
Kaynak: Gazeteduvar
