Piyasalar arz darboğazlarıyla, fiyat artışlarıyla ve pandeminin yarattığı problemlerle 2021’yi kapatırken, 2022 Omicron varyantının getirdiği belirsizliklerle açılacak. 2022’deki değerli beklentilerden birisi de ABD Merkez Bankası’nın para siyasetindeki sıkılaştırmayı hızlandırması. Bunun tarihi düşük düzeylerindeki Türk Lirası’na tesirleri de olumsuz olacak.
Piyasalar 2021 yılını geride bırakmaya hazırlanıyor. Pandemi tesirindeki 2021’de enflasyon, işgücü problemleri, tedarik zinciri darboğazları ve güçteki dalgalanma global piyasalarda tesirli oldu. 2022’ye dair varsayımlar ise corona virüsünün omicron varyantı haberleriyle ve ABD Merkez Bankası’nın (Fed) şahinleşeceği istikametindeki sinyallerle şekilleniyor.
Global piyasalarda omicron varyantı, corona virüsü pandemisinin yarattığı sert problemlerle uğraş ile geçen iki yılın sonunda geleceğe dair soru işaretlerini artırdı.
Bunun yanında ABD’deki enflasyon sayılarının artışı ve Fed’in süreksiz enflasyon tezini bırakıp nakdî sıkılaştırma adımlarını hızlandıracağına yönelik beklentiler de piyasalar üzerinde baskıya sebep oldu.
Fed’in sıkılaştırmayı hızlandırması, halihazırda türbülansta olan Türk Lirası üzerindeki olumsuz tesirleri daha da artırabilir. Hususla ilgili Sozcu.com.tr’ye konuşan İnfo Yatırım Genel Müdür Yardımcısı Mert Yılmaz, “Ortaya çıkacak tabloda taperingin hızlanması, faiz artışları üzere gelişmeler Türk Lirası üzerinde de baskı yaratacaktır” değerlendirmesinde bulundu.
Tera Yatırım Başkeonomisti Enver Erkan, “Türkiye’nin gelişmekte olan piyasalar içinde nakdî sıkılaşma konusuna istisna oluşturmasını ve gevşemeye meyil eden bir siyasete yılsonuna kadar devam etmesini bekliyoruz” dedi.
OMİCRON TEHDİDİ
Omicron varyantının öteki varyantlara nazaran daha güçlü olduğu ve bağışıklık kazanan insanlara karşı da tesirli olabileceğini gösteren birinci datalar Güney Afrika’daki bilim adamları tarafından rapor edilmişti.
Omicron tesiriyle geçtiğimiz haftalarda piyasalar sert düştü lakin sonrasında bir ölçü toparlandı. Buna Avrupa’da olayların arttığı tarafındaki haberler eklenince seyahat dalı başta olmak üzere pek çok dal muhtemel kısıtlamaların tekrar gündeme gelebileceği kaygılarıyla optimistliğini tekrar askıya almıştı. Son gelen haberlerse Omicron varyantına dair karamsar havayı kısmen de olsa kırdı.
Güney Afrika’daki Afrika Sıhhat Araştırmaları Enstitüsü’nde gerçekleştirilen laboratuvar deneyleri, Pfizer ve BioNTech’in birlikte ürettiği aşının, omikron varyantına karşı kısmi müdafaa sağladığını ortaya çıkardı. Böylelikle mevcut aşıların yeni varyanta karşı tesirini ortaya koyan birinci bilgiler de açıklanmış oldu. Bununla birlikte araştırma, Pfizer-BioNTech aşısının iki dozunu olmuş şahıslarda üretilen antikorların omikronu nötrleştirme kapasitesinin, yaklaşık iki yıl evvel Çin’de ortaya çıkan yepyeni virüs ile kıyasla 40 kat daha düşük olduğunu ortaya koydu.
Online bir sunum ile araştırmaların sonucunu paylaşan laboratuvar araştırmaları yöneticisi Alex Sigal, bağışıklık müdafaasındaki düşüşün ‘güçlü’ lakin hâlâ mevcut olduğunu lisana getirdi. Sigal, “İyi bir hatırlatıcı doz muhtemelen hastalanma, bilhassa daha önemli hastalığa yol açan önemli enfeksiyon riskini azaltacaktır. Hatırlatıcı doz aşıyı olmamış şahıslar olmalı ve daha evvel enfekte olmuş bireyler aşılanmalıdır” diye konuştu. Güney Afrika’nın en büyük hastanelerinden birinde de olay sayısının arttığı lakin olayların birçoklarının ağır seyretmediği belirtildi.
BELİRSİZLİK SÜRÜYOR
Yeniden de Dünya Sıhhat Örgütü Omicron’un tasa kaynağı olduğunu ilan etmiş olsa da, bu varyantın tam olarak ne kadar bulaşıcı olduğu konusunda bilimsel bir fikir birliğinin ortaya çıkması vakit alacak.
Omicron varyantının piyasalar için en büyük getirisi belirsizlik. Bu belirsizlik, önümüzdeki yıl için varsayımlar yapmayı zorlaştırsa da ekonomistleri ve piyasa stratejistleri geleceğe dönük kestirimlerini aktarmaya devam ediyor.
Bank of America (BofA) Global Araştırma ekonomistleri tarafından kaleme alınan raporda, temel olarak 2022 ve sonrasında global iktisada yönelik çeşitli tehditlere odaklanıldı. Bu riskler ortasında, yüksek enflasyon, Omicron varyantı, iklim değişikliği ve arz kısıtlamaları üzere değişkenler yer aldı.
FED ŞAHİNLEŞİYOR
Omicron’un yanı sıra, piyasaların 2022’de yakından izleyeceği gelişmelerden birisi de Fed’in atakları olacak. Fed Lideri Jerome Powell, geçtiğimiz hafta Omicron’un ortaya çıkmasının enflasyon etrafındaki meçhullüğü artırdığı konusunda ihtarda bulunmuştu. Powell, tahvil alımlarının azaltılmasını hızlandırmayı düşündüklerini açıkladı. Fed’in şahinleşmesi de piyasaları etkileyen kıymetli etkenlerden biri oldu.
Süreksiz enflasyon tezinin terk edilerek enflasyonun yapısal hale gelebileceği istikametindeki telaffuzlar, Fed’in faiz oranlarını beklenenden daha erken artırılabileceği manasına gelebilir. Fakat iş gücü bilgilerinin beklentilerin altında gelmesi bu sıkıntıyı de belirsizleştiren ögelerden birisi. Fed’in bu mevzuda bir yargıya varması içinse bu dataların bir trend halinde sürmesi gerekiyor.
‘HIZLANMA İHTİMAL DAHİLİNDE’
Mevzuyu sozcu.com.tr’ye kıymetlendiren İnfo Yatırım Genel Müdür Yardımcısı Mehmet Mert Yılmaz, Fed’in sıkılaştırmayı hızlandırmasının ihtimal dahilinde olduğunu belirtti.
Yılmaz, “Geçtiğimiz hafta biz kendi içimizdeki kur hareketlerini tartışırken Powell’dan süreksiz enflasyon telaffuzunun sona erdirilmesine dair bir açıklama geldi. Muhtemelen 15’inde yapılacak Fed toplantısının akabinde da bu tarafta bir açıklama yapılacak” dedi.
Yılmaz, “Bu tapering başladığında yalnızca Kasım ve Aralık aylarına dair 15’er milyar dolarlık azaltma tarafında ajanda vermişlerdi. Temel senaryo yılbaşından sonra da tıpkı ölçüde varlık alımlarının azaltılarak 2022’nin birinci yarısında programı sona erdirme istikametindeydi. Anlaşılan o ki, daha büyük adımlarla gidecekler ve yılın birinci yarısı olmadan taperingi tamamlayacaklar” diye konuştu.
Amerika’daki ekonomik göstergelerin çok düzgün gittiğini aktaran Yılmaz ABD iktisadı üzerinde şuan yalnızca bir enflasyon baskısı olduğunu, mevcut enflasyon rakamlarınınsa düşünüldüğü kadar kısa müddette geri inmeyebileceğini aktardı.
Yılmaz, Fed’in 2022’de gerçekleştirmesi beklenen faiz artırımı içinse, “Şu anda zati 2022 Eylül’de bir faiz artışı beklentisi var. Lakin bu faiz artışı sayısı 2’ye çıkar mı? Buna yanıt vermek için biraz erken” değerlendirmesinde bulundu.
‘VARYANTLAR ENFLASYON OLARAK DÖNEBİLİR’
Mevzuyu sozcu.com.tr’ye pahalandıran Tera Yatırım Başekonomisti Enver Erkan da, “Fed’in para siyasetini ekonomik şartlara uydurma konusundaki dinamik yaklaşımı çerçevesinde, biz artan enflasyon telaşlarına bağlı olarak tapering suratında bir artış olabileceğini düşünürüz” dedi.
Erkan, “Küresel resesyon potansiyeli taşıyan Covid varyantlarına dair riskleri de aslında faiz artırım şartları açısından enflasyonist tesirler çerçevesinde kıymetlendiriyoruz. Yani, kısıtlama şartlarına bağlı tedarik badiresi, imalat yavaşlaması üzere olguların daha fazla enflasyon olarak geri döneceğini, reflasyonist siyasetlerin talep ısındırıcı tesirleri nedeniyle toksiklenme yaratabileceğini ve enflasyon denklemini içinden çıkılması güç bir hale getirebileceğini düşünüyoruz” dedi.
Erkan değerlendirmesinde, “Enflasyonun kalıcılaşmaması ve yapısallaşmaması ismine, bilhassa beklentileri bozma eğilimi kelam konusuyken Fed’in varlık alımlarını daha süratli keseceğini düşünüyoruz” görüşlerine yer verdi.
Erkan, “Varlık alımlarının devam etmesi konusunda ise tasa eşiğinin, Covid varyantlarının resesyon tesirleri yaratması üzere bir durum teşkil etmesi olabileceğini düşünürüz. Delta varyantı bu türlü bir tesir yaratmamıştı, Omicron varyantının ise durumu izleniyor” dedi.
EKONOMİK İDDİALAR FED VE PANDEMİYE ODAKLI
JPMorgan’dan Dubravko Lakos-Bujas, ekonomik görünüme yönelik temel riskin bilhassa pandemi sonrası bozulmaların devam etmesi ve merkez bankası siyasetlerinde yaşanacak şahin bir değişim olduğunu belirtti.
Goldman Sachs’dan David Kostin ise “Yavaşlayan ekonomik büyüme, sıkılaşan Fed ve artan gerçek getiriler, yatırımcıların gelecek yıl ortalamanın biraz altında getiri beklemesi gerektiğini gösteriyor” dedi.
TÜRK LİRASI ÜZERİNDE BASKI YARATACAK
Mevcut ekonomik gelişmeler, tarihi taban düzeylerine yakın seyreden Türk Lirası için 2022’de başka bir baskı ögesi olacak. Fed’in sıkılaştırma sinyallerini güçlendirmesinin akabinde gelişmekte olan ülkeler buna tedbir olarak siyaset faizlerini artırırken Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, karşıtı istikamette bir siyaset izleyerek mali gevşeme yolunda gitti.
Fed’in sıkılaştırma adımlarını hızlandırması ve Omicron varyantının yarattığı gelişmeler Türkiye’nin güç durumda olan iktisadı için ekstra bir baskı kaynağı oluşturabilir.
Bahisle ilgili değerlendirmelerini aktaran Mert Yılmaz, “Özellikle bizim dışımızdaki gelişmekte olan ülke merkez bankalarının birçok bir sıkılaşmaya gitti. Brezilya, Rusya, Şili, Peru gitti. Bu iklimde para siyasetini gevşeten tek merkez bankası bizim” dedi.
Fed’in aylardır bu süreçte kelamlı yönlendirme yaptığını aktaran Yılmaz, “Herkes kendi hazırlığını yaptı. Bizim tarafta ise hazırlık değil tersine politikayı gevşetme istikametinde bir adım atıldı. Ortaya çıkacak tabloda taperingin hızlanması, faiz artışları üzere gelişmeler Türk Lirası üzerinde de baskı yaratacaktır.” diye konuştu.
‘NEGATİF FAİZLE FİYAT İSTİKRARI SAĞLAMAK ZOR’
Fed siyasetinin Türk Lirası üzerindeki tesiriyle ilgili, “15 Aralık’ta Fed’in varlık alımlarını azaltmanın suratı tarafında alabileceği kararlar, ABD’de faizlerin artabileceğine dair beklentilerin şekillenmesi üzere etmenler global dolar hareketine maruz kalma ihtimalimizi artıracaktır” değerlendirmesinde bulunan Tera Yatırım Başekonomisti Enver Erkan, “TL hareketinin bu türlü bir konjonktür çerçevesinde ayrışan siyaset uygulamaları ve getiri konumu itibariyle ayrık durmasının beklenebileceğini belirtti.
Erkan, “Türkiye’nin gelişmekte olan piyasalar içinde mali sıkılaşma konusuna istisna oluşturmasını ve gevşemeye meyil eden bir siyasete yılsonuna kadar devam etmesini bekliyoruz. Bu durumun lira üzerindeki kıymet kaybı baskısını artırması beklenebilir. Negatif TL faizleriyle fiyat istikrarını sağlamanın sıkıntı olacağını düşünüyoruz” diye ekledi.
ENFLASYON VARSAYIMLARI VE FAİZ BEKLENTİLERİ
Mevcut ekonomik belirsizlikler, enflasyon ve faiz iddialarının de güncellenmesine neden oldu.
Bank of America (BofA), global tüketici fiyatları enflasyon iddiasını yükseltti. Buna nazaran 2021 için global enflasyon kestirimi yüzde 2,4’ten yüzde 3,9’a, 2022 içinse yüzde 2,8’den yüzde 3,8’e yükseldi.
BofA’nın ABD Baş Ekonomisti Michelle Meyer ve Lider Yardımcısı Alexander Lin, 2022’de üç faiz artırımının mümkün olduğunu aktardı. Raporda, enflasyonun mevcut yüksek düzeylerden düşebileceği fakat gayenin epeyce üzerinde kalacağı ve Fed’in harekete geçebileceği belirtildi.
Raporda son olarak, “2021 bir talep fazlası ve arz kıtlığı yılıyken, 2022’nin kademeli olarak da olsa yine dengelenme yılı olacağını düşünüyoruz” denildi
BÜYÜME İDDİALARI DÜŞÜYOR
Omicron varyantına ait belirsizlikler büyüme varsayımlarını de etkiledi.
ABD’li yatırım Bankası Goldman Sachs, öbür ülkelerin sıkı kısıtlamalar uygulaması halinde arz problemlerinin daha da kötüleşebileceğini fakat dış ticaret ortakları ortasındaki aşılama oranlarının artmasının önemli kesintileri önleyeceğine dikkat çekti.
Goldman Sachs 2021 global büyüme iddiasını yüzde 4,2’den 3,8’e düşürürken Memleketler arası Para Fonu (IMF) Genel Müdürü Kristalina Georgieva, Cuma günü yaptığı açıklamada, Omicron varyantı nedeniyle global ekonomik büyüme varsayımlarını düşürmelerinin mümkün olduğunu söyledi.
Memleketler arası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch Ratings de, 2021 için büyüme beklentilerini yüzde 6’dan yüzde 5,7’ye düşürdü. Raporda, global iktisadın 2022 yılı büyüme beklentisinin de yüzde 4,4’ten yüzde 4,2’ye düşürüldüğü kaydedildi.
Kaynak: Sözcü
