Emek Çalışmaları Topluluğu (EÇT), 2014 yılı Eylül ayında bir küme akademisyen, araştırmacı ve sendika uzmanının koordineli çalışma imkânları üzerine gerçekleştirdiği bir dizi buluşma sonucu doğdu. Topluluk 2015 yılından beri sistemli olarak yıllık Personel Sınıfı Hareketleri Raporları yayımlıyor.
Birgün’ün haberine nazaran, 2020 yılı için EÇT’den Alpkan Birelma, Ebru Işıklı, Deniz Sert ve Betül Kocaaslan’ın hazırladığı rapora nazaran, basına yansıyan 1596 tekil emekçi ve memur hareketi tespit edildi. Bir öteki deyişle, Türkiye emekçi sınıfı, 2020’de her gün ortalama 4 hareket gerçekleştirdi.
Rapora nazaran 2020’nin en dikkat cazibeli ve umut verici aksiyonlarından biri Uyar Madencilik personellerinin Bağımsız Maden-İş’in öncülüğünde gasp edilen tazminatları için gerçekleştirdiği aksiyon. Madencilerin hareketleri sayesinde bine yakın madenci tazminatını almayı başardı. Madenciler ocak ayında bir yürüyüş, şubatta bir basın açıklaması, haziranda bir yürüyüş ve bir basın açıklaması, temmuzda bir oturma aksiyonu ve ekimdeki Ankara yürüyüşünü gerçekleştirdiler.
Yeniden 2020 Ocak ayında gerçekleşen metal aksiyonları yılın en besbelli aksiyon dalgalarından birini oluşturuyor. Hareketlerin sebebi üç sendika (Birleşik Metal-İş, Türk Metal ve Özçelik-İş) ile MESS ortasındaki toplu iş mukavelesi görüşmelerinden oluşuyor. Türk Metal ve Çelik İş 29 Ocak’ta MESS ile mutabakata vardı. Buna nazaran fiyatlarda kontratın birinci altı ayında yüzde 17 (sosyal haklardaki artırımlarla bir arada yüzde 18,5), ikinci altı ay içinse yüzde 6 oranında artış yapıldı. 5 Şubat’ta grev kararı alan Birleşik Metal ise 2 Şubat’ta birebir şartları içeren mukaveleyi imzaladı.
2020’de toplam 706 hareket gözlemlendi. 2015’te kaydedilen en yüksek sayıda (754) olan aksiyon sayısı, 2016-2019 yıllarında düşerek yatay (607-642) seyretti. Darbe teşebbüsü ile başlayıp OHAL ile devam eden harikulâde siyasal şartların ve otoriterleşmenin yaşandığı bu dört yılda işyeri temelli aksiyon sayısı ise 420-430 bandında seyretti. 2015 yılında 628 olan iş yeri temelli hareket olayı sayısı, otoriterleşme sürecinin karar sürdüğü 2016-2019 yıllarında 420-430 bandında. 2020’de ise hükümetin salgında işverenleri kollayan uygulamaları ile 389’a düştü.
EN FAZLA HAREKETİ DİSK ÖRGÜTLÜYOR
Genel hareketlerin yüzde 86’sında örgütleyiciler içinde bir yahut birden fazla sendika yer alıyor. Genel hareketleri örgütleyen sendikalar, bağlı bulundukları konfederasyona nazaran tasnif edildiğinde DİSK’in hareket örgütleme konusundaki hâkimiyeti görülüyor. Genel aksiyonlarda Birleşik Metal-İş, KESK ve Genel-İş en sık hareket örgütleyen sendikalar olmuş. Sendikaların örgütlediği genel aksiyonların yüzde 63’ü DİSK’e bağlı sendikalar, yüzde 27’si KESK’e bağlı sendikalar, yüzde 23’ü ise TÜRK-İŞ’e bağlı sendikalar olduğu görülüyor.
SAĞLIKÇILAR ÖRGÜTLENİYOR
En çok aksiyon örgütleyen sendikalara bakıldığında birinci sırada 82 ile KESK’e bağlı Sıhhat ve Toplumsal Hizmet İşçileri Sendikası (SES), ikinci sırada 45 ile Birleşik Metal-İş, üçüncü sırada ise 22 ile Genel-İş geliyor.
2017’den beri iş yeri temelli aksiyon nedenlerinin birinci üç sırasında, sıraları değişmekle birlikte, toplu iş mukavelesi görüşmeleri, işteyken fiyat gaspı ve işten atma geliyor. 2020’de bu durum değişiyor. Korona virüs salgını ile irtibatlı tüm hareketlerin toplam oranı yüzde 22. Salgın tedbirlerinin yetersizliği, sağlıkçılara kelam verilen ek ödemenin yapılmayışı, meslek hastalığı sayılması üzere farklı salgınla irtibatlı nedenler bu başlık altında toplanmıştır. Bu kümedeki hareketlerin büyük kısmı kamu işçisi sağlıkçıların aksiyonları.
Kaynak: Gazeteduvar
