ANKARA – Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 2019’da açıklanan Yargı Islahatı Strateji Dokümanı kapsamında Meclis’e sevk edilen yargı paketleriyle gündeme gelen “süresiz nafaka” olarak da isimlendirilen “yoksulluk nafakası”nda yapılması planlanan değişiklik tekrar gündemde.
Daha evvel kamuoyundan gelen reaksiyonlar ve daha kapsamlı çalışma gerektirdiği gerekçesiyle paketler içerisine alınmayan düzenleme, Adalet Bakanlığı’nın 2 yıllık çalışması sonucunda ortaya koyduğu kademeli formülle yine tartışılıyor. Bakanlığın çalışmasına nazaran nafaka ödeme müddetine “üst sınır” konulması ya da evlilik müddeti kadar nafaka ödenmesi gündeme gelirken, nafakanın, evlilik mühletinin yarısı kadar mühlet ödenmesi de masada olan bir öteki seçenek.
Evlilik müddeti kadar nafaka ödenmesi formülü kabul görürse 3 yıl evli kalan bir kişi, boşandığı muhtaçlık sahibi eşe bu mühlet boyunca nafaka ödemekle yükümlü olacak. Bu müddet bitiminde, nafaka alan eşin işsiz ya da rastgele bir gelirinin olmadığı anlaşılırsa nafaka devlet tarafından ödenmeye devam edecek.
Kelam konusu düzenlemenin Cumhurbaşkanı Erdoğan’a sunulması, akabinde da tamamlanarak kısa bir mühlet içerisinde Meclis’e sunulması planlanıyor.
HUKUKÇULAR VE BAYAN ÖRGÜTLERİ REAKSİYONLU
Devlet dayanaklı nafaka modelinin bayan hakları açısından problemli bir sistem olduğunu, Uygar Kanun’dan doğan hakkı törpülediğini savunan barolar ve bayan örgütleri, mevcut nafaka sisteminin değiştirilmesine muhtaçlık olmadığı görüşünde. Yeni düzenlemeye karşı olan ve kapalı kapılar gerisinde hazırlanan yasa teklifinin Meclis gündemine getirilmemesi davetinde bulunan hukukçular ile sivil toplum kuruluşları, “erkek hükümran düzenlemeye karşı” uğraş edeceklerini kaydetti.
TBB: BAYAN İSTİKAMETİNDEN UYGUNLAŞTIRILMIŞ YANI BULUNMUYOR
Türkiye Barolar Birliği (TBB) Lider Yardımcısı Sibel Suiçmez, Uygar Kanun’da yer alan nafaka düzenlemesinin değiştirilmesinden yana olmadıklarını söyledi. Bayan hakları lehine olan mevcut düzenlemelerin hiçbirine dokunulmaması gerektiğini söyleyen Suiçmez, getirilmek istenen nafaka değişikliğinin Uygar Kanun’dan doğan bayan kazanımlarını geriye götüreceği görüşünde.
Devlet dayanaklı nafaka düzenlemesinin bayanı daha da bağımlı hale getireceğini tabir ederek, “Burada kusurlu olan taraf bireyin kendisidir. Münasebetiyle nafakayı da ödemesi gereken kesim devlet değil, bireydir. Bayanı eşe bağımlı olmaktan kurtarıp devlete bağımlı hale getirmenin bayan tarafından uygunlaştırılmış hiçbir yanı bulunmuyor” dedi.
Suiçmez, “Mevcut maddede, tabir edildiği üzere ‘süresiz nafaka’ diye bir durum da kelam konusu değil. Makul kurallar oluştuğu vakit nafakanın kaldırıldığını hepimiz biliyoruz. Münasebetiyle kamuoyuna yansıtılan ‘sınırsız nafaka’ tarifinin da hakikat olmadığının altını çizmek gerekiyor” değerlendirmesinde bulundu.
TBB ADALET BAKANLIĞI’NDAN RANDEVU TALEP EDECEK
TBB olarak nafaka düzenlemesine ait hallerinin net olduğunu, yakın vakitte bu bahisteki son gelişmeleri kıymetlendirerek Adalet Bakanlığı’ndan randevu talep edeceklerini kaydeden Suiçmez, “TBB olarak kısa müddet içerisinde bayan hakları komiteleriyle son gelişmeleri değerlendirdikten sonra Adalet Bakanlığı’na bu bahisteki görüşlerimizi iletmek için görüşme talebinde bulunacağız. Uygar Kanun’daki nafaka düzenlemesinin değiştirilmesinden yana değiliz” halinde konuştu.
’NAFAKA ÜZERİNDEN BAYAN HAKLARI TÖRPÜLENMEK İSTENİYOR’
Türkiye Bayan Dernekleri Federasyonu (TKDF) Lideri Canan Güllü’ye nazaran ise nafaka üzerinden bayan hakları törpülenmek isteniyor. Hükümetin hiçbir alan araştırması yapmadan, bayan örgütleriyle bağlantıya geçmeden hazırlığını sürdürdüğü yeni düzenlemenin büsbütün plan ve proje dâhilinde yapıldığını söyleyen Güllü, “Türkiye’de nafaka, Uygar Kanun ile kazanılmış bir haktır. Bu kazanılmış hakkı törpülemeye kimsenin hakkı yok. Türkiye’de kaç kişi nafaka alıyor, kaç kişi nafakaları tahsil edebiliyor, kaç kişi nafakaların artış oranlarına itiraz etmiş? Bu bilgiler elimizin altında mı ki yasal mevzuatta değişikliğe gidiliyor? Bayan örgütlerinin, baroların bu hususlara ait çalışmaları var. Bağımsız bayan örgütleriyle, barolarla bağlantı kurmadan masanın etrafında bir yasal mevzuat yapmak, bayanı ikincilleştirmek amaçlanıyor” diye konuştu.
Güllü, Türkiye’de 2021 yılı içerisinde 367 bayanın öldürüldüğüne vurgu yaparak, “Önce bayana yönelik şiddetin önünü keselim. Tek adam kararıyla bir düzenlemeye gidilmesi yanlıştır, sonuna kadar direneceğiz. Ödenmeyen nafakayı devlet karşılar üzere bir anlayışın da yanlışlığını sonuna kadar vurguluyoruz” dedi.
’ANA SORUN KANUNLARIN DEĞİŞTİRİLMESİ, DÖNÜŞTÜRÜLMESİ DEĞİL, MADDELERİN UYGULANMA SORUNU’
Türkiye Bayan Hareketi aktivistlerinden, Eşitlik İçin Bayan Platformu (EŞİK) gönüllüsü avukat Hülya Gülbahar’a nazaran de Türkiye’deki ana sorun maddelerin değiştirilmesi, dönüştürülmesi değil, maddelerin uygulanma sorunu.
Mevcut nafaka düzenlemesinde değil, uygulanmasında sorun olduğunu söz eden Gülbahar, “Nafaka kelam konusu olduğunda sorun birebir; yasalar bayanlar lehine değil, bayanlar aleyhine uygulanıyor. Hak ettikleri halde gerekli nafakanın bağlanmadığı bayanlar, nafaka bağlansa da çeşitli hukuksal oyunlarla nafaka ödemeyen erkekler asıl sorun. Bir algı operasyonu yapılarak nafaka mağduru erkeklermiş üzere yansıtılmaya çalışılıyor. Halbuki nafakanın tek ve gerçek mağduru bayanlar ve çocuklar” dedi.
’EKONOMİK KRİZİN FATURASINI FAKİR KONUT BAYANLARINA KESİP, BİR KÜME ERKEĞİN ÇIKARLARINI KOLLAMA POLİTİKASI’
Nafaka üzerinden planlanan yeni düzenlemenin sıkıntılı olduğuna ve milyonlarca fakir konut bayanın geleceğine tesir edeceğine dikkat çeken Gülbahar, “Hükümetin nafaka konusundaki telaffuzları ve yasa hazırlığı; yaşanmakta olan ekonomik krizin faturasını fakir mesken bayanlarına kesip, bir küme nafaka mağduru olduğunu argüman eden erkeğin çıkarlarını koruyup kollama siyasetidir. Ortalama olarak 260 TL ile 300 TL ortasında değişen yoksulluk nafakasıyla milyonlarca konut bayanın hayatını, boşanma hakkını tartışıyoruz. Milyonlarca konut bayanın boşanmasa bile evliliği şiddetsiz bir halde sürdürebilmesi için geleceğe dair bir teminat oluşturan yoksulluk nafakasını tartışıyoruz. Yoksulluğun faturasının mesken bayanlarına kesilmesi kabul edilemez” sözlerini kullandı.
’DEVLET ÖDESİN’ FORMÜLÜ BAYANLA TOPLUMU KARŞI KARŞIYA GETİRİR’
Gülbahar, nafaka müddetine üst hudut ya da evlilik mühletine nazaran nafaka verilmesi formülünün sakıncalarına vurgu yaparak, “Üç yıl süren evlilikte 2 çocukla ortada kalan bayanların 2 seneliğine bağlanan nafakadan sonra iş yokluğu şartlarında bayanların nasıl geçineceğine dair hiçbir formül içermemesi bulunabilecek en vicdansız çözümdür” halinde konuştu.
Nafakanın belirli bir müddet sonra devlet tarafından ödenmesi formülünün de bayanla toplumu karşı karşıya getireceğini savunan Gülbahar, şöyle devam etti:
“Nafakanın vatandaştan toplanacak ek vergilerle devlet tarafından ödenmesi formülü tüm vatandaşların üzerine ek yükler getirecek ve bayanları değişen siyasi iktidarların, çıkacak ekonomik krizlerin bahtına terk etmek manasına gelecek. Yeni düzenleme, erkekleri masrafsız bir formda boşanmasını sağlamak, bayanı yoksulluğa hapsetmek manasına gelir. Birebir vakitte bayanların boşanma hakkı sınırlandırılmakta. Bayanlara ya şiddet dolu evliliklerine razı olmak ya da yoksulluğu göze alarak boşanmaya kalkışmak seçenekleri sunuluyor. Bugün yapılması gereken uygar yasanın gerçek bir halde uygulanmasıdır.”
’ERKEK HÜKÜMRAN TERTİBİ DEVAM ETTİRMEYE YÖNELİK’
Ankara Barosu Bayan Hakları Merkezi Lideri Ceren Kalay Eken, planlanan nafaka düzenlemesinin erkek hâkim nizamı motamot devam ettirmeye yönelik olduğunu savundu. Mevcut nafaka düzenlemesinin bayanın lehine olduğunu ve asıl sorunun uygulanma basamağında yaşandığını belirten Eken, öngörülen teklifin bayan haklarını törpüleyeceği görüşünde.
“Nafaka konusunda uzun vakittir bilgi kirliliğiyle toplum algısı yönetiliyor” diyen Eken, şöyle konuştu:
“Şu an uygulamada boşanmayı her iki tarafta istediği vakit, boşanmayı mutlaklaştırıp, belgenin öbür şartlardan devam etmesini sağlayabiliyor taraflar. Bu üzere düzenlemeleri her vakit allayıp pullasalar da daima bayan haklarını törpülüyorlar. Burada erkek boşanarak hayatına devam edecek, zati ekonomik olarak sıkıntı durumda olan bayan, haklarına ulaşmak için uzun bir savaş verecek, yalnız bırakılacak. Evlilik mühleti boyunca nafaka düzenlemesi sıkıntılı; zira her somut olayda hâkimin takdir yetkisi varken bunu ortadan kaldırmanın hiç yeterli bir tarafı olmadığı kanaatindeyim. Evlilik 2 yıl sürmüştür fakat bayanın en verimli çağında eğitimine, mesleğine pürüz olunmuştur.”
’BİZ BURADA ERKEKLERİN CÜZDANINI, EKONOMİK FAYDASINI TARTIŞIYORUZ’
Milyonlarca bayanı ilgilendiren bir bahiste bağımsız bayan örgütler ile hukukçuların masa dışı kalmasına reaksiyon gösteren Eken, “Mücadele edilmesi gereken taraf bayan yoksulluğu olması gerekiyorken, biz burada erkeklerin cüzdanını, ekonomik faydasını tartışıyoruz. En başta bu durum kabul edilebilir değil. O nedenle bu düzenleme hem samimi değil, hem de bayan haklarını gözetmiyor” dedi.
Kaynak: Gazeteduvar
