TMMOB Makina Mühendisleri Odası’nın (MMO)Hazine ve Maliye Bakanlığı, TÜİK, BDDK, Merkez Bankası, OECD, IMF bilgileri kullanılarak yaptığı ‘Sanayinin Sorunları’ tahlilde 2021 sonunda tüketici enflasyonunun yüzde 36’yı, üretici enflasyonunun ise yüzde 80’i bulmasının akabinde 2022’nin bilhassa birinci çeyreğinde yüzde 70-80’lere ulaşacak tüketici enflasyonu riskinden kelam edildi.
BirGün’ün aktardığı habere nazaran, “Çok sertleşen enflasyonun, bölüşümü de harika biçimde bozduğuna dikkat çekilen” tahlilde, asgari fiyat ve maaşlara yapılan artırımların kısa müddette enflasyona yenik düşeceğine işaret edildi. Yoksullaşanın kent ve kırlardaki orta sınıfı da kapsama alanına aldığına vurgu yapılan çalışmada, yakın gelecekte ABD ve AB’den gelecek sert rüzgârların da tesiriyle sakinlik ve işsizliğin tırmanabileceğine dikkat çekildi.
ENFLASYON ÜST
Raporda dikkat çeken tahliller şöyle: 2021 yılını yüzde 36 tüketici enflasyonu ile kapatan Türkiye’de 2022’ye de ağır artırımlarla girilmesi, hiperenflasyona seyahat, yalnızca alt sınıfları değil, orta gelirli sınıfı da sert biçimde vurdu. Bu tüketici talebinde gözle görülür, hissedilir daralmayla ortaya çıkıyor. Talepteki azalmanın yanında Omicron’un süratle yayılmasına bağlı olarak piyasalar dikkate paha bir daralmaya hakikat gidiyor.
2022’nin Şubat ve Mart aylarında da iki haneli tüketici enflasyonu mümkün. Bu kestirimde bilhassa üretici ya da endüstrici fiyatlarının barındırdığı stok enflasyon tesirli. Mart sonrası aylarda ayda ortalama 2 puan tüketici enflasyonu artışı yaşansa bile yıl, yüzde 66 enflasyonla tamamlanıyor. Epeyce tahripkâr bir enflasyon 2022 için mümkün görünüyor.
GELİRLER AŞAĞI
2022 için hem 2021 gerçek kaybını telafi etmesi hem de 2022’de yaşanacak enflasyona karşı koyması için yüzde 50 artırılarak 4 bin 250 TL yapılan asgari fiyatın, 2022’de yaşanması beklenen tüketici enflasyonu karşısında süratle erimesi kaçınılmaz görünüyor. 2022 başında yürürlüğe giren yeni asgari fiyat, TÜFE ile yalnızca birinci ay başa baş bir noktada olabilecek.
Ocak ayında enflasyonun yüzde 15 artması halinde, asgari fiyat birinci ayda yüzde 2,5 kayba uğrayacak. Takip eden şubat ve mart aylarında TÜFE’nin yüzde 10 olması halinde ise mart sonunda asgari fiyatın alım gücünün beşte biri erimiş olacak. Mart sonrası aylık tüketici fiyat artışları ortalama yüzde 2’de kalsa, yılsonunda yıllık tüketici fiyat artışı yüzde 65’e yaklaşırken, yılbaşında yüzde 50 artırılan asgari fiyat, bu artışların altında kaldığı için 32’ye yakın gerçek gelir kaybı ile yılı bitirecek.
ENDÜSTRİCİ FİYATLARI
Yurtiçi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) ya da endüstrici fiyatları, Aralık ayında aylık yüzde 19,1 arttı ve yıllığı yaklaşık yüzde 80’i buldu. Böylelikle, endüstrici fiyatları, 2001 krizinin yüzde 88’lik artışından bu yana en büyük fiyat artışını oluşturdu. Endüstrinin dört kesiminin yıllık değişimleri; madencilik ve taş ocakçılığında yüzde 62,8, imalatta yüzde 77,4, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında yüzde 117,1, su temininde yüzde 34 artış olarak gerçekleşti.
Sanayi eser fiyatlarındaki artış, inşaat maliyet artışını da beraberinde getiriyor. İnşaat maliyet endeksi, bina inşaatında 2020 Kasım ayına nazaran 2021 Kasım ayında yüzde 49’a yakın arttı. Maliyet, gereç ve personellik olarak ayrıldığında artış oranları hayli farklı. Kasım itibariyle son 1 yılda materyal fiyatları yüzde 60’ın üstünde artarken personellik maliyetlerinde artış yüzde 22’de kaldı.
DÖVİZ KURUNUN TESİRİ
2021’in yüksek enflasyonunda döviz kurunun seyri başat etken oldu. 2021’e haftalık 7,35 TL ile başlayan dolar kuru, en yüksek haftalık ortalama olan ‘20 Aralık müdahalesi’ne kadar yüzde 96 artış gösterdi. 2021 yılı 7,35 TL dolar/TL haftalık ortalama ile başladı ve 12,02 TL’lik son hafta ortalama fiyatı ile bitti. Döviz fiyatı 2022’de de enflasyonda başat etken olabilir.
Kaynak: Gazeteduvar
