Japon prenseslerin ortak isteği: Bizi rahat bırakın

Sonu kraliyet statüsünü kaybetmeye var ise da eleştirilere aldırmayıp sevilmiş olduğu erkekle evlenen Japonya Prensesi Mako’nun bu hareketi, Krizantem Tahtı’nın Mako kadar yürekli olma şansını bulamayan, ne yapsalar kendilerini beğendiremeyen hanedan içi ve dışı hanım üyelerinin üstündeki baskıyı yine gündeme getirdi.

Japonya İmparatoru Naruhito’nun 30 yaşına yeni basan yeğeni Prenses Mako oldukça hareketli günler geçiriyor.

Ilkin halktan gelen nişanlısı Kei Komuro ile beraber imparator ve imparatoriçenin karşısına çıkıp saygılarını sundular. Sonrasında bayağı her çift benzer biçimde bulundukları bölgenin evlendirme dairesine başvurup mütevazi bir törenle evlendiler.

Aynı gün öğlen yeni adıyla Mako Komuro, basının karşısına çıkıp yapmış olduğu izdivacın bir hata olduğu şeklindeki acımasız eleştirileri kabul etmediğini ve yeni eşi Kei’nin kendisi için “Bu dünyada yeri doldurulamayacak kadar kıymetli biri” bulunduğunu söylemiş oldu, hiç kimseye hesap vermek zorunda olmadığını ima etti.

Mako aslına bakarsak doğru yada yanlış bir seçim yapabilme şansına haiz olduğundan bile bir yere kadar talihli sayılabilir.

Zira onun tersine babaannesi Miçiko, yengesi Masako ve anası Kiko dahil olmak suretiyle minimum üç kuşaktır halktan Japon sarayına gelin giden hanım hanedan üyelerinin ne yazık ki sonrasında kendi yollarını çizme şansları olmadı.

Önceki imparator Akihito’nun 1958’de veliaht prens iken tenis oynarken görüp beğenmiş olduğu ve bir yıl sonrasında da evlendirilmiş olduğu 23 yaşındaki Miçiko, o zamanlar 2000 senelik köklü Japon hanedanına halktan giren ilk şahıs olarak çığır açmıştı.

Ne var ki eşi Akihito’nun anası, şimdiki imparator Naruhito’nun babaannesi İmparatoriçe Kojun onu asla kabul etmedi ve oğluna layık görmediği için devamlı eleştirdi. Bunun sonucu Miçiko 30 yıl ilkin oldukça ciddi bir depresyon geçirdi, hatta bir süre sesini bile yitirdi. Evliliğinin dördüncü senesinde tehlikeli bir hamilelik sonucu kürtaj olmak zorunda kalmasını da bu strese bağlıyor.

Seneler sonrasında torunu da benzer bir durumla karşılaştı.

Japon bulvar basını ve Japon halkı, müstakbel damat Kei Komuro’yu at kuyruğu saçı, annesinin mali durumu benzer biçimde hususi nedenlerle eleştirdi, onu hanedana yaranmaya çalışan “varlıklı eş avcısı”na benzetti. Japon halkının bir kısmı sokaklarda bu eşiyle olan evliliği tasvip etmedikleri yönünde çarpıcı sözler bile attı. Bu amansız eleştiriler sonucu ruhsal travma geçiren Mako’ya PTSD (travma sonrası stres bozukluğu) teşhisi kondu.

Hususi doktoru, Mako’nun ruh halini “Bir kişi olarak itibarının ayaklar altına alındığını hissediyor. Kendisinin değersiz bir şahıs bulunduğunu düşünüyor” şeklinde deklare etti.

Japon halkının onayladığı kraliyet evliliklerinde bile hanım üyeler üstündeki baskıların bitmediği, biçim değiştirip bu kere iyi eş ve anne olmak benzer biçimde yeni baskılar eklendiği ve hanedana katılan bayanların yüzünün gene gülmediği malum bir gerçek.

Bunun en iyi örneği, şimdiki imparatorun eşi İmparatoriçe Masako.

Miçiko’nun gelini, Mako’nun da yengesi olan Masako, Harvard mezunu, geleceği parlak bir bayan diplomatken o zamanki Veliaht Prens Naruhito’dan gelen evlilik teklifini, sonrasında kariyerinin biteceği ve yaşamının değişeceği ile ilgili ciddi endişeler taşımış olduğu için altı yıl beklettikten sonrasında kabul etmişti.

Naruhito’nun samimiyetle eşinin yanında olacağı; Japon sarayını yöneten aşırı geleneksel İmparatorluk Sarayı Ajansı ve onun emrindeki saray görevlilerinin onu rahat bırakacağı ile ilgili taahhütleri Masako’yu bir yere kadar koruyabildi.

Evlenir evlenmez tek görevinin Japon tahtına bir veliaht doğurmak olduğu mevzusunda aşırı baskıya maruz kalan Masako, gittikçe içe kapanıp kamuoyunda daha azca görünür hale geldi. Ilkin bir düşük yapmış olup peşinden yine hamile kaldığında duyulan luk, 2001 senesinde Masako’nun bir kız çocuk doğurmasıyla yerini sessizliğe bıraktı.

Masako’nun kızı Prenses Aiko, ilkokulda ve lisede zorbalığa maruz kaldığını söylemiş ve hatta psikolojisini düzeltmek için okuldan bir ay süresince izin almak mecburiyetinde bırakılmıştı.

Şu an 19 yaşlarında bir üniversite talebesi olan Prenses Aiko, dördüncü dönem olarak şimdiden hanedan kadınlarının karşı karşıya kalmış olduğu zorluklarla baş ediyor. Onun da hanedan dışından biriyle evlenmesine ve hanedandan feragat etmesine kati gözüyle bakılıyor şu sebeple Mako’nun ayrılmasıyla tahtta yalnız 17 hanedan üyesi kaldı. Hiçbiri Aiko’nun evlenebileceği pozisyonda değil.

Aslen Mako çağıl zamanlarda halktan bir insanla evlenip kraliyet statüsünden feragat eden ilk ve tek Japon prensesi değil.

2018’de kuzenlerinden önde gelen Prenses Ayako da Kei Moriya adlı bir iş insanıyla evlenmiş ve hanedandan ayrılmıştı.

Daha öncesinde de 2005’te şimdiki İmparator Naruhito’nun ablası ve önceki imparator Akihito’nun tek kız evladı olan Prenses Sayako, 37 yaşlarındayken Tokyo Büyükşehir Belediyesi’nde kent planlamacısı olarak çalışan üniversiteden arkadaşı 39 yaşındaki Yoşiki Kuroda ile evliliğe ilk adımını atmıştı.

Sayako, tahttan feragat edip halka karışabilmek için otomobil sürmek ve süpermarketten alışveriş yapmak benzer biçimde rahat şeyleri bile öğrenmek mecburiyetinde bırakılmıştı.

Prenses Sayako ve Prenses Ayako’ya verilen destek ve gösterilen sevgiye rağmen Mako’ya meydana getirilen tam aksi muameleyi, Sayako’nun eşinin hanedan tarafınca da cemiyet tarafınca da tasvip edilen seçkin bir siyasetçi olmasıyla açıklayanlar var.

Ek olarak hem Sayako hem de Ayako, müstakbel eşleriyle ailelerinin vasıtasıyla yada nezaretinde tanıştılar. Mako’nun ailesinin ise Kei Komuro’nun dul annesiyle bu şekilde bir ön tanışıklığı yok. Anne-babası, Mako’nun evliliğine yeşil ışık yakmış görünmekle birlikte bu eşiyle olan evliliği ilkin Japon halkının onaylaması icap ettiğini söyleyerek Mako’yu daha da zor bir duruma soktular.

Bunun yanı sıra Mako’nun oldukça popüler bir hanedan üyesi olması ve şu zamana dek “hata sicilinin” tertemiz olmasına karşın Kei Komuro ile evlenmekle büyük bir hata yaptığını düşünenler de çoğunlukta.

Geçmişi M.Ö. 660 yılına dayanan Japon hanedanı, dünyanın kesintisiz süregelen en uzun hanedanı olarak biliniyor.

Amerikan New York Times gazetesine konuşan Miami Üniversitesi’nden Mihoko Suzuki, “İmparatorluk ailesinin zamansız olduğu ve çağıl toplumun bir parçası sayılamayacağı benzer biçimde bir fikir var” diyor:

“Tutucu geleneksel kesim cinsiyet rolleri söz mevzusu olunca kendi eski, tanıdık ve durağan önyargılarını imparatorluk ailesine empoze etmeye çalışıyor.”

Bunlar olurken Dünya Ekonomik Forumu tarafınca her yıl piyasaya sürülen Cinsiyet Eşitliği Raporu’nda Japonya bu yıl 156 ülke içinde 120. olarak Suudi Arabistan’ın bir sıra önünde tarihinin en fena derecesini yapmış oldu.

Aslen halktan gelip saraya giren kişinin hanım yada adam olması asla fark etmiyor, gene aynı acımasız işlem ve eleştirilere doğal olarak tutuluyorlar.

Mako taraftarları ise isim vermeden Kraliyet ailesini onu yalnız bırakmakla suçluyor. Sadece ailenin de eli kolu bağlı şu sebeple kraliyet kadınlarının halktan biriyle evlenip statülerini kaybetmemeleri için Japon kanunlarının ilgili maddelerinin değişmesi lazım.

Bunun benzer biçimde hanım kraliyet üyelerinin tahta çıkmasını engellemiş olan öteki bir maddenin değiştirilmesi Japonya’da şimdiye dek minimum iki kere gündeme geldi.

Hanedan üyelerinin hızla yaşlandığı, doğum oranının düşmüş olduğu, saraydaki bayanların kendilerini adam çocuk doğurmak ve ideal eş olmak için devamlı baskı altında hissetmekten akıl sağlıklarının zarar görmüş olduğu bir ortamda, Japon hükümeti, Japon tahtında yakın gelecekte adam varisin kalmayacağı mevzusunda endişelendi. Ve hanım hanedan üyelerinin de tahta geçebilmeleri için 2006 senesinde bir önerge hazırladı.

Tam o sırada Mako’nun anası, şimdiki veliaht prens Akişino’nun eşi Prenses Kiko bir adam çocuk doğurunca ülkede baskın olan muhafazakarlar rahat bir nefes aldı. Düzeltim planı da rafa kaldırıldı. Bu ani dönüşüm bile Japon hükümetinin bu reforma iyi mi isteksiz yaklaştığının kanıtı.

Şu an tahtın devamının sorumluluğu, babasından sonrasında iki numaralı varis olan 15 yaşındaki bir lise talebesi Hisahito’nun omuzlarında.

2017 yılından beri evlenecekleri günü iple çeken ve Japonya’daki ortamdan bunalan Mako-Kei Komuro çifti, hazırlıklarını tamamlar tamamlamaz ülkeden ayrılıp Komuro’nun avukat olarak çalmış olduğu New York’a taşınmak için gün sayıyor.