Ankara’da 41 haftalık gebe Ö.G.’nin ‘doğum koçu’ ile konutta doğum yapmaya çalışılırken bebeğin hayatını kaybetmesi sonrası “doğum koçu” tartışmaları sürüyor.
Anadolu Ebeler Derneği Lideri Uzman Ebe Nesibe Üzel, “Bu davaya müdahil olacağız ve süreci takip edeceğiz. Kendi alanıyla ilgili misyon yapmayan bireylerin neden olduğu olumsuz sıhhat sonuçları ile derneğimiz, cürüm duyurusunda bulunmuştur” dedi. Üzel, ebelik sisteminin zayıfladığı ülkelerde bundan doğan boşluktan yararlanmak isteyen birtakım kesitler için doğum koçluğu üzere “sosyal medya” trendlerinin, suistimallere yol açtığını ve anne bebek hayatının güvenliğini tehdit eder hale geldiğini vurguladı.
Doğumun, doğal şartlar altında ancak tıbbi takipleri de içerecek halde yürütülmesi gereken bir süreç olduğunu belirten Tabiatında Doğum Derneği Lideri, Bayan Doğum ve Perinatoloji Uzmanı Prof. Dr. Aydan Biri, 33 yıllık bir bayan doğum tabibi olarak “doğum koçu” kavramını asla kabul edemeyeceğini, bu işi lakin sıhhat eğitimi almış ebelerin inançla yapabileceğini söyledi.
“BİZ 10 YILDIR BU TEHLİKEYİ ÖNGÖRÜYOR VE UYARIYORDUK”
Sıhhat Bakanlığı’na geçtiğimiz Temmuz ayında mevzuyla ilgili bir ihtar yazısı yazdıklarını da söyleyen Üzel, Bakanlığın 25 Aralık’ta bu yazıya cevaben vilayet müdürlüklerine yazı göndererek, bu kurumlarla ilgili yasal sürecin başlatılacağını belirttiğini söz etti.
Üzel, “Biz, Anadolu Ebeler Derneği olarak, 10 yıldır bu türlü bir tehlikeyi zati öngördük ve bu çeşit mesleklerin türemesi ve bayanlara toplumsal medya üzerinden direkt, hiç kontrolsüz ve denetimsiz bir halde erişebildikleri, bu durumun çok dehşetli seviyelere ulaştığı konusunda ihtarlar yaptık. Tanımlanmış olan bir grup dayanak ve yardım hizmetleri ve bunların fiyat mukabilinde anneye cazip tekliflerle sunulmuş olması katiyetle güvenlik tehdidi oluşturmaktadır.
Zira burada, teşhis ve tedaviyi geciktiriyorsunuz; birebir vakitte da anne adayını gerçek ebelik yaklaşımından da yoksun bırakıyorsunuz. Sonuçta da önemli sıhhat problemleri ile sonuçlanan hadiselerle karşılaşıyorsunuz” dedi.
“SUÇ DUYURUSUNDA BULUNDUK, DAVAYA MÜDAHİL OLACAĞIZ”
Uzman Ebe Üzel, kelamlarını şöyle sürdürdü: “Kadınların müdahalesiz, son derece trend olan uygulamalarla doğum yaklaşımlarını, sıhhat çalışanı olmayan birinden talep etmeleri çok sakıncalı ve tehlikeli. Biz dernek olarak tıpkı vakitte toplumun daha sağlıklı gebelik doğum hizmetlerine erişmesi için gayret ediyoruz. O yüzden de bu davaya müdahil olacağız ve süreci takip edeceğiz.
Kendi alanıyla ilgili vazife yapmayan şahısların neden olduğu olumsuz sıhhat sonuçları ile derneğimiz, cürüm duyurusunda bulunmuştur. Doğuma hazırlık, danışmanlık merkezleri açılması ile ilgili 2018 yılında bir genelge yayınlandı. Burada örneğin (bu kurumların) ebenin sorumluluğunda ve bayan doğum doktorunun varlığında açılması gerekliliği var; asla vazife alanı dışına giren bir meslek tarifi yok.
Sıhhat Bakanlığı’na da dernek avukatımız kanalıyla geçtiğimiz Temmuz ayında bir ihtar başvurusu yapmıştık bununla ilgili. 25 Aralık’ta bu yazımıza bir karşılık geldi Sıhhat Bakanlığı’ndan ve tüm vilayetlere, ‘denetimsiz ve denetimsiz yapılan eğitimlerin aslında Sıhhat Bakanlığı’nın müsaadesi olmadan yapıldığına ve takibe alınması gerektiğine, cürmü tespit edilenlere de suç duyurusunda bulunulacağına dair’ yazı gönderildiği belirtildi.”
“58 BİN EBENİN YALNIZCA 8-9 BİNİ GEBELİK VE DOĞUM SÜRECİNDE AKTİF”
Bu sorunların, sıhhat hizmetlerinde ebelik sisteminin zayıfladığı ülkelerde daha çok görüldüğünü vurgulayan Üzel, kelamlarını şöyle noktaladı: “Gebelik sürecinde bir risk belirdiğinde, o riskin belirtilerini en erken tanımlayıp bir doktor ile ilişkilendirilecek olan yegane kişi ebedir.
Münasebetiyle ebe dışında birisinin danışmanlık yapmaya kalkması, malpraktis davalarını da içeren sonuçlara sebep olabilir. Türkiye’de her yıl yaklaşık 1 milyon 250 bin doğum gerçekleşiyor ve 58 bin ebemiz var. Bunu orantıladığınız vakit sayılar şahane görünüyor.
Lakin ebelerin hemşirelik alanına kaydırılması, bu muhtaçlıkları ve bu tehlikeleri doğurdu. Bu ebelerin kaçı nitekim gebelik, doğum ve lohusalık süreçlerinde etkin olarak vazife alıyor derseniz, yaklaşık 25 bini yani yarıya yakını hemşirelik hizmetlerinde görevlendirildi, 10-15 bin kadar ebemiz de aile sıhhati merkezlerinde, birinci basamakta.
Yani doğum ve doğum sonrası lohusalık süreçlerindeki faal ebe sayısı 8-9 bini geçmez. Biz, çok yüksek olan anne mevt oranlarına çok büyük uğraşlarla düşürmüş bir sıhhat camiasıyız bu ülkede. Şu anda çok idealize olan ve daha güzele giden anne çocuk sıhhati hizmetlerini bu üzere kontrolsüz oluşumlarla riske atamayız”
“KENDİNİ EBE ZANNEDECEK KADAR SUİSTİMAL EDİYORLAR”
Prof. Dr. Aydan Biri ise sıhhat çalışanı olmayan birinin doğumda koçluk ismi altında yetkilendirilmesi, o kişinin kendini “ebeö zannedecek kadar bu yetkiyi suistimal etmesinin asla desteklenemeyeceğini belirterek “Çünkü doğum, ebe ve hekim için bile yeri geldiğinde son derece riskli ve külfetli bir süreç olabiliyor.
Kaldı ki hiçbir sıhhat bilgisi olmayan bir bireyin, aldığı kısa bir eğitimden sonra doğumu yaptıracak kadar cüretkar olması kabul edilemez. Bence buna müsaade veren sistemlerin gözden geçirilmesi lazım dedi.
Bayanların konutta doğum tercihiyle ilgili dünyada yapılan araştırmalarda en büyük telaşın hastanede doğum sancısı, ağrı kesici, anestezi yahut sezaryen üzere daha fazla müdahaleye maruz kalacağı; bazen doğar doğmaz bebeğine mama verilmesinden kaygı etmesinden kaynaklandığını belirten Prof. Dr. Biri, şu bilgileri verdi: “Ama meskende planlı doğumu yaygın olarak uygulayan ülkelerde bile oranlar yüzde 1’in birini üzerinde değil. Örneğin en yüksek oranda (ve profesyonelce) uygulayan ülke Hollanda’da bile, son 70 yıldır yüzde 75’lerden yüzde 13’lere düşmüş konutta doğum oranları. Her yıl da yüzde 1-2 kadar azalarak devam ediyor”
“EVDE DOĞUMU DESTEKLEYEN SİSTEMLERDE ETRAF HASTANELERLE İŞBİRLİĞİ VAR”
Meskende doğumu destekleyen ülkelerde, organize bir sistemin kurulduğuna da işaret eden Prof. Dr. Biri, “Öncelikle meskende doğumda özel olarak deneyimli bir ebelik ve hastane sisteminiz olacak.
Aslında annenin de takipte olması gerekli. Ayrıyeten, bebeğini baş gelişi olduğu, iri olmadığı, annenin ileri yaş olmadığı ve bebeğin çok kilolu ya da çok düşük kilolu olmadığı üzere özel kondisyonlar tanımlıyorlar. Hollanda’da örneğin muhtemel risklere karşı kapıda bekleyen bir ambulans oluyor. Ayrıyeten meskene yakın hastaneler de bu manada işbirliğine dahil edilmiş oluyor.
Tüm bunlara karşın konutta doğumların yüzde 8 ila 33’ü pekçok tıbbi sebeplerle hastane sevki ile sonuçlanıyor. Ayrıyeten annenin birinci doğumu ise bebekte sıhhat riski 3,5 kat daha fazla ve üstelik tecrübeli takımla. Hele bir de meskende doğumda grup deneyimsizse, bu risk daha da fazla artıyor. Bu türlü bir tertip, ülkemiz için zati kelam konusu değil. Sıhhat Bakanlığı’nın bu türlü bir uygulaması olduğunu ben bilmiyorum” diye konuştu.
“EVDE DOĞUM İÇİN HİÇBİR KRİTERE UYMAYAN BİR OLGU”
Pandemiyle bir arada dünyada meskende doğum talebinde artış olsa da, bunun gerçekleşmesi için meskende doğum konusunda deneyimli ve eğitimli sıhhat takımlarının, acil bir durum olduğunda hamilenin en kısa müddette gerekirse ambulansla hastaneye götürülmesini sağlayacak bir sistemin gerektiğini belirten Prof. Dr. Biri, “Evde doğumu destekleyen ülkelerde bile sınırlamalar var.
Anne 35 yaş altında olacak, bebekte düşük ya da yüksek kilo olmayacak, bebek baş gelişi ile doğum kanalında olacak, mümkünse annenin ikinci doğumu olacak. Bu son olayda gerek anne yaşı, gerek gebeliğin haftası, en kıymetlisi de bebeğin durumu itibariyle bu kuralların hiçbirisini aslında görmüyoruz. Muhtemelen burada bir takipsizlik de var, anne takipte olmayan bir gebelik yaşıyordu. Bir de bunların üzerine, sıhhat işçisi olmayan birisinin, ileri haftadaki ‘makat doğuma’ müdahale etmeye kalkmasının kabul edilebilir bir tarafı yok” dedi.
“DOĞUMDA KOÇLUK HİZMETİ DİYE BİR ŞEY YOK, EBELER VAR”
Son olarak, bir meslek grubuymuşçasına, fiyat karşılığında doğum koçu sıfatıyla annelerin yanında doğuma gidebilen bu şahısların resmi olarak hiçbir kaydının olmadığına da işaret eden Prof. Dr. Biri, kelamlarını şöyle noktaladı: “Ayrıca bu bireyler bu işi fiyatına karşılık yapıyorlar. Bunlar kim, bir hastaneye gidiyor ya da bir meskene geliyor? Sen sıhhat çalışanı değilsin, nereye bağlısın, meslek mensubu musun? Toplumsal Güvenlik Kurumu’na mı bağlısın? Çok bilinmeyen şeyler.
‘Koçluk hizmeti’ diye bir şey yok doğumda. Ben bunu bir doktor olarak asla kabul edemem. Bunun için tanımlanmış bir meslek kümesi var ve o da ebelik. Bayan doğum tabibi ile iç içe çalışan, anneyi inançta tutan, bilgilendiren ve destekleyen bu meslek kümesini biz doğumdan uzaklaştırdık, doğum hizmetlerinde daha fazla müdahaleci ve sabırsız bir devri yaşıyoruz.
Ülkemizdeki en değerli sorun, ebelik hizmetlerinin gereğince uygun planlanmamış olması. Doğumun da konut huzurunda, asgarî müdahale, azamî itimat ve konfor ile sağlanabileceği hastane ortamlarında yapılması gerektiği anlayışını savunuyorum. Zira burada her şeyi aksiliklere nazaran planlarsınız, doğumu azamî biçimde desteklerseniz ancak bu illa müdahale edeceğiniz manasına da gelmez” (DHA)
Kaynak: Sözcü
