Son aylarda gerek kur artışı, gerek lojistik kaynaklı meseleler, gerekse de hammadde tedarikinde yaşanan kasvetler birçok bölümde üretim maliyetlerini katladı. Hazır giysiden mobilyaya, elektronikten plastiğe kadar birçok kesim artırım hazırlığında… Tüketici fiyatlarında yüzde 30’luk bir artış bekleniyor.
Yener KARADENİZ
Tüm dünyada salgının tesirlerinin ağır olarak hissedildiği son 6 ayda, ekonomilerinde açılmalara hazırlanan Çin ve Hindistan üzere büyük üreticilerin hammadde toplaması, artan kur ve lojistik maliyetleri, endüstricinin üretim maliyetlerinin katlanmasına yol açtı. Hazır giysiden plastiğe, elektronikten mobilyaya kadar birçok dalda artan talebe bağlı olarak hammadde kıtlığı yaşanmaya başladı. Çip, sünger, yağlı tohum ve iplik üzere eserlerde bu düşünce had safhaya ulaştı. Bilhassa aramalı ithalat maliyetinin artan kur tesiri ile çok yükseldiğini lisana getiren dal temsilcileri, bu durumun son esere yüzde 30’u aşan artırım olarak yansıyacağını belirtti.
Hazır giysi ve ayakkabıda hammadde ezası büyük
Enflasyon sepetinde yüzde 5,87 tartısı olan hazır giysi ve ayakkabı hammadde konusunda en fazla zahmet yaşayan bölümlerin başında geliyor. Bölüm, yerli hammaddenin ihraç edilmesinin bu badireyi daha da artırdığını vurgulayarak uzun müddettir ya ihracatın ön müsaadeye bağlanmasını ya da ek gümrük vergisinin süreksiz bir mühlet dahi olsa kaldırılmasını talep ediyor.
Ege Ayakkabı Sanayicileri Derneği Lideri Erdal Durmaz, ayakkabı sanayiinde taban gereçleri başta olmak üzere kimyasallarda ve teknik dokumacılık alanında hammadde fiyatlarında kıymetli oranda artışlar yaşandığını söyledi. Bu eserlerde bilhassa ithal olan gereçlerde fiyatların yüzde 30 civarında yükseldiğini lisana getiren Durmaz, “Bunun son eser fiyatlarına da yansıması kaçınılmaz olacak. Yüzde 25-30’a varan fiyat artışı yaşanır” açıklamasında bulundu.
Nisan ve mayıstan itibaren giysi enflasyonu etkilenecek
Hazır giysi bölümünde de hammadde, boya ve personellik maliyetlerinde kıymetli oranda artışlar yaşandı. Ağır talep, hammadde fiyatlarını kısa müddette yüzde 70’i aşan oranlarda artırırken, boyada yüzde 20, işçilikte ise yüzde 22 maliyet artışı yerli üreticiyi son eserde artırım yapmaya itti. Yağmur Dokuma İdare Şurası Lideri Yavuz Kaya yeni dönemde yüzde 30’ları aşan artırım beklediklerini söz ederek, “Yaz döneminde nisan-mayıstan itibaren yüzde 30 hazır giysi enflasyonu bekleniyor” diye konuştu. Ayakkabı ve giysinin enflasyon sepetinde yüzde 5,87 oranında hissesi olduğu düşünüldüğünde önümüzdeki iki ayda kelam konusu eserlerde yaşanan fiyat artışının enflasyonda değerli oranda artışa yol açacağı lisana getiriliyor.
Mobilyada sünger, cila ve MDF, karaborsaya düştü!
Salgın periyodunda hareketlenen kesimlerden biri de mobilya dalı. Döviz kaynaklı olarak mobilyanın hammaddeleri olan süngerde son bir yılda yüzde 150, cilada yüzde 40 ve MDF’de yüzde 25 artış yaşanırken, kesim temsilcileri hammaddede karaborsa oluştuğunu söyledi.
Mobilya Sanayi İşadamları Derneği (MOBSAD) Lideri Nuri Gürcan, üretimin ana unsurlarından biri olan süngerde yüzde 150’ye yakın fiyat artışı kelam konusu olduğunu belirterek, “Bunun nedenini yetkililere sorduğumuzda yurtdışında hammadde üreten fabrikaların kapasitelerini yüzde 50 düşürmesinden kaynaklandığını söylüyorlar. Bu da olağan önemli manada dalı etkiliyor. Cam ve metalde de önemli dertlerimiz bulunuyor. Bu eserlere önemli artırımlar geldi. Hammadde tedarikinde yaşanan kriz nedeniyle fiyatlarda yüzde 20-25 oranında artış meydana gelecek” açıklamasını yaptı. Gürcan, hammaddeler ortasında en fazla artırımın süngere gelmesinden ötürü oturma kümeleri, kanepeler ve yatak kümelerinin daha fazla etkileneceğini söyledi.
Elektroniğe gelen artırımın yüzde 10’u kur farkından…
Salgın periyodunda elektronik eserlere talebin artması çip arzının da yetersiz kalmasına yol açtı. Otomotiv ile birlikte çipin en fazla kullanıldığı elektronik kesiminde kimi üretici bu nedenle üretimini kısmak zorunda kaldı. Türk Elektronik Sanayicileri Derneği (TESİD) Lideri Yaman Tunaoğlu, girdilerin birçok yurtdışından geldiği için bölümün dövizdeki artıştan çok fazla etkilendiğini belirtti. Tunaoğlu, “Şimdi bir sefer dövizdeki yüzde 10’luk artış direkt yansıyacak. Bilhassa çiplerde temel denetim algoritmalarında, işlemci tarafında bir sorun var. Burada bazen bulamıyorsunuz, stokçulardan iki katına aldığınız oluyor. Fiyatlara nasıl yansıyacağını kestirmek kolay değil. Bu da önemli artış yaratıyor. Finans masrafları de arttı. Bunları topladığınız vakit elektronik kesimine yaklaşık yüzde 30’luk bir artış yansıyabilir” sözlerini kullandı.
Besinde artırım yılda üçe yahut dörde bölünerek yapılacak
TOBB Besin Sanayi Meclis Lideri Necdet Buzbaş, 2020 yılının haziran ayından başlayıp 2021 Ocak ayına kadar besinde temel hammaddelerde yüzde 50’ye varan fiyat artışı yaşandığını kaydetti, besin kesiminin başka dallardan farklı olarak ertelenemeyen bir gereksinim ve tüketilmesi gereken eserlerden oluştuğunu vurguladı. Girdilerde dışa bağımlı olunduğu için döviz kurundaki her yükselişin fiyatı etkilediğini bildiren Buzbaş, “Ama besin sanayi genelde fiyat geçişlerini tüketiciye teğe bir yansıtmaz. Bunun için fiyat artışlarını yılda üçe yahut dörde böler. Böylelikle azar azar artırım yaparak hem piyasaya yedirirler, hem de ziyanlarını ortadaki puan farkını kompanse ederler. Bunun yanında ihracatçı ülkelerin eserlere getirdikleri kısıtlamalar da fiyatları etkileyen global nedenler ortasında yer alıyor” dedi.
Haberin devamı için: https://www.dunya.com/ekonomi/fabrikadan-halka-kur-farki-ayarlamasi-geliyor-haberi-616583
