HDP eski Eş Genel Lideri Selahattin Demirtaş, tutuklu bulunduğu Edirne F Tipi Cezaevi’nde Yeni Ömür’den Nezahat Doğan’ın sorularını yanıtladı. Mümkün bir erken seçimin ehemmiyetine dikkat çeken Demirtaş, herkesi örgütlenmeye davet ederek “İster partilerde ister meslek odalarında ister sendikalarda ister sivil hareketlerde kesinlikle örgütlü bir yapıyla çalışmalı ve disiplinli bir uğraş yürütmelidir” dedi.
Demirtaş tahlil süreci ile ilgili bir soruya ise, “Çözüm süreci AKP ile HDP ortasında bir siyasi ittifak süreci değildi, birlikte tahlil üretmek için işbirliği yapma ilgisiydi. Lakin Erdoğan bizden şartsız biat bekledi. Biz de buna boyun eğmedik. Problem budur” diye karşılık verdi.
Röportaj şöyle:
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın daima hedefindesiniz. Sizi bu kadar gaye alması şahsî bir tavır mu yoksa politik bir tavır mu? En son sizin için ‘miting bile yapamaz’ demişti. Ancak sizin cevabınız da netti. İktidarı temsil eden birinin sizi bu kadar gündemde tutmasını neye bağlıyorsunuz?
Erdoğan’ın bana karşı tavrı tümüyle şahsî değil. İşin içinde biraz şahsileştirme olsa da asıl kederi politik duruşumuz, çizgimiz ve çabamızdır. İki defa cumhurbaşkanı adayı olarak Erdoğan’ın karşısına çıktım fakat bir kişi olarak değil, HDP çizgisinin temsilcisi olarak. Münasebetiyle Erdoğan’ın asıl kaygısı ben değilim, bütün olarak HDP’dir.
Radikal demokrasi anlayışı ve çok kültürlü yapısıyla, boyun eğmeyen duruşuyla HDP çizgisi, otoriter tek adam rejiminin anti tezi ve panzehiridir. Bütün milliyetçi, ırkçı, dinci siyasi akımların el birliğiyle HDP’ye saldırmalarının nedeni de budur. Ben de HDP’deki sembol isimlerden biri olduğum için bilhassa benim üzerimden bir zıtlık, düşmanlaştırma siyaseti izleyerek amaçlarına ulaşmaya çalışıyorlar diye düşünüyorum.
Güç kurallarda kısıtlı imkanlarla gündemi takip ediyorsunuz. Türkiye’de önemli bir ekonomik kriz yaşanıyor. Son yılların en kırılgan iktisadının bu noktaya gelmesinin temel sebepleri sizce nelerdir? Bu kriz aşılır mı? Nasıl aşılır? Hem siyaset hem iktisat hem de kültürel ve toplumsal olarak yaşanan sıkıntıların temel sebebi nedir?
Türkiye global kapitalizme entegre olmuş, neo liberal ekonomik düzenle yönetilen bir ülke. Kapitalizmin kendisi zati sömürü üzerine inşa edilen bir sistemdir ve varlığını kesintisiz krizlerle sürdürür. Fakat neoliberalizmin de kendine mahsus, iç tutarlılığı olan kuralları vardır. Türkiye üzere gelişmekte olan ülkelerde piyasa iktisadının işleyebilmesi asgari liberal özgürlüklere, asgari demokrasiye ve asgari insan haklarına bağlıdır. Kısmi özgürlükler olmasa üretim ve tüketim bağlantıları sekteye uğrar. Asgari düzeyde de olsa hukuk olmasa piyasalarda güvensizlik, tedirginlik oluşur. Devletin karar alma sistemleri tek bireyde toplanır ve kontrol ortadan kalkarsa neoliberal sistem tıkanır, işlemez.
Tek adam rejimi Türkiye üzere bir ülkeye asla ahenk sağlayamaz, gerçekten sağlamadı da. Global seviyede yaşanan ve pandemiyle birlikte derinleşen ekonomik krizin tesirleri ulusal seviyedeki krizle birleşince tam bir çöküş yaşandı. Bunun bu türlü olacağını yıllardır anlatmaya çalışıyoruz. Bu gidişatı lakin seçim ve bir iktidar değişikliği durdurabilir.
Nasıl bir çıkış mümkün pekala?
Asıl çıkış sol siyasetlere ve toplumsal devlete geçişle mümkündür. Lakin bunun şartları şimdi oluşturulabilmiş değil. Evvel demokrasinin gelişmesini sağlamak dışında bir seçenek görünmüyor şimdi. Tek adam rejimine karşı demokrasiyi kurmaya çalışmalı, demokratik sol çabayı büyüterek işçiden, bayandan, tabiattan, farklı kimliklere, özgürlükten yana bir çabayı büyütmenin yollarını aramalıyız. Bana nazaran diğer çıkış yolu yok.
Özgür ve demokratik bir Türkiye’nin inşasında Kürtler nerede, HDP nerede duruyor?
Kürtler de HDP de Cumhuriyet’in yeni yüzyılında Türkiye’nin inşasında rol almak istiyorlar. 1923 sonrasında bu, çeşitli nedenlerle mümkün olmadı ve bunun Türkiye’ye faturası çok ağır oldu. Artık bir sefer daha tıpkı kusurlar yapılmasın diye uğraşıyoruz. Hem iç barışı sağlamak hem devleti birlikte yine inşa etmek hem de büyük bir demokrasiyi daima birlikte kurmak zorundayız. Bunların hiçbiri Kürtler dışlanarak, yok sayılarak yapılamaz. Yalnızca Kürtleri değil, hiçbir toplumsal kesiti dışlamadan güçlü bir işbirliği tabanı yaratmak gerekiyor. HDP de son tavır dokümanıyla, bu rolünü oynamaya hazır olduğunu bir defa daha ortaya koydu. Artık öteki kesitlerin, uzatılan bu eli sıkı sıkıya tutması için efor sarf ediliyor. Muhakkak uzaklıklar de katedildi ancak yapılacak daha çok iş var. HDP de kendi siyasetlerini daha görünür, daha kapsayıcı, daha kucaklayıcı hale getirdikçe bu birliktelik giderek güçlenecektir.
Kürt siyasi hareketinin tüm bileşenleri bu bahiste HDP’nin önünü açacak barışçıl siyasetleri, vakit geçirmeden hayata geçirmeyi somut bir planlama olarak önüne koymalı ve HDP’ye yardımcı olmalı, güç ve dayanak vermelidir. Zira siyasi alanda çok büyük demokratik kazanım imkanları önümüzde duruyor. Tüm güçlerin bu süreci yeterli okumasını ve yürekle büyük barış atılımları yapmasını yürekten diliyor, umuyorum.
Erdoğan açık açık ‘Kimse erken seçim beklemesin’ dedi. Bu şartlarda erken seçim mümkün mü? AKP mevcut durumda seçime masraf mi?
Erdoğan son güne kadar iktidarda kalmaya çalışacaktır. Lakin ekonomik kriz, memleketler arası bağlantılardaki kriz, Cumhur İttifakı içindeki kriz üzere nedenlerle erken ya da baskın bir seçime de gidebilir. Doğrusu, bunu kestirmek pek kolay değil lakin seçime her an hazır halde olmak gerekir.
Erken seçim için toplumun her kesitine bildiriniz nedir?
Herkes fakat herkes, kendisini şimdiden seçim vazifelisi ilan ederek bulunduğu her yerde kararsızları etkilemeye çalışmalı, sandık eğitimi almalı, seçim kampanyaları başlar başlamaz da faal kampanyalarda örgütlü bir biçimde misyon almalı. Seçim lakin örgütlü toplumla demokratik kazanıma dönüştürülebilir. Herkes sivil, siyasi bir örgütlenmenin modülü olursa kesin sonuç almak daha kolay olur. Bu bakış açısıyla, herkesi örgütlenmeye davet ediyorum. İster partilerde ister meslek odalarında ister sendikalarda ister sivil hareketlerde kesinlikle örgütlü bir yapıyla çalışmalı ve disiplinli bir gayret yürütmelidir. O denli, yalnızca tivit atarak olmaz bu iş. Toplumsal medyayı maksat doğrultusunda tesirli kullanmak değerlidir fakat kâfi değildir. Meydanlarda, alanlarda, alanda olmak gerekir.
Her açıklamanızda umuttan bahsediyorsunuz. Dışarıda bu kadar karamsarlık hakimken yıllardır cezaevinde olmanıza karşın nasıl bu kadar umutlusunuz? Yürek kadar umut da bulaşıcı olabilir mi? Ya da olacaksa nasıl olmalı? Yeni bir yılda umut bildiriniz nedir?
Umut lakin aksiyon ile buluşursa manalı olur, ötesi kendini avutmaktır. Ben hem uğraşıyor, didiniyor ve bir şeyler üretmeye çalışıyorum hem de bu hareketime dayanarak umudu, cüreti büyütmeye çabalıyorum. Yeni yılın herkese özgürlük, adalet, demokrasi ve barış getirmesini diliyor, bunu sağlamak için çabayı büyütme kelamı veriyorum.
Cezaevlerindeki hasta tutukluların durumu daima basına yansıyor. Lakin cezaevlerinden tabutlar çıkmasına karşın iktidar neden sessiz kalıyor? En son siz de Garibe Gezer’in vefatıyla ilgili yazı kaleme almıştınız. Gezer’in vefatı neden bu kadar yakıcı oldu sizin için? Bir de Aysel Tuğluk’un durumu var. Tuğluk neden hür bırakılmıyor? Yüzleşme ve helalleşme evvel bununla mı başlamalı? Hasta tutukluların durumu muhalefetin tavrı için de sizce bir imtihan mı?
Elbette cezaevlerine yaklaşım herkes için bir turnusol kağıdıdır. Muhalefetin tümünün bu bahiste hassas olmasını bekleriz, isteriz. Cezaevlerinde yaşanan hak ihlalleri, zulümler geçmişten bu yana dikkatle ve samimiyetle takip ettiğim bir durum. Tüm acılar beni zorluyor, üzülüyorum lakin cezaevlerinde yaşananlarla ilgili, duygusal olarak da çok hassasım. Garibe Gezer arkadaşımızla tanışmıyorduk, tanışmış olmamız da gerekmiyordu lakin öyküsü, trajedisi beni çok etkiledi. Bir de vefatından bir mühlet evvel bir mektup ve kızlarım için bir el işi armağanı göndermişti bana. Mevtini duyunca çok üzüldüm. Halkımızın bahtı bu olmamalı, bizler siyasetçiler olarak tahlile daha fazla odaklanmalı ve bu tıp trajedilere artık müsaade vermemeliyiz. Bu bahiste kendimi de sorumlu tutuyorum.
Aysel Tuğluk arkadaşımız da bir trajedi yaşıyor, kendisine adeta düşman hukuku uygulanıyor. Durumu acil olan arkadaşlarımız için tek tek özel kampanyalar yapılmalı ancak temel, esaslı ve kalıcı bir tahlil için, demokratik bir iktidar seçeneğine daha fazla ağırlaşmak dışında bir seçenek göremiyorum.
‘ÇÖZÜM SÜRECİNDE BİAT BEKLENDİ’
Bir tahlil süreci vardı ve aktörlerden biri de sizdiniz. Bugün gelinen noktada ise Cumhurbaşkanı Erdoğan, ‘HDP siyasi teröristtir’ dedi. Yedi yıl içinde yükselişten, bu kadar zıt bir yoruma getiren sürecin özeti nedir?
Erdoğan HDP’yi kendi kuyruğuna takmaya çalışıyordu, bunu başaramayınca süreci bitirdi. İşin özeti budur. Tahlil sürecinin olduğu bir buçuk yıl boyunca tek bir somut adım atılmadığı, insaniyet namına tek bir hasta tutsağın bile bırakılmadığı unutuluyor. Biz, tahlil sürecindeki misyonumuzu barış için dürüstçe ve içtenlikle sürdürdük lakin kimsenin bize, halkımıza maraba muamelesi yapmasına da müsaade vermedik. Tahlil süreci AKP ile HDP ortasında bir siyasi ittifak süreci değildi, birlikte tahlil üretmek için işbirliği yapma bağlantısıydı. Fakat Erdoğan bizden şartsız biat bekledi. Biz de buna boyun eğmedik. Sorun budur.
Bizim için tahlil süreci demokrasinin gelişmesi ve barışın sağlanması iken Erdoğan’ın ajandası diğerdi; başkanlık hayallerine Kürtleri ve HDP’yi payanda yapmaya çalışıyordu. Buna onay vermediğimiz için de “benim bu işten yararım yok ki” diyerek süreci bitirdi ve o günden sonra MHP ile iştirak kurarak ajandasını hayata geçirmeye başladı.
En klasik sorumla bitirelim: Selahattin Demirtaş’ın kederi ne?
Yeni ve sonuç alıcı bir siyaset stili yaratmak. Gerimizden gelen gençlere, en azından bunu miras bırakabilmek benim için en değerli şey. Bunu yaparken vakit zaman içeriden ve dışardan şimşekleri üzerime çektiğimin farkındayım ancak bunu zati göze alıyorum. Kendi şeklimi oturtmak ve kalıcı hale getirmekte ısrarcıyım, bundan vazgeçmeye de niyetim yok.
Bir siyasetçi her şeyi bilmek zorunda değil lakin hem çok istikametli ve yaratıcı olmalı hem kültürlü hem mert hem de zarafetle donanımlı olmalı. Ben hala bu taraflı arayışımı sürdürüyorum. Oldum, piştim demiyorum lakin siyasette geçen 30 yılımda belirli bir ara kat ettiğimi de düşünüyorum. 1991 yılında İzmir’de HADEP gençliğinde başladığım siyasi yürüyüşüm birçok mecradan ve maceradan sonra şimdilik cezaevinde devam ediyor. Bir yere varmaya çalışmıyorum, yolun kendisi hoş zati. Benim derdim yol.
Bir türküyle bitirelim, benim için de dinleyin lütfen: “Bir derdim var, bir dermana değişmem.”
Hepinize içten, sıcak, yürek dolusu selamlar, tüm özgür basın işçilerine selamlarımla.
Sevgiler.
“Muhabbed bağında bir gül açıldı
Bir derdim var bin dermana değişmem
Birçokların ömrü gitmiş yas ile
Bir derdim var bin dermana değişmem.” (HABER MERKEZİ)
Kaynak: Gazeteduvar
