Covid-19 aşıları coronavirüsten korunmanın en tesirli yolu. Fakat ne kadar inançlı ve tesirli oldukları hâlâ merak konusu… Bu noktada Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Davet Büke, en sık lisana getirilen soruları yanıtladı.
Coronavirüsün neden olduğu Covid-19 hastalığı başta teneffüs yolu olmak üzere tüm bedeni tesiri altına alabiliyor ve çok önemli sonuçlara yol açıyor. Lakin aşılar sayesinde hastalıkla uğraşta tesirli sonuçlar alınıyor. Buna karşın aşıların ne kadar aktif ve inançlı olduğuna dair tartışmaların da arkası ardı kesilmiyor. İşte bu hususta akılları kurcalayan sorular ve Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Davet Büke’nin yanıtları…
Prof. Dr. Davet Büke
1 – Üçüncü doz gerekli mi?
Şu an için Omicron varyantı ile oluşan hastalığın birinci bilgiler ışığı altında Delta varyantınına nazaran daha hafif olduğu tarafında. Fakat bu varyantın oluşturacağı hastalığın seyrine ait kesin net bir şey söylemek için şimdi erken. Pfizer-BioNTech, Moderna ve Astra Zeneca’nın ürettiği Covid-19 aşılarının tesirlerine ait yeni yapılan bilimsel araştırma sonuçlarına nazaran; Delta varyantının yüzde 1.8 oranında hakim olduğu devirde tam doz (en az iki doz) olarak yapılması sonucu kelam konusu aşıların Covid-19’a karşı tesirleri ortalama yüzde 93.4 iken, Delta varyantının hakim olduğu devirde aşıların aktifliğinin ortalama yüzde 85.3’e düştüğü saptanmıştır. Eldeki yeni bilgiler, 3. doz aşı sonrası Omicron’a karşı koruyuculuğun artabileceğini gösteriyor. Münasebetiyle hatırlatma dozunun 2. dozdan sonra en geç 3 ay sonra yapılması faydalı olacaktır.
2 – Coronavirüsten yalnızca aşıyla korunabilir miyiz?
Mevcut Covid-19 aşılarının hiçbirisi aşılanmış bir bireye virüsün bulaşmasını tam olarak önleyememektedir. Hasebiyle virüsün bulaşmasının engellenmesinde; hakikat maskenin gerçek formda kullanılması, uzaklık ve hijyene çok dikkat edilmesi gerekmektedir. Lakin aşının ağır hastalık oluşumunu ve hatta vefat gelişimini önlemede yüksek aktiflikte olduğu unutulmamalıdır.
3 – Anne karnındaki bebeğe ziyan verir mi?
Hamilelikte Covid-19 ağır seyretmektedir. Acil kullanım onayı alan aşılarla ilgili yapılan çalışmalarda, aşının hamilelikte ve hamileliğin çabucak her periyodunda kullanımı sonucu ek bir ziyana yol açmadığı ve kullanımının inançlı olduğu ortaya konmuştur.
4 – Kısırlığa neden olur mu?
Çocuk doğurma çağında olan bayanlarda Covid-19 aşılarının kısırlığa yol açtığına ait hiçbir delil olmadığı üzere, gebe kalmada değerli rol oynayan ve aşılarda olduğu sav edilen sinsitin-1 hiçbir Covid-19 aşısında bulunmamaktadır. Hasebiyle Covid-19 aşıları ile bu yapıya karşı antikor oluşmayacağından Covid-19 aşılarının kısırlığa yol açması kabul
edilen bir durum değildir.
5 – Kan pıhtılaşmasına yol açar mı?
CoronaVac aşısı ile ilgili bildirilen yan tesirler enjeksiyon yerinde ağrı, kızarıklık üzere bilinen yan tesirler olup anafilaksi üzere önemli alerjik tepki gelişimi son derece ender olarak bildirilmiştir. Comirnaty aşısı ile geliştiği tez edilen miyokardit (kalp kası iltihabı)/perikardit (kalp zarı iltihabı) milyonda 27 bireyde görülmüş, daha çok genç erkeklerde ve ikinci doz aşıdan sonra ortaya çıkmıştır. Bu da tedavi ile büsbütün güzelleşmiştir.
Hastalığı geçirenlerde miyokardit/perikardit gelişimi çok daha yüksek oranda görülmektedir. Covid-19’un kanı pıhtılaştırma riski yüksektir. Aşılarda bu risk çok düşüktür. Bu durum daha çok Johnson & Johnson ve AstraZeneca aşıları ile bildirilen ve 1/1.000.000 oranında görülen yan tesirdir. Ayrıyeten Pfizer-BioNTech aşısında bulunan mRNA gereci, genlerimizi oluşturan DNA’mızı değiştiremez. mRNA, insan DNA’sını içeren 46 kromozomun bulunduğu hücre çekirdeğinin içerisine giremez ve yerleşemez. Aşı ile bedene giren mRNA’nın tanımlanma süreci yapılır yapılmaz beden tarafından ortadan kaldırılmaktadır. Yani bedende dakikalarla tanımlanabilecek müddette yok edilmektedir.
Kimlere yapılmamalı?
Aşının yapılmaması gereken bireyler daha evvel Covid-19 aşısı olan ve bu sırada anafilaksi yani önemli alerjik bir tepki geçiren şahıslardır. Beden ısısının 38.5 C’yi geçtiği (yüksek ateş) durumlarında ise yüksek ateş denetim altına alınıncaya kadar, bir de Covid-19 kesin ya da mümkün tanısı konulan bireylerde akut semptomlar düzelinceye yahut izolasyon mühleti bitinceye kadar aşı uygulaması ertelenmelidir.
Kaynak: Sözcü
