Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, Ulusal Uzay Programı kapsamında 2023 yılında Ay’a gönderilmesi hedeflenen insansız uzay aracında kullanılabilecek ulusal ve özgün hibrit roket motorunun ateşleme testini muvaffakiyetle geçtiğini açıkladı.
Bakan Varank, Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayi Başkanlığının iştiraki olan Delta V Uzay Teknolojileri AŞ’nin Şile’deki Roket Motor Ateşleme Tesisi’nde incelemede bulundu.
Varank, Delta V tarafından ulusal imkanlarla geliştirilen, Türkiye’nin Ay Misyonu’nda kullanılması öngörülen hibrit roket motorlarının ateşleme tesisleri, yüksek basınçlı kompozit tankları, vana ve regülatör sistemleri hakkında bilgi aldı.
Tesiste yapılan incelemenin akabinde Sanayi ve Teknoloji Bakan Yardımcısı Mehmet Fatih Kacır, Savunma Sanayii Lider Yardımcısı ve Delta V İdare Şurası Lideri Faruk Yiğit, BAYKAR Teknik Müdürü Selçuk Bayraktar, TÜBİTAK Lideri Hasan Mandal, Türkiye Uzay Ajansı (TUA) Lideri Serdar Hüseyin Yıldırım, TÜBİTAK Uzay Teknolojileri Enstitüsü Müdürü Mesut Gökten, TÜBİTAK SAGE Enstitüsü Müdürü Gürcan Okumuş ve DeltaV Genel Müdürü Arif Karabeyoğlu’nun iştirakiyle gerçekleştirilen toplantıda ise Ay’a sert iniş yapması planlanan insansız uzay aracının geliştirme çalışmaları ele alındı.
Tarihi test
Heyet, toplantının sonunda roket motorları testlerinin yönetildiği komuta merkezine geçti. Alınan güvenlik tedbirlerinin akabinde ateşleme için geri sayım başlatıldı. Bakan Varank’ın komutuyla, birinci olarak Delta V tarafından geliştirilen ve uzay hududunu aşacak Hibrit Sonda Roketi’nin (SORS) itki sistemi dikey ateşleme testi yapıldı. İkinci ateşleme ise Ulusal Uzay Programının 2023 yılında “Ay’a Sert İniş” vazifesinde kullanılması planlanan hibrit roket motoru için yapıldı. Yapılan testler tam muvaffakiyetle sonuçlandı. İki motor da planlanan mühlet boyunca sıkıntısız biçimde çalıştı.
“Ay misyonunda kullanılması öngörülen hibrit motorun birinci denemeleri muvaffakiyetle yapıldı”
Bakan Varank ve beraberindeki heyet, ateşlemeler sonunda tekrar test alanındaki sistemleri inceleyerek, testin sonuçları hakkında bilgi aldı.
Sanayi ve Teknoloji Bakanı Varank, AA muhabirine açıklamalarda bulunarak, çok başarılı iki ateşleme yaptıklarını hem Sonda Roketi Sistemi’nin (SORS) ateşlemesi hem de Ay misyonunda kullanılması planlanan hibrit motorun birinci ateşlemesini gerçekleştirdiklerini belirtti.
Testlerde 50 saniye üzere hedeflenen müddet bulunduğunu söyleyen Varank, “Bu 50 saniyelik ateşlemenin tamamını muvaffakiyetle bitirdi. Bugün prestijiyle Ay misyonunda kullanılabilecek motorun birinci denemeleri muvaffakiyetle yapıldı diyebiliriz ” dedi.
“Hedefimiz 2023 yılında Türkiye’nin kendi uzay aracını Ay’a ulaştırabilmesi”
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Türkiye’nin 10 yıllık uzaydaki yol haritasını açıkladığını ve bu yol haritasının en kıymetli bileşenlerinden bir adedinin ‘Ay Misyonu’ olduğunu kaydeden Varank, şöyle devam etti:
“O günden itibaren aslında biz Delta V firmasının ismini sıklıkla duymaya başladık. Biliyorsunuz Ay misyonunda maksadımız 2023 yılında Türkiye’nin kendi uzay aracını Ay’a ulaştırabilmesi. Burada da Türkiye’deki bütün kabiliyetleri, bütün firmalarımızın kabiliyetlerini kullanmak istiyoruz. Delta V de bilhassa dünyada yeni bir teknoloji olarak kabul edilen hibrit roket motorları çalışan, Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanlığı’na ilişkin bir firmamız. Arif Hocamız (Karabeyoğlu) tüm bu süreçleri yürütüyor. Bugün iki ateşlemeye şahitlik ettik. Bir tanesi 635 milimetrelik Sonda roketinin, önümüzdeki ay fırlatması yapılacak motorun buradaki ateşlemesine şahitlik ettik. Birebir vakitte Ay misyonunda, yani uzayda kullanmayı hedeflediğimiz daha küçük bir motorun da yeniden ateşlemesinin testlerini yapmış olduk. Biliyorsunuz, Türkiye bilhassa uzay alanında kabiliyetlerini tüm dünyaya göstermek, tıpkı vakitte bu kabiliyetleri ticarileştirmek, bundan ekonomik yarar elde etmek isteyen bir ülke. Münasebetiyle bu alanda geliştirdiğiniz teknolojiler çok pahalı.”
Sıvı oksijen oksitlemeli hibrit motor teknolojisinin çok değer verdikleri yeni bir teknoloji olduğunu aktaran Varank, ateşlemeleri muvaffakiyetle gerçekleştirdiklerini, bu süreçte heyecan ve memnunluk duyduklarını da tabir etti.
“Roket motorunun bir örneği mayıs ayında Sinop’tan fırlatılacak”
Çok pahalı gençlerin Türkiye’nin geleceğine yatırım yapmak ve teknolojiyi geliştirmek için büyük bir çaba gösterdiklerini vurgulayan Bakan Varank, “Roket motorunun bir örneği mayıs ayında Sinop’tan fırlatılacak. Kıymetli uzaklıkları kat etmesini planlıyoruz. Tıpkı vakitte Ay misyonunda kullanılabilecek hibrit roket motorunun da birinci ateşlemesini bugün yapmış olduk.” dedi.
“Türk bayrağını Ay ile buluşturmuş olacağız”
Varank, “2023’te biz Ay misyonu maksadımızın birinci ayağını başarabileceğimizi düşünüyoruz. Yani uzay aracımızı inşallah Ay ile buluşturacağız. Türk bayrağını Ay ile buluşturmuş olacağız. Bu manada motorun birinci ateşlemesini burada yapmak bizim açımızdan memnunluk ve gurur verici.” diye konuştu.
Delta V Genel Müdürü Karabeyoğlu ise çok kıymetli iki roket ateşlemesi gerçekleştirdiklerini belirterek, “Bir tanesi Sinop’tan fırlatılacak Sonda roketinin motorunun yerde statik ateşlemesiydi. Bu sıvı oksijen kullanan bir motor ve dünyada örneklerinin en büyüğü ve en yeterli performanslı olanı. Bunun yanı sıra Ay misyonunda kullanılması mümkün olan bir motoru daha ateşledik. Bu farklı bir oksitleyici kullanıyor. Burada da 50 saniye ateşlemek suretiyle muvaffakiyete ulaştık diyebiliriz.” tabirlerini kullandı.
“Adım adım aya gidiyoruz”
Ateşlemelerin muvaffakiyetle tamamlandığına dikkati çeken Karabeyoğlu, şöyle devam etti:
“Her iki motor da beklediğimiz performansı tam manasıyla sağladı. İstediğimiz ateşleme müddetlerini elde ettik. İstediğimiz itki kuvvetlerini elde ettik. Tam muvaffakiyet olduğunu söyleyebiliriz. Ay motorunun testleri bundan sonra hızlanarak devam edecek. Bugün tahminen birinci testlerinden birini yaptık. Fakat tahminen yüzlerce test yapacağız. Güvenilirliği sağlayacağız. Sonda roketinin birinci testi değildi. Daha evvel birçok test yaptık. Lakin bu en uzun yanan, en yüksek performanslı testini gerçekleştirdik. Bundan sonra ne olacak? Mayıs ayında her şey yolunda giderse inşallah yüksek irtifalara Sonda fırlatmaları yapacağız. Bugün Ay’a gidecek uzay aracının roket motorunu test ettik. Adım adım aya gidiyoruz.”
Dünyanın teknoloji olarak en ileri hibrit roket motoru
Öte yandan, Delta V tarafından geliştirilen Sonda Roket Sistemi hibrit motoru dikey ateşleme testini geçerek, uzaya ulaşabilecek düzeyde toplam itki elde etti. Önümüzdeki aylarda fırlatma testleriyle “uçuş gösterimi” yapılacağı öğrenildi.
Türkiye’nin en büyük roket sistemlerinden biri olan SORS’un birebir vakitte dünyanın teknoloji olarak en ileri hibrit roket motoruna sahip olduğu, sıvı oksitleyici ve katı yakıt içerdiği ve yenilikçi bir teknoloji olduğu aktarıldı.
