ANKARA- Anayasa Mahkemesi’nin (AYM) avukat kökenli üyesi Celal Mümtaz Akıncı, 31 Ocak tarihinde yaş haddinden emekliye ayrılacak. Afyonkarahisar Baro Lideri olarak vazife yaparken 2010 yılında AYM üyeliğine seçilen Akıncı’nın yerine kimin geleceğini ise birinci basamakta baro liderlerinin özgür avukatlar ortasından gösterecekleri üç aday içinden yapacağı saklı oylama ile belirlenecek.
ESKİ LİDER BAYAN ADAY DESTEKLEMEK İÇİN ADAY ADAYLIĞINDAN ÇEKİLDİ
Akıncı’dan boşalan AYM üyeliği koltuğuna toplamda 32 özgür avukat aday adaylığı müracaatında bulundu. Bu 32 aday adayından 10’u ise bayanlardan oluştu. Baro liderlerinin 15 Ocak tarihindeki seçimi öncesinde adaylardan Diyarbakır Barosu’nun eski lideri Avukat Cihan Aydın bayan örgütlerinden gelen davetler üzerine adaylıktan feragat ettiğini ve bir diğer aday olan Avukat Zülal Erdoğan Bilal’i destekleyeceğini duyurdu.
83 baro liderinin seçimiyle belirleyeceği üç adaydan 1’i Meclis’teki milletvekilleri tarafından seçilecek. Böylelikle AYM’nin yeni üyesi muhakkak olacak.
AYM üyeliği için aday adayı olarak yarışan 31 hür avukattan biri de Hacettepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde yıllarca Anayasa dersleri veren, hak çabalarında öncülük eden ve tıpkı vakitte Ankara Barosu LGBTİQ+ Hakları Merkezi kuruculuğunu yapan Avukat Hikaye Didem Aydın oldu. Baro liderlerine davette bulunarak hali hazırda AYM üyeleri ortasında bayan üye bulunmadığını hatırlatan Aydın, üyelik için Meclis’e gönderilecek üç adayın da “kadınlardan” oluşması gerektiğini belirtti.
Avukat Hikaye Didem Aydın ‘ÖZGÜR DÜŞÜNEN BİR BEŞERİM, AYM’YE YAKIŞACAĞIMI DÜŞÜNDÜM’
Uzun yıllardır temel hak ve hürriyetler çalışan, hak uğraşlarında emek vermiş bir avukat olarak AYM üyesi seçilmesi halinde, Türkiye’deki temel hak ve özgürlükler hukukunun gelişmesine katkıda bulunacağını düşünerek aday olduğunu belirten Aydın, bu türlü bir sorumluluğu alabileceğini ve bu nedenle aday olduğunu söyledi. Anayasa Mahkemesi’nin gereksinimi olan çeşitliliğe sahip olduğunu, geçmişte Avrupa Kurulu Venedik Komitesi üyeliği yaptığı için “AYM’ye mukayeseli hukuk nefesi üfleyebileceğini” söz eden Avukat Aydın, adaylığına dair, “Yapı itibariyle karakter ve tavır olarak bağımsız, tarafsız ve istisnasız her bölüme eşit uzaklıkta durabilen, özgür düşünen bir beşerim. Anayasa Mahkemesi’ne yakışacağımı düşündüm” dedi.
Yıllarca akademide anayasa dersleri verdiğini, mesleğinin de buna eşlik ettiğini, bu durumun Anayasa Mahkemesi yargıçlığı için çok kıymetli olduğunu belirten Hikaye Didem Aydın, “Anayasa Mahkemeleri’nin genel karar verme ve yazım süreçleri değerli bir birikimi gerektiriyor. Bu kalemin niteliğine de sahip olduğumu düşünüyorum” sözlerini kullandı.
Yargıçlık ve avukatlık ortasında niteliksel birtakım farkların olduğunu, avukatken yahut demokratik kitle örgütünde gayret verirken bu birikimi yansıttıklarını, Anayasa yargıcının ise yargıçlık misyonunu yapacağını belirten Aydın, “Avrupa Kurulu Venedik Komitesi eski üyesi olarak, Milletlerarası Yargıçlar Birliği ile ilişkilenmiş biri olarak, akademisyen olarak tarafsızlık ve bağımsızlık gerektiren kalıba mutlak suretle oturabileceğimi düşünüyorum” dedi.
‘AYM ÜYELERİ ORTASINDA LGBTİQ+ BİREYLER DE YER ALMALI’
AYM’nin yeni üyesini belirleyecek olan 83 baro liderine davette bulunarak Meclis’e gönderilecek üç adayın da “kadınlardan” ve “kadın atanmışlardan”* oluşmasını talep eden Aydın’a nazaran ileriki süreçte AYM üyeleri ortasında LGBTİQ+ bireylerin de kesinlikle yer alması gerekiyor: “Anayasa Mahkemeleri’nin şöyle bir istikameti var. Anayasa herkesin temel hak ve hürriyetlerini koruyor. Herkes herkestir ve içerisine çok farklı kısımlar girebilir. Bu mahkeme ‘Türk milleti adına’ kararlar veriyor ve milletin çok farklı kesitlerinin özdeşleşebileceği çeşitliliğini yansıtması gerekiyor. Bayan yahut bayan atanmış dediğimizde toplumun çok büyük bir kesitinden bahsediliyor. AYM üyeleri ortasında bunu eksik bırakmak önemli bir eksik kompozisyon manasına geliyor. Anayasa Mahkemesi bu formuyla büsbütün erkeklerden oluşmamalı. İleride AYM üyeleri ortasında yalnızca bayan ve bayan atanmışların yanı sıra, benim de kimliğim ve yönelimim olan LGBTİQ+ bireyler de mutlak suretle yer almalı.”
‘EN BAŞTA LİYAKAT’
Ankara Barosu LGBTİQ+ Hakları Merkezi’nde misyon almış biri olarak burada elde ettiği birikimi AYM üyeliğine yansıtabileceğini düşündüğünü söz eden Avukat Hikaye Didem Aydın, kimliklerin yanı sıra en kıymetli problemin liyakat olduğu görüşünde. AYM üyeliği için aday olan başka “kadın yahut bayan atanmış” şahısların de özgeçmişlerini incelediğini, bu isimlerin de AYM üyeliğine layık olduğunu söz eden Aydın, “En başta liyakat diyorum” tabirlerini kullandı.
Baroların mevzuatında temel hak ve hürriyetleri müdafaa misyonunun olduğunu, baro liderlerinin da TBMM’ye göndereceği AYM üyelerini bu çerçevede belirlemesi gerektiğini, buna inancının olduğunu tabir eden Aydın, baro liderlerinin “liyakati temel alarak” adayları belirleyeceğine “inanmak istediğini” söyledi.
Birçok ülkede hukuk yoluyla siyaset yapıldığını, iktidarların hukuku eskisinden çok daha fazla tesiri altına almaya çabaladığını belirten Avukat Aydın, bu türlü bir tabloda AYM üyelerinin “beklentisiz” çalışması gerektiğini, bunun için de gerekli olan kriterin “birikim” ve “özgür olma” şartıyla sağlanacağını, üye adayları belirlenirken buna dikkat edilmesi gerektiğini vurguladı, şöyle devam etti: “Üç adayın üçü de baroları Meclis’te, donanımıyla liyakatiyle net olarak yansıtmalı. Bir pazarlık adayı üzere olmamalı. Üç adayın üçü de sizi yansıtmalı. Anayasamız bu üç adayı baro liderlerine seçme imkânı veriyor. Üç adayın üçü de donanımı birikimi ve liyakatiyle AYM’ye yararlı olmalı. Teşkilat hukukunu, temel hak ve hürriyetini geliştirebilecek adaylar olmalı.”
‘AYM KARARLARININ UYGULANMAMASI HUKUKUN ÜSTÜNLÜĞÜNÜN RAFA KALDIRILMASI MANASINA GELİR’
AYM üyeliği aday adayı Aydın, “AYM kararlarının mahallî mahkemelerce uygulanmadığı bir periyottan geçiyoruz. Bu türlü bir tabloda AYM üyesi olmak nasıl bir sorumluluğu beraberinde getiriyor?” sorumuza ise şu sözlerle cevap verdi: “Anayasa, yasama, yürütme ve yargıyı bağlıyorsa Anayasa Mahkemesi bunun teminatıdır ve kararlarına uyulması gerekir. Kararları uygulaması gerekenlerin Anayasa’ya ve AYM’ye sadakati ve toplumda hukukun üstünlüğünün yerleşmiş olması da gerekiyor. Kararların uygulanmaması hukukun üstünlüğünün rafa kaldırılması ve keyfilik manasına gelir. Hiçbir Anayasa yargıcının kararımız, ‘Şu şartlarda uygulanabilir, bu şartlarda uygulanmayabilir’ diyebileceğini düşünmüyorum.”
‘SİYASAL HENGAME İÇİN DEĞİL TEMEL HAK VE ÖZGÜRLÜKLERİ UYGULAMAK İÇİN ORAYA GİDİYORSUNUZ’
Yeni seçilecek AYM üyesinin AYM’nin vereceği kararlar açısından kritik olduğu değerlendirmeleri yapılıyor. “Bu kontenjan kimi kararlar için kritik mi?” sorumuza karşılık Aydın, “Ben yargıçların niyet özgürlüğü üzerine de çalışmış birisiyim. Şahısların siyasi fikirleri olabilir lakin yargıçların bir ikbal beklentisi asla olamaz. Olmamalı” dedi.
Yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığının Türkiye’de temel sorunların başında geldiğini, bu bakımdan üyeliğin kritik olduğunu söz eden Hikaye Didem Aydın, “Anayasa Mahkemesi, demokrasimizin, hukuk devletimizin bundan sonra yaşayabilmesinin, hayatta kalabilmesinin bir güvencesi” dedi ve kelamlarını şöyle sürdürdü: “Türkiye’de genel olarak hukuk devleti, demokrasi, temel hak ve hürriyetlere hürmet konusunda Anayasa Mahkemesi’nin kuruluş ideolojisi manasında hala yapacağı şeyler var. Anayasa Mahkemesi’nde ideolojik olarak bir çoğunluk olabilir lakin ben bu tartısı dengelemek için, eleştirdiğim biçimde de davranmak üzere yola çıkmadım. Siyasal hengame için değil, Anayasayı, temel hak ve hürriyetleri uygulamak için oraya gidiyorsunuz. Bir siyasal programı gerçekleştirmek üzere mahkemeler kullanılıyor. Bu yalnızca Türkiye’de de olmuyor. Kompozisyon manasında biçimlendirilebiliyor, içeriksel imal süreçlerine müdahale edilebiliyor. Biz bunun tam aykırısını ortaya koymak, o itimadı tekrar tesis edebilmek için bu sorumluluğu almak istedik. “
*Cinsel Şiddetle Gayret Derneği’ne nazaran ‘Atanmış cinsiyet’: “Dış genital özelliklerden yola çıkılarak gebelik ya da doğum sonrasında bebeğe atanan cinsiyet etiketi. Kimi ülkelerde/kültürlerde genişlemekle birlikte, çoğunlukla ikili cinsiyet, kız ve oğlan / bayan ve erkek ile sonludur. Sıklıkla ‘biyolojik cinsiyet’ ya da ‘bedensel cinsiyet’ tabirleri kullanılsa da, kişinin cinsiyet kimliği beyanı olmaksızın, cinsiyet kimliği ve atanmış cinsiyeti ahengine bakılmaksızın hem sıhhat otoriteleri hem de diğerlerince atandığı için ‘atanmış cinsiyet’ kavramını kullanmak daha doğrudur.”
Kaynak: Gazeteduvar
