Avrupa Birliği’nin (AB) en üst seviye iki yetkilisi AB Kurulu Lideri Charles Michel ve Avrupa Kurulu Lideri Ursula von der Leyen, bugün Ankara’da Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın konuğu olacaklar. 13:30’da başlayacak toplantının üç saat sürmesi ve gerisinden da basına açıklama yapılması bekleniyor.
25 Mart’ta AB Kurulu tarafından duyurulan Gümrük Birliği’nin güncellenmesi ve göç mutabakatının yenilenmesi hususlarında somut açıklamalar öngörülüyor.
‘Aşamalı, orantılı ve geri döndürülebilir‘
Charles Michel ve Ursula von der Leyen’in bir günlük Ankara ziyareti, AB Konseyi’nin 25-26 Mart tarihlerindeki toplantının çabucak sonrasına denk gelmekte.
Hatırlanacağı üzere, Kurul toplantısında sonunda yayımlanan bildiride, Türkiye’nin Doğu Akdeniz’de tek taraflı teşebbüslerde bulunup gerginliği artırmaması karşılığında AB’nin “aşamalı, orantılı ve geri döndürülebilir” bir olumlu gündemi ilerleteceği tabir edilmişti. Tıpkı metinde, AB-Türkiye münasebetlerinde olumsuz bir durum yaşanmaması durumunda Gümrük Birliği’nin güncellenmesi ve göç konusunda işbirliği kapsamında Türkiye’ye yönelecek mali takviyeyle ilgili adımlar Haziran ayında yapılacak tepe sonrasına bırakılmıştı.
Türkiye’nin AB’den öteki beklentileri ortasında olan vize serbestisi, fasılların açılması konusunda ise AB Kurulu bildirisi geçit vermemişti.
BBC Türkçe’nin haberine nazaran kelam konusu kıymetli hususlarda durum ve beklentiler şu formda:
Göçmen mutabakatı: Türkiye ve AB, 18 Mart 2016’da Suriyeli göçmenlerin Avrupa’ya geçişlerinin önlenmesi için bir yazılı açıklamada mutabakat sağlamışlardı. Mutabakat, AB’nin 3+3 milyar Euro finansman sağlamasını, gümrük birliğini güncellenmesini, vize serbestisinin verilmesini, 5 fasılın açılmasını ve üst seviye diyaloğun tesis edilmesini içeriyordu. AB, 2016 mutabakatının büsbütün güncellenmesi yerine onu modül parça ele alma stratejisi izliyor. AB’nin yürütme organı Avrupa Kurulu, bu basamakta Türkiye ve başka komşu ülkelerde barınan Suriyeli göçmenlere yapılacak maddi yardımın ölçüsü üzerinde çalışıyor. Suriyelilere yapılacak yardımın devam etmesi Türkiye için de büyük değer taşıyor lakin Türk yetkililer ölçünün 2016 şartlarında belirlenenin üzerine çıkması gerektiğini vurguluyorlar.
Vize serbestisi: Türkiye’nin beklentisi AB’nin Türk vatandaşlarının kısa devir Schengen bölgesine vizesiz ziyaretini sağlayacak prosedürler konusunda esneklik göstermesi. AB ise bu hususta adım atabilmesi için Türkiye’nin ortalarında “Terörle Gayret Kanunu’nun yenilenmesi” de olan tüm kriterleri yerine getirmesi konusunda ısrarcı. Bu bahiste kısa müddette bir adım atılması bekleniyor.
Tam üyelik müzakereleri: AB, Türkiye ile tam üyelik müzakerelerini bir müddettir askıya aldı ve görünen şartlarda fasılların açılması için yeni bir sürecin başlaması öngörülmüyor. Diplomatik kaynaklar, bu bahsin yine gündeme gelmesinin Türkiye’nin insan hakları ve demokrasi konusunda atması gereken adımlara bağlı olduğunu kaydediyorlar. Ankara’daki görüşmelerde bu bahiste farklı bir sonucun çıkması beklenmiyor.
Doğu Akdeniz: 25 Mart AB Kurulu bildirgesi, Türkiye ile ilgileri Doğu Akdeniz başlığı altında toparlamış ve Türk hükümetine ilgilerin seyri açısından kıymetli bir ileti vermişti. AB, 2020’de yaşanan tansiyonun azaldığını not etmiş lakin Türkiye’nin tek taraflı adımlar atması durumunda müspet gündemin yerini ekonomik ve siyasi yaptırımların alacağı ihtarında bulunmuştu. Michel ve Leyen’in ziyaretinde bu bahsin tekrar gündeme gelmesi ve Türkiye ile Yunanistan ortasında devam eden diyaloğa verilen değerin tabir edilmesi bekleniyor. Türkiye’nin son devirde bu mevzudaki yumuşak halinin “kalıcı” olmasında ısrar eden AB, bu yüzden “aşamalı, orantılı ve geri döndürülebilir” bir bağlantı kuruyor.
Kıbrıs: Ankara ve Brüksel’deki diplomatik kaynakların üzerinde uzlaştığı bir öge, Türkiye-AB münasebetlerinin bundan sonraki sürecini belirleyecek gelişmenin Kıbrıs sorunu olacağı. Birleşmiş Milletler (BM) liderliğinde Kıbrıs Rum ve Kıbrıs Türk toplumları ile 3 garantör ülke Türkiye, Yunanistan ve Birleşik Krallığı bir ortaya getirecek 5+1 toplantısı 27-29 Nisan günlerinde Cenevre’de yapılacak. Bu toplantıda, BM nezaretinde yeni bir tahlil arayışı çıkması için tarafların ortak bir parametre üzerinde uzlaşması gerekiyor. Türkiye ve Kıbrıs Türk tarafının BM parametrelerinin dışında iki devletli bir tahlil için müzakere yapacağını ilan etmesi Kıbrıs Cumhuriyeti, Yunanistan ve AB’de rahatsızlık yarattı. AB’nin Haziran ayında Türkiye ile alakalar açısından atılacak adımlar için BM’nin Kıbrıs toplantısının sonuçlarını bekleyeceği, Michel ve Leyen’in de bu istikamette Cumhurbaşkanı Erdoğan’a iletiler vereceği kaydediliyor.
Libya ve başka bölgesel mevzular: AB açısından Türkiye ile başta Libya ve Suriye olmak üzere bölgesel hususlarda işbirliği oluşturulması kıymet taşıyor. Charles Michel’in hafta sonunda Libya ziyaretinde bulunması ve akabinde da Ankara’ya gelecek olması dikkat çekiyor.
İnsan hakları: AB, son periyotta Türkiye ile ilgilerinde insan hakları ve demokratikleşme hususlarında yaşanan olumsuz gelişmeleri diyaloğa mani teşkil etmeyecek bir aralıkla değerlendiriyordu. Lakin hem artan tenkitler hem de son periyotta art geriye yaşanan olumsuz gelişmeler, Brüksel kaynaklı korkuların yine AB bildirisinde söz edilmesine yol açtı. Bunların başında HDP’nin kapatılması için başlatılan yargı süreci ve İstanbul Sözleşmesi’nden çekilme kararı geliyor. Michel ve Leyen’in AB’nin bu istikametteki telaşlarını ve eski HDP Eş Lideri Selahattin Demirtaş ile iş insanı Osman Kavala’nın tutukluluklarının devam etmesinden duyulan rahatsızlığı lisana getirecekleri kaydediliyor.
BBC Türkçe
