30 yıl ve 10 milyar dolarlık harcamadan sonra, James Webb Uzay Teleskobu nihayet fırlatma rampasında. Hatta fırlatma için yakıt doldurulmaya da başlandı.
NASA, tek bir makine için 10 milyar dolar ve yirmi yıldan fazla bir süreyi harcadı. Nihayet bu harcamalarının karşılığını da alacak. NASA’nın Webb yahut JWST olarak da bilinen James Webb Uzay Teleskobu, Dünya’ya veda etmeye ve uzaya hakikat uzun bir seyahate çıkmaya hazır. Başından geçen onca olaydan sonra (gevşek vidaların, yanlış adımların test edilmesi, bir kongre iptali, bir salgın ve korsanlar tarafından kaçırılma riski) sona yaklaştı.
Tarihin en gecikmeli teleskobu için nefesler tutuldu. Teleskobun evvel, bugün gerçekleşecek fırlatılıştan sonra hayatta kalması, akabinde fırlatma aracından başarılı bir halde ayrılması ve Güneş panellerini devreye sokması bekleniyor.
Bu adımlarda başarılı olursa, o vakit James Webb Uzay Teleskobu daha evvel hiç olmadığı kadar data almaya başlayacak ve cihanı gibisi görülmemiş bir güç ve rakipsiz bir dizi araç ve yetenekle keşfetmeyi başaracak.
JAMES WEBB NEDEN BU KADAR KIYMETLİ?
JWST, öteki uzay teleskoplarına kıyasla hayli büyük bir aynaya sahip ve gözlemevi, bilim insanları bu sayede kainatın birinci günlerine bakma fırsatı verecek olan kızılötesi ışık konusunda uzmanlaşabilecek.
Ayrıyeten JWST, kısmen Hubble’ın yerini alacak. Hubble, yerleşik bir güvenlik sistemine sahipti: Dünya etrafındaki yörüngesi ve dikkatli tasarımı sayesinde, astronotlar uzay aracını ziyaret edebilir, fakat birebir durum JWST için geçerli değil. Bu yüzden de yıllar süren testler, vazifenin ertelenmesi, iptal edilmesi, bütçenin gün geçtikçe artması üzere olumsuz pek çok sonuca neden oldu.
30 YILLIK ÇALIŞMA
Aslında JWST’nin çalışmalarına 1990’larda başlandı. O zamanki yönetici Dan Goldin liderliğindeki NASA, daha büyük ve daha yavuz olmayı teşvik etti. Fakat uzay aracında yapılmak istenen değişiklikler yanında teknik karmaşayı da getirdi.
Chicago Üniversitesi’nden Michael Turner, Space.com’a verdiği demeçte karmaşıklıkla bir arada NASA’nın güvenliğe de odaklandığını ve sık sık testler yaptığına dikkat çekti:
“NASA’nın başarısızlık korkusu; uzay aracı, mühendisler tarafından test edildikçe problemli imajına da katkıda bulundu.”
Bu testler, gecikmeden gecikmeye neden oldu.
Karışıklık 2011’de doruğa ulaştı. Aracın kıymetli bir kısmı montajın son basamağında olmasına karşın, proje hâlâ borç içindeydi ve fırlatma rampasından çok uzaktaydı. Turner, NASA ve JWST liderliği hakkında “İnsanlar bir sorun olduğunu biliyordu fakat kimse bunu söylemek istemedi. Başlarını belaya sokmuşlardı” diyor.
SPACEX İÇİN BAŞARISIZLIK SORUN OLMAZ LAKİN NASA’NIN İMAJI ZEDELENİR
Federal hükümetin Hükümet Sorumluluk Ofisi’nden William Russell, 1 Aralık’ta yapılan bir Meclis duruşmasında, gözlemevinin gelişimi sırasında NASA’nın öteki projelerden JWST’ye yaklaşık 1,4 milyar doları tekrar tahsis etmeye zorlandığını söyledi.
Turner, “Bütçe disiplini, bilhassa bu büyük projelerde kıymetli. Küçük bir fazlalık, öbür projeleri öldürür, bu yüzden gerçekçi olmalısınız” diyor.
Turner, ayrıyeten James Webb vazifesinin NASA için kıymetine de dikkat çekiyor: “SpaceX kendi başarısızlıklarıyla bir nevi dalga geçebilir ve bunu kendi lehlerine çalışacak formda kullanabilirler, halbuki NASA’nın muhtemelen bunu yapma özgürlüğü yok.”
HANGİ ÖZELLİKLERE SAHİP?
James Webb Uzay Teleskobu, aslında selefi Hubble Uzay Teleskobu’ndan daha hafif. Birden fazla durumda, bir şeyin daha büyük bir versiyonunu oluşturmak istiyorsanız, daha ağır ve daha büyük olacaktır. Lakin bu, JWST için geçerli değil.
Hubble 2,4 metre çapındaydı, sağlam bir ana aynası ve 4.0 metrekarelik bir alanı vardı.
James Webb, 25.37 metrekarelik bir alana sahip, 18 farklı ayna modülünden oluşan 6.5 metre çapında.
James Webb, Hubble’dan daha hafif olduğu için muazzam bir mühendislik başarısı olarak görülüyor.
Sağlam bir sisteme sahip
Altın üzere görünseler de, James Webb’in aynaları aslında berilyumdan yapılmış. Ve aynaların her birine altın kaplama uygulandı.
Çok düşük sıcaklıklarda bile altın, genişler ve daralır. Fakat berilyum bu noktada daha farklı. Araçta berilyum kesin haline getirildikten sonra altın kaplama uygulanmış. Altının kendisi direkt uzaya maruz kalmayacak; ince bir amorf silikon dioksit cam katmanıyla kaplanmış. Altın, çok yumuşak ve dövülebilir olduğundan, hafif yahut küçük bir darbeden bile hasar görmeye karşı epeyce hassas. Berilyum mikrometeoroid tesirlerinden büyük ölçüde etkilenmez.
FIRLATMA TARİHİ ERTELENDİKÇE ERTLENDİ
James Webb, birden çok çok fazla sefer ertelemeyle karşılaştı. Bu küçük uzay aracının fırlatma tarihi olarak birinci olarak 2007 seçilmişti. 2007’den 2011’e ve akabinde 2013E ertelenince basında da geniş yer buldu. Son olarak 2019’da yapılması planlanan fırlatma Mart 2021’e ertelemiş, Mart 2021’deki de 31 Ekim 2021’e ertelenmişti.
Ertelenme nedenleri ortasında pandemiden başarısız testlere kadar pek çok neden var.
BÜTÜN BUNLAR NE İÇİN?
Uzun soluklu bu çalışmanın nedeni ise James Webb’in Hubble’ın yerini alması ve ileri seviyedeki donanımları sayesinde cihanın yaklaşık 13,7 milyar yıl evvel oluşumuna ışık tutabilmek…
Artık nefesler tutuldu, James Webb’in yakıtları dolduruldu ve fırlatması için geri sayım başladı.
Kaynak: Sözcü
