İZMİR – Türk Hava Yolları (THY) çalışanlarının haklarının gasp edildiğine yönelik tartışmalar sürerken şirket, 2022-2023 devri için çalışanlara enflasyona ek olarak yüzde 60 artırım yapıldığını açıkladı. Lakin Twitter adresinden ulaştığımız TeHaYe6 isimli bir pilot kümesi, THY idaresinin söylediğinin bilakis, “zam” olarak açıklanan ölçünün maaşlarından yapılan kesintinin “iadesi” olduğunu söylüyor.
TeHaYe6, 3 perde halinde hazırladığı animasyon görüntülerle THY’de “zam” ismi altında verilen artışların nasıl hesaplandığını anlatırken, çalışanların yaşadığı sıkıntılarla ilgili farkındalık yaratması için “THY Uçuş Takımları Memnuniyet Anketi” başlıklı bir de anket düzenledi. Ağır ilgi gören ankete bin 614 pilot ve 905 kabin memuru katıldı. THY çalışanlarına mahsus tasarlanan anketin sonuçlarına nazaran iştirakçilerin yüzde 83’ü THY’de üst kademe yöneticisi olabilmek için liyakat sisteminin dikkate alınmadığı, öbür yüzde 80’i ise THY yöneticilerinin vazifelerinin gerektirdiği bilgi, ünite, yetenek ve donanıma sahip olmadıklarına işaret ediyor. Buna ek olarak, ankete katılan büyük bir çoğunluk THY’de siyasi kayırmacılık ve ahbap-çavuş münasebetinin liyakat sisteminden evvel geldiğini tabir ediyor.
Twitter adresinden ulaştığımız TeHaYe6 kümesindeki pilotlarla 2022 yılı maaş artırım oranlarını, şirket çalışanlarının yaşadıkları mağduriyetleri ve anket sonuçlarını konuştuk.
‘KESİNTİLERİN SÜREKSİZ DEĞİL KALICI OLDUĞU BİLİNMİYORDU’
TeHaYe6 kümesi kimdir? Bu türlü bir küme kurmak hangi muhtaçlıktan doğdu?
Küme, THY içerisinde vazife yapan pilotlardan oluşuyor. Aslında bizler isimlerimizle öne çıkmak isterdik fakat THY’de idarenin güzeline gitmeyecek gerçekleri söylediğinizde kendinizi kapının önünde bulursunuz. Bu yüzden şirkette yapılan haksızlıklarla ilgili farkındalık yaratmak isteyen bu küme anonim olarak kalmak zorunda.
Pandemi ile birlikte en çok etkilenen dalların başında havacılık geliyor. Bu sürecin THY’ye yansımaları nasıl oldu?
Pandeminin başlaması ve tüm uçuşların neredeyse durma noktasına gelmesiyle birlikte rastgele bir bilgilendirme yapmaksızın birinci etapta 60 yaş üzeri ve olağan kurallar altında uçabilen ama lisansında sıhhat durumu sebebiyle kısıtlılık olan pilotlar 3-4 ay müddetle fiyatsız mecburi müsaadeye çıkarıldı. Yüksek riskli pandemi kaideleri altında kargo uçuşlarını yapan pilotlara cüzi ölçüler ödenirken, uçuş yapmayan öbür pilot kümesine ise kısa çalışma ödeneği ödenmesi durumu 2020 Eylül ayına kadar devam etti.
Pilotları temsil ettiğini tez eden Hava-İş Sendikası, THY idaresi ile anlaşarak toplu iş mukavelesi (TİS) ile verilen fiyatların kalıcı bir biçimde kesilmesine razı oldu. Bu mutabakat ile en yüksek kesinti oranı pilotlardan yüzde 50 olmak üzere, kabin görevlilerinden yüzde 35 ve yer çalışanlarından da yüzde 30 kalıcı olmak koşulu ile maaş kesintileri yapıldı. Pilotları temsil eden Hava-İş sendikası, TİS ve hukuka muhalif bu kesintiyi kabul etmeyen 40’a yakın pilotun işten atılmasına göz yumdu. THY çalışanları yapılan kesintiyi şirketin geleceği için bir fedakârlık olarak görürken, kesintilerin süreksiz değil kalıcı olduğu bilinmiyordu. Havaalanlarında süresiz park edilmiş uçaklarımızın görüntüleri, uçuş grupları olarak hepimizin yüreklerini dağlıyor; bu süreçte maaşlarımızdan yapılan önemli kesintilere katlanarak şirketimizin tekrar eski gücüne döneceği günler bekleniyordu.
İlerideki aylarda “zam” ismi altında verilecek olan artışlar bu kesilen fiyatlar üzerinden hesaplandı. 2021 yılının temmuz ayında şirket çeşitli mecralarda kargo uçuşlarının yüzde 77 arttığını ve işlerin güzele gittiğini, Avrupa’da en çok uçan havayolları ortasında 2. sırayı aldıklarını şükürlerle açıkladı. İşlerin uyguna gitmesine karşın maaşların neden iade edilmediği sorulduğunda ise her seferinde 2019 yılı sayılarına şimdi ulaşılamadığı üzere mesnetsiz bir argüman öne sürüldü. Bununla birlikte çalışanlara yapılan fiyat ödemesinde 2019 yılındaki TL üzerinden verilen maaşlar referans alındı -ki bu çok abes bir durumdur-.
Pandemi başladığında THY’nin Avrupa’daki tüm rakipleri hükümetlerinden çok büyük kurtarma yardım paketleri aldılar. Bu periyotta CNN Amerika ile yapmış olduğu röportajda İlker Aycı bu kurtarma yardım paketini niçin almadığı sorulduğunda “kendi yağında kavrulmayı” tercih ettiğini açıkladı. Fakat bu kararla şirket çalışanlarının neredeyse tamamı 6 ay boyunca ekonomik ve bunun sonucunda toplumsal mağduriyetler yaşadı.
Kümenin yaptığı anketten bir sonuç. ‘THY, BU SÜREÇTE ÇALIŞANLARI MUKADDERATINA TERK ETTİ’
Pekala, şirket çalışanlarının yaşadıkları mağduriyetler neler?
Öncelikle şunu belirtmek gerekir ki, ömür standardı bireylerin yararlarıyla gerçek orantılıdır. Bu bağlamda 6 aydan daha fazla bir müddet olağan maaşını alamayan THY çalışanlarının çoğunluğu mesken ve otomobillerini satmak zorunda kalırken kimileri çocuklarını okullarından almak zorunda kaldı, kimileri kiralarını veremedi, kimilerine ise hacizler yapıldı, kimileri da geniş ailelerinin yanına taşınmak zorunda kaldı. Kimi ailelerde de bu ekonomik darboğaz boşanmalarla sonuçlandı.
Bütün bunların yanında uçucular git gide artan uçuşlarda birebir belirsizlikle ve misal ekonomik koşullarda vazifelerini yaparken, bu problemler kokpitlerde büyük birer uçuş emniyeti riski yarattı. Burada bilhassa altını çizmek gerekir ki, Türkiye’deki öbür şirketlerin bilakis THY bu süreçte çalışanları ile rastgele bir irtibatta bulunmadı. Onların toplumsal hayatlarını idame ettirebilecekleri bir planlama yapmadı ve tabir-i caizse onları yazgılarına terk etti. Bu süreç içerisinde biz TeHaYe6 kümesi olarak bir şeyler yapma muhtaçlığı duyarak anonim bir anket hazırladık.
‘ÖNCE İADE, SONRA ZAM’
Siz maaş iadesinden bahsediyorsunuz ancak pek çok basın organında 1 Ocak 2022’den itibaren enflasyona ek yüzde 60 artırım yapıldığı haberleri yer aldı. Hangisi hakikat?
Bugüne kadar THY artırım ismi altında çalışanlarına enflasyon farkı ve iadeler yaptı. 1 Ocak 2022 prestiji ile de çalışanlarına her ne kadar tüm medya mecralarında ve havacılık etraflarında yüzde 60’lık bir artırım olarak lanse edilse de aslında bu bir ARTIRIM değil iadedir. Yüzde 25,47 oranında Türkiye gerçeklerini yansıtmayan enflasyon oranı birlikte üst üste eklenerek yüzde 85,47 oranında çalışanların fiyatlarına yansıtılacaktır. THY ve Hava-İş Sendikası aslında burada da bilerek haksızlık yapıyorlar. İADE ve enflasyon oranlarını toplayarak maaşlara tek kalemde yansıtmak yerine yüzde 60 oranındaki İADE’nin enflasyon oranından evvel maaşlara yansıtılması gerekiyordu. Bu artıştan sonra maaşlara enflasyon farkı eklenseydi çalışanların maaşları yüzde 8 ila yüzde 11 ortasında bir artış daha gösterecekti, ki pandemide büyük bir özveri ile çalışan THY işçisinin böylesine bir âlâ niyet gösterisini hak ettiğini düşünüyoruz.
THY ve Hava İş sendikası her medya ortamında bilhassa pilotlardan yüzde 50 oranında kesilmiş maaşlar üzerinden yapmış oldukları bu iadeyi artırım olarak gösteriyor. Son iadeden sonra bilhassa pilot maaşları kabin ve yer çalışanları yanında yüzde 30, 2019 maaşlarına oranla da yüzde -2 aşağıdadır. Hasebiyle bundan sonra yüzde 2 ve üzerinde yapılacak her türlü ödemeyi ve artışı artırım olarak kabul edebiliriz. Bizler, toplumsal medya üzerinden yayınlamış olduğumuz tüm paylaşımlarımızda bu hedefle “Önce İade, Sonra Zam” sloganımızı kullandık.
Kümenin yaptığı anketten bir sonuç. ‘AÇIKLANAN KAR İÇERİSİNDE ÇALIŞANLARDAN KESİLEN FİYATLAR VAR’
Pekala, yeniden basında yüzde 60 artırım aldığınız haberlerinin yanında THY ve Turkish Cargo’nun daima kâr açıkladıklarını duyuyoruz, bu haberlerin aslı nedir?
THY; artan bilet fiyatları, uçuş ve yolcu sayısı, yüzde 77 oranında artan kargo ve döviz gelirleri ile geçtiğimiz periyotta kâr elde ettiğini açıkladı. Lakin bu kâr içerisinde çalışanlardan kesilen ve hâlâ ödenmeyen hak ve fiyatlar de var. İlker Aycı Habertürk kanalında yapmış olduğu röportajında Turkish Cargo marka pahasının şu andaki THY marka bedelinden daha pahalı olduğunu açıklarken, kurulacak olan kargo şirketinin yüzde 20-25 payının satılması durumunda Hazine’ye direkt sermaye girişi getireceğini tabir etti. Bizler, böylesine kâr elde eden kıymetli bir markanın paylarının neden satılması gerektiğini anlamış değiliz ve bunun nedenlerini sormak isteriz.
İlker Aycı, marka bedeli yüksek olan Turkish Cargo’nun satılabileceği haberini verdiğinde program moderatörünün “Kârlı bir şirketi neden satıyorsunuz?” formunda sormak yerine “Yeter yani…daha ne olsun” halindeki bahtsız sözüne şaşkınlığımızı belirtmek isteriz. Anket sonuçlarından elde ettiğimiz çıkarımlarla birlikte THY’nin da motamot Türkiye üzere yönetildiğini söyleyebiliriz.
‘THY İDARESİ DAVETLERİMİZE HİÇBİR HALDE KARŞILIK VERMEDİ’
Bize biraz da anketten bahsedebilir misiniz? Anketin konusu ve maksadı neydi?
Uçucu takımların ekonomik zorlukları aile yapısını bozmuş, toplumsal sorunlar baş göstermişti. Tüm bunların bilinmesine, artan memnuniyetsizlik ve şikayetlere karşın THY şirket idaresi çalışanları ile sağlıklı ve ikna edici bir irtibat kurmaktan imtina etti ve hala de imtina ediyor. Kelamı geçen periyotta ülkemizde faaliyet gösteren öbür havayollarının yöneticileri ise çalışanlarını meçhullükten kurtarmak emeliyle daima bilgilendirip, muhtemel durum senaryolarına nazaran planlama yaparken; THY idaresinin başarısız bağlantı siyasetleri nedeniyle uçuş grupları, kendilerini ilgilendiren her türlü istihdam, maaş üzere bilgileri ne yazık ki havacılık internet sitelerinden öğrenmek zorunda kaldılar.
İşte “THY Uçuş Takımları Memnuniyet Anketi” de THY idaresine genel durum hakkında bir ışık tutması ve acil uygunlaştırma önlemleri alınması hedefiyle hazırlandı. Şirketimizin iyiliği ve uçuş emniyetinin idamesi maksadıyla hazırlanan bu anket, 2 bin 500 üzeri uçuş grubunun samimi his ve fikirlerini yansıtıyor. Rastgele bir art plan motivasyonu yahut muhalif küme manipülasyonu asla kelam konusu değil. Bununla birlikte anketimiz rastgele bir dernek, vakıf yahut sendikanın, uyumu, dayanağı yahut yönlendirmesi olmaksızın büsbütün bağımsız olan TeHaYe6 kümesi tarafından hazırlanarak iştirake açıldı; sonuçları objektif bir halde kıymetlendirilerek erişime hazır hale getirildi. Anketimizin tüm bu sayılan değerlendirmeler ışığında güvenilirliğini pekiştiren birçok kriterine karşın THY, anket sonuçlarını ciddiye alıp değerlendirmemiş ve uygunlaştırıcı tedbirler almamıştır.
Maksadımız bu anket sonuçlarını THY idaresine göndererek genel durum hakkında bir ışık tutmak ve acil güzelleştirme önlemleri alınmasına yardımcı olmaktı. Anket sonuçları çıktığında THY idaresine bu sonuçları iletmek istediğimizi defaten bildirdik. Lakin THY idaresi davetlerimize hiçbir biçimde yanıt vermedi.
Kümenin yaptığı anketten bir sonuç. ‘ŞİRKET İSMİNE SON DERECE OLUMSUZ SONUÇLAR ALDIK’
Pekala, bu anketten ne üzere sonuçlar çıktı? THY idaresi anket sonuçlarını neden dikkate almadı?
Bin 614 pilot ve 905 kabin memurunun katıldığı bu anket, iştirak oranı prestiji ile geniş bir kitleye ulaştı. Bu sayılar THY bünyesinde çalışan pilotların yüzde 38’ini, kabin memurlarının ise yüzde 8’ini kapsıyor. Olağan bu sayılar tıpkı vakitte anketin inandırıcılığı ve gerçekçiliği bağlamında da son derece kıymetli. Diğer bir deyişle, her 10 pilottan 4’ünün iştirak gösterdiğini söylemek mümkün. Bugün çeşitli kamuoyu yoklamalarının, 84 milyonluk ülkemizde 3-5 bin iştirakçi ile anket yaptıkları dikkate alındığında, anketin inanç aralığının son derece yüksek olduğunu görebilirsiniz.
Anket sonuçlarını birinci elden görmek istemeyen THY idaresine web sitemiz olan tehaye.com ve değişik mecralardan bu sonuçları sunmak zorunda kaldık. Anket sonuçları bizler için sürpriz olmadı bilhassa bağlantı ve idare maharetleri, âlâ niyet, liyakat, aidiyet, Hava-İş Sendikası, maaşlar ve takım planlama ile eğitim borçları başlıkları altında şirket ismine son derece olumsuz sonuçlar aldık. Fikrimiz, temel hareket noktamız olan THY idaresinin çalışanların haklarını müdafaa konusu üzere tüm şirket çalışanları tarafından hakkında düşünülen ve paylaşılan gerçekleri öğrenmekten imtina ettiği istikametinde. Sonuç prestiji ile gerçekler, daha evvel de anketimizin sonuçlarında sunduğumuz idare zafiyetleri, başarısız bağlantı siyasetleri, liyakat üzere meselelerin gündeme gelmesi ve hatta olumlu düzenlemeler getirilmesini gerektirir. Model olarak Türkiye üzere yönetildiğini düşündüğümüz THY’de bu değişiklikleri yapmaya istekli bir idare olduğunu düşünmüyoruz, sonuçların dikkate alınmamasının en değerli nedeni budur.
‘BEYİN GÖÇÜNE TÜRKİYELİ PİLOTLAR DA EKLENECEK’
Evvelden THY çalışanları görece başka şirketlerden çok daha yeterli durumdaydı ve THY’ye geçişler olurdu. Sizin gerçekleştirdiğiniz anket sonuçlarına baktığımızda artık aykırısı bir durum kelam konusu mu?
Beşerler şirketlerini değil yöneticilerini terk edermiş! Anket başlığı sonuçlarında bu gerçeği çok net olarak görebiliyoruz. Anketimizdeki aidiyet başlığı sonuçlarımızda ankete katılanların yüzde 56’sı THY markası ile gurur duyarken yüzde 84’ü diğer bir iş buldukları takdirde THY’de çalışmayacaklarını, yüzde 74’ü de meslektaşlarının THY için çalışmalarını tavsiye etmediklerini lisana getirdiler.
Halihazırda ülkemizde emeklerinin karşılığını bulamadıklarından yurtdışına göçe zorlanan tabip, mühendis, bilim adamı, sanatkarların başlattığı bu beyin göçüne ne yazık ki Türkiyeli pilotlar da eklenecek ve ülkemizin havacılığı yabancı pilotlara muhtaç kalacaktır.
TeHaYe6 kümesi olarak yaptığımız çalışmalar ve söylemekten çekinmediğimiz gerçekler temelinde THY ve liyakatsizliğin baş gösterdiği birçok kurumu adreslemektedir. Çalışmalarımıza yüz çevrilmesi, görmezden gelinmesi ya da perde gerisinde karalanması ne yazık ki şirket ve Türk havacılığı için bir şeylerin olumlu istikamette değişmesine sebep olmayacaktır…Aksine çarpık bir biçimde konseyi bu tertip devam edecek ve daha çok gasplar olacaktır…
Kaynak: Gazeteduvar
