VAN – Sebze fiyatlarının artışı, Vanlıları kendi sebzesini yetiştirmeye yönlendirdi. Yaz aylarının gelmesiyle birlikte birçok kişi, balkonlarında veya bahçelerinde sebze yetiştirmek için çaba sarf ediyor. Ancak son dönemde yaşanan şiddetli yağışlar ve geceleri düşen sıcaklıklar, fidelerin zarar görmesine neden oluyor ve bu durum sebze fidesi satıcılarını da etkiliyor. 

‘SEBZELERİ KENDİ MEVSİMİNDE BİLE UCUZA TÜKETEMİYORUZ’

Sebze fiyatlarının yüksek seyrettiği bu dönemde, kendi sebzelerini yetiştirerek maliyetleri düşürmeye çalışanlardan biri de Behiye Aslan. Aslan, evinin önünde bulunan ufak bir alanda, kendi sebzesini yetiştirmek istediğini belirterek şöyle konuştu: “Geçen hafta 25 adet domates, 15 adet salatalık, 15 adet biber ve 10 adet kabak fidesini 220 TL’ye aldım. Fideleri diktiğim gün, akşam saatlerinde yoğun yağış başladı. 2-3 saat içinde tüm fideler çöp oldu. Yine fide almaya geldim ama bu sefer her sebzeden 10’ar adet alacağım. Sebzeleri kendi mevsiminde bile ucuza tüketemiyoruz diye böyle bir yola başvurdum. Hem ucuz olur, hem de organik olur diye düşünüyorum.”

‘BAŞKA ÇAREMİZ Mİ VAR?’

Sebze yetiştirmek için bahçesi olmayanlar ise alternatif çözümler bulmaya çalışıyor. Vedat Demir de alternatif bir çözüm yolu olarak, evinin balkonundaki saksılarda sebze yetiştirmek isteyenlerden. Demir, “Evimde güneş gören bir balkon var. Geçen sene eşimle beraber balkondaki saksılara çiçek ekmiştik. Çiçeğin bir faydasını görmedik. Bu sene sebze ekeceğiz, en azından faydasını görürüz diye. Sebze, meyve fiyatları çok yüksek. Biz de aile ekonomimiz için böyle bir yola başvurduk. Balkonumdaki saksılara 20 adet fide sığar diye düşünüyorum. Her fide 1 kilogram domates verse 20 kilogram eder. Ben bu sene deneyeceğim, eğer olursa herkese tavsiye edeceğim. Başka çaremiz mi var?” diye konuştu.

‘ÇÖPE GİTMESİN DİYE KOMŞULARIMIZA DAĞITACAĞIZ’

Van’da sebze fidesi satın almak isteyenler, genellikle Hacı Osman Camii önünde bulunan fide satıcılarını tercih ediyor. Buradaki satıcılar da yine olumsuz hava koşullarından şikayetçi. Mehmet Takar da yıllardır bu pazarda sebze fidesi satıyor. Hava şartlarının, işlerini olumsuz etkilediğini belirten Takar, “Biz fideleri müşterilerimize satıyoruz. Birkaç gün sonra geri geliyorlar. Her gün yağış olduğu için yeni ekilen fidelere zarar veriyor. Tekrar tekrar satın almak zorunda kalıyorlar. Onlar da fideleri dikmekten sıkıldı. Bu sene hem çiftçi için hem de satıcı için verimli geçmedi. Geçen sene fideleri Antalya’dan 1,50 TL’ye alıyorduk ve 2 TL’ye satıyorduk. Fakat bu sene 2 TL’den satın alıp 3,5 TL’ye satıyoruz. Hem yağışlardan hem de fiyat artışlarından dolayı ürünlerimizi satmakta zorlanıyoruz. Şunun şurasında fide ekimi yapılabilecek bir haftalık zaman kaldı. Şayet fidelerimiz elimizde kalırsa zarar edeceğiz. Çöpe gitmesin diye komşularımıza dağıtacağız, kendi bahçelerimize ekeceğiz” dedi.

‘BİR DE BU YÜZDEN ZARAR ETMİŞ OLACAĞIZ’

Elindeki fidelerin kalmasından yana endişe duyan esnaflardan biri de Fatih Durak. Durak da mevcut durumlarını şöyle anlattı: “Yağışların durmadığını gören müşteriler, satın alma konusunda tereddüt ediyor. Biz de esnaf olarak paramızı fidelere yatırdık. Eğer böyle devam ederse ve bir hafta içinde fidelerimizi satamazsak elimizde kalacak. Bu zor zamanlarda, bir de bu yüzden zarar etmiş olacağız.”

Brent petrol fiyatları ve dövizdeki değişikliklerle birlikte vatandaşlar benzin ve motorin fiyatlarını takibe devam ediyor.

NTV’nin haberine göre, motorine gece yarısı 47 kuruş indirim gelirken benzin fiyatında bir değişiklik olmadı.

İşte güncel fiyatlar…

Motorin: 19,71 TL

Benzin: 21,25 TL

AKARYAKIT FİYATLARI NASIL HESAPLANIYOR?

Türkiye’de benzin ve motorin fiyatları hesaplanırken; Gümrüksüz rafineri fiyatına ÖTV ve EPDK payının eklenmesiyle KDV hariç Rafineri satış fiyatı bulunuyor.

Gümrüksüz Rafineri Fiyatı hesaplanırken ise, Akdeniz-İtalyan piyasasında yayınlanan günlük CIF Akdeniz ürün fiyatları ve günlük Dolar kuru takip edilerek, belli bir fiyat değişim farkında gümrüksüz rafineri tavan satış fiyatı elde ediliyor

Brent petrol fiyatları ve dövizdeki değişikliklerle birlikte yurttaşlar benzin ve motorin fiyatlarını takibe devam ediyor.

NTV’nin haberine göre, benzine dün itibarıyla 1 lira 12 kuruşluk zam gelirken, 6 Nisan 2023 tarihinde benzin ve motorin grubunda herhangi bir fiyat değişikliği beklenmiyor.

İSTANBUL

Güncel akaryakıt pompa fiyatlarına göre; İstanbul’da motorin litre fiyatı 20.42 liradan satılıyor.

Benzinin litresi ise ortalama 22,44 liradan satılıyor.

ANKARA

Benzin: 22,85 TL

Motorin: 20,9 TL

İZMİR

Benzin: 22,87 TL

Motorin: 20,99 TL

AKARYAKIT FİYATLARI NASIL HESAPLANIYOR?

Türkiye’de benzin ve motorin fiyatları hesaplanırken; Gümrüksüz rafineri fiyatına ÖTV ve EPDK payının eklenmesiyle KDV hariç Rafineri satış fiyatı bulunuyor.

Gümrüksüz Rafineri Fiyatı hesaplanırken ise, Akdeniz-İtalyan piyasasında yayınlanan günlük CIF Akdeniz ürün fiyatları ve günlük Dolar kuru takip edilerek, belli bir fiyat değişim farkında gümrüksüz rafineri tavan satış fiyatı elde ediliyor

ET fiyatlarında son iki ayda yüzde 50’yi bulan artış lahmacun fiyatlarını da etkilerken, ilçeden ilçeye farklı fiyatlar tartışmaya neden oldu. Başakşehir’de 85 liraya satılan lahmacunu Esenyurt’ta 20 liraya bulmak mümkün.

Gıda Laboratuvarları ve Gıda Denetçileri Derneği (GLADER) Başkan Yardımcısı Selman Bahadır Orhan, 40 liranın altında satılan lahmacunun hileli olduğunu ileri sürerek, “Yaptığımız çalışmalarda, aldığımız numunelerde, lahmacunun her türlü hileye açık olduğunu gördük. Soya fasulyesinden bitkisel proteinlere, kamufle edilmiş et tadı veren tuzlara, sakatat ürünlerinden tavuk ürünlerine, her şeyin katılabildiğini görebiliyorsunuz” dedi. Tüm Restoranlar ve Turizmciler Derneği (TÜRES) Genel Başkanı Ramazan Bingöl ise fiyat farkının hem kaliteden hem de restoranın bulunduğu lokasyondan kaynaklı olduğunu belirtti.

ESNAF: “KİRA VE GİDERLERDEN KAYNAKLANIYOR”

Et fiyatlarında yüzde 50’ye varan artış, et ürünlerinden lahmacunun fiyatının da artmasına neden oluyor. Ancak lahmacunda her ilçeye hatta semte göre değişen fiyatların nedenleri tartışılıyor. Esenyurt’ta 20 liradan satılan lahmacunun fiyatı Başakşehir’de 85 lirayı buluyor. Lahmacunun fiyatı Güngören’de 30, Bağcılar’da 35, Fatih Sultanahmet’te aynı sokakta bulunan bir restoranda 50, diğerinde ise 30 lira.

Esnaf değişken fiyatlarla ilgili “Kira ve giderlerden kaynaklanıyor” açıklaması yaparken, uzmanlar lahmacunlarda kullanılan malzemeye işaret ediyor. GLADER Başkan Yardımcısı Selman Bahadır Orhan, 40 liranın altında satılan lahmacunun içerisinde et olmadığını ifade etti. Lahmacunun hileye çok açık olduğunu belirten Orhan, laboratuvarda inceledikleri lahmacunların içerisinde et yerine soya fasulyesi, bitkisel proteinler, kamufle edilmiş et tadı içeren tuzlar, sakatat ürünleri, tavuk ürünleri görüldüğünü açıkladı. 

“40 LİRADAN AŞAĞISININ LAHMACUN OLMASI MÜMKÜN DEĞİL”

Klasik lahmacunda 50 gramdan az et kullanılamayacağını belirten Orhan, “Bu durumda 20 lira standart maaliyeti olur. Üzerine kar marjını koyduğunuz zaman para kazanmadan o iş yürütülemez. Sadece fiyat endeksli bakacaksanız 40 liradan aşağı lahmacun satılıyorsa içinde et olan bir lahmacun olması mümkün değil. Atalar demiş ucuz etin yahnisi kara olur. Sağlıklı lahmacun tüketilmesi için bunlara bakılması gerek. Bugünkü şartlarda 20 liraya lahmacun satıyorsa ya kanatları kırılmış bir melektir ya da kendince çok iyi gizlendiğini sanan arkadaşımızdır. Bu şartlarda bunun olması mümkün değil. Laboratuvar incelemesini yaptığınız zaman öyle kamufle edilebilen suiistimaller görüyoruz ki, siz çok profesyonel bir göz de olsanız fark edemeyebilirsiniz. Bize et diye verilen şeylerin ot olduğunu görüyoruz” dedi. 

“SAKATAT, TAVUK, SOYA FASÜLYESİ”

Orhan, lahmacunun her türlü hileye açık olduğunu ifade ederek, “Daha önce İstanbul’da yaptığımız çalışmalarda aldığımız numunelerde bu durumu görmüştük. Lahmacun her türlü hileye açık. İçerisinde soya fasulyesinden bitkisel proteinlere, kamufle edilmiş et tadı verilen tuzlara, sakatat, tavuk ürünlerinden, havucuna varana kadar her şeyin katılabildiğini görebiliyorsunuz. Lahmacunumuza dokundurtmamak lazım. Vatandaşlarımız şüphelendiğinde ilçe tarım müdürlüklerini arayıp bilgi verebilirler. Lahmacunda hile yaptığınızda kamufle edebilecek çok iyi baharatlar var. Çok lezzetli dediğiniz lahmacunu analize gönderdiğimizde içinde hayvansal proteinin sıfır olduğunu gördük” diye konuştu.

“100 LİRAYA KADAR GİDİYOR” 

Tüm Restoranlar ve Turizmciler Derneği (TÜRES) Genel Başkanı Ramazan Bingöl ise, aradaki fiyat farkının hem kaliteden hem de semt değişikliğinden olabileceğini dile getirerek, “Lahmacun fiyatları 100 liraya kadar da gidiyor, 20 liraya kadar da düşüyor. Burada kararı verecek olan müşteri. Güngören’deki dükkan kirası giderleri ile Nişantaşı’ndaki yerin kirası aynı değil. Kullandığı malzeme çok önemli. Et fiyatı 300 liraya da var, 200 liraya da var” dedi. 

“85 TL PAHALI AMA TEMİZ OLDUĞUNA İNANIYORUM, DEĞER”

Başakşehir’e bağlı Bahçeşehir’de 85 liraya lahmacun yiyen Selin Uzun, “Sadece bir yerde lahmacun yiyorum, her yere güvenmiyorum. Fiyat aralığı da önemli. 85 lira pahalı ama temiz olduğuna inandığım için değdiğini düşünüyorum. 30 liralık lahmacunu tercih etmem” diye konuştu.

DÜKKANLAR KARŞI KARŞIYA AMA FİYATLAR FARKLI 

Fatih Sultanahmet’te ise karşı karşıya olan dükkanların da fiyatları farklı. Sultanahmet’te işletmede çalışan Erhan Pekken, “Sultanahmet’te esnafa 30 liraya satıyoruz. Lahmacunun fazla bir maliyeti yok, bizi bu şekilde kurtarıyor” diye konuşurken, karşısında bulunan işletmenin çalışanı Gökhan Demir, “Lahmacun 50 lira. Biz zam yapmıyoruz bazıları 150 liraya satıyor. Herkes aynı eti kullanıyor. Sadece turistlik bölge olduğu için fazla ücret alıyorlar. Biz turist menüsü değiliz. Lahmacun maliyeti ne kadar olabilir? Et fazla gidiyor deyip fazla para alıyorlar” dedi.

DUVAR – Deprem bölgesindeki barınma ihtiyacının acilen giderilebilmesi için, konteyner ev ve prefabrik yapı ihracatı 15 Şubat’tan itibaren 3 ay süreyle yasaklanmıştı. İmalatçılar talep yoğunluğu nedeniyle ham madde sağlamaktaki sorunlar, malzeme ücretlerindeki artış ve işçilik maliyeti nedeniyle, konteyner fiyatlarının deprem öncesine göre yüzde 20 ile 30 arasında arttığını ifade etti.

DHA’nın haberine göre; konteyner ve prefabrik yapı firması yöneticisi Hakan Durmaz, ihracat yasağından sonra yalnızca deprem bölgesi için çalıştıklarını belirterek, “Daha önce üretimimizin yüzde 50’si yurt dışına gidiyordu. Önceden günlük üretimimiz 20 konteynerdi, bu sayıyı 50’ye çıkardık. AFAD ve Kızılay tarafından bölgenin en çok ihtiyacı olan, bir ailenin yaşayabileceği iki oda, tuvalet, mutfak, içeren bir konteyner tipi belirlendi, örnek gösterildi. Biz de sadece onu üretiyoruz. Buradaki ürünlerin hemen hemen tamamı bağışlarla hazırlandı. Yardım kuruluşları, dernekler, kamu kurum ve kuruluşları ile özel sektörden yardım etmek isteyenler bizlere müracaat ediyor. Bu ürünün de fiyatı 95 bin TL artı KDV’dir. Devletimiz, KDV indirimi gerçekleştirdi. İnşallah, üretimi artıracağız. Personellerimiz yetişemiyordu, ilave iş gücü bulduk. Çünkü, sektörde bu kadar işçi de yoktu. Yeni işçiler aldık, eğitimler verdik ve gece vardiyası da başlattık. Bu konteynerler dört mevsim kullanılabilir ve stoklanabilir. Van Depremi’nde kullanılan 15 bin adet konteyneri AFAD stoklamıştı, bir sonraki deprem bölgelerinde de kullanıldığını biliyoruz” dedi.

Deprem sonrası yaşanan fiyat artışlarının nedenlerini açıklayan Durmaz, “Ham madde temininden kaynaklanan sorunlar var. Ham madde tedariğinde çelik-saç sorun oldu. Çünkü deprem bölgesindeki çelik imalatçılarının birkaçı, deprem nedeniyle faaliyetini durdurmak zorunda kaldı. Onlar da işçi bulamıyorlar. Yani, şu anda ham madde tedariklerinde zorluklar, sıkıntılar başladı. Konteyneri bu hızla imal etmeye devam edebilir miyiz bilmiyorum. Devam edersek de fiyatlar böyle kalır mı emin değiliz. Fiyatlar artabilir, daha kötüsü üretim durabilir. Özellikle deprem bölgesine gönderilen konteyner ve prefabriklerin ham maddelerine de 3-4 ay ihracat yasağı getirilirse, biz tedarik süresinde problem yaşamayız. Yani bizim isteğimiz, prefabrik ve konteynere dair ham madde ihracatını da kısa bir süreli de olsa ara verilmesini istiyoruz. Tabii biz de duyuyoruz, özellikle böyle bir zamanda fırsatçılık çok kötü.  Yani, hiçbir konteyner firmasında, kurumsal firmalarda, büyük firmalarda anormal fiyat artışı duymadım. Bunların fiyat katalogları kontrol edilebilir. Bazı al-satçılar, küçük satıcılar, elinde birkaç konteyner bulunduranlar bu şekilde yapıyor olabilir. Sektörde yüzde 20 ile yüzde 30 arasında fiyat artışı oldu, ham madde, işçilik kaynaklı olarak. Bizim bu bahsettiğimiz modelimiz 80-85 bin TL’ydi, 95 bin TL oldu. Piyasada da aynı şekilde, 40 bin liradan 130 bin liraya kadar aynı model ve görüntü fakat malzeme kalitesiyle fiyatı değişen ürünler bulunuyor” ifadelerini kullandı.

‘BİZİM SEKTÖRÜMÜZDE DE FIRSATÇILAR OLDUĞUNU DUYUYORUZ’

Tuzla’da konteyner imalatı yapan Sedat İmamoğlu ise, “Şu an malzeme tedarik konusunda sorun yaşıyoruz. Birkaç firma bir araya gelip sermaye biriktirip, deprem bölgesi için satın almalar yapabilir miyiz, daha iyi fiyata ürün verebilir miyiz diye de konuştuğumuz oldu. Yani, küçük ölçekli firmalar, orta ölçekli ve büyük firmalardan da aynı duyumları alıyoruz. Çünkü sektörde hep beraber çalışıyoruz, birbirimizi tanıyoruz. Piyasada gerçekten tedarik konusunda ciddi bir sıkıntı var. Bu bizim hem üretimi hızlı bir şekilde yapıp göndermemize engel oluyor, hem de fiyatların artmasına sebep oluyor. Çünkü her sektörde olduğu gibi maalesef bizim sektörümüzde de fırsatçılar olduğunu duyuyoruz. Bazı ciddi malzemeleri tedarik etmekte sorun yaşıyoruz. Konteynerlerin birçok tipi var ama, en çok kullanılan iki tiptir. Biz tesisimizde deprem bölgesine de gönderdiğimiz, betopan malzemeli konteyneri iki günde 1 adet olarak, sandviç panel dediğimiz konteyner tipini ise günde 2 adet kapasiteyle üretebiliyoruz. Betopanlı ürünlerin 70 ile 100 bin TL arasında olanları var. Sandviç panelli ürünler de aynı şekilde. Çatılı, izolasyonu yüksek ürünlerde fiyatlar artıyor. Zeminde kullandığımız piyasada betopan olarak bilinen malzeme ve dış cephede kullandığımız sandviç saç malzemesinde tedarik problemi yaşıyoruz” diye konuştu. (HABER MERKEZİ)

Birleşik Kamu-İş Sendikası, 2023 Şubat’a ilişkin Halkın Enflasyonu araştırmasını yayımladı.

Buna göre, gıda fiyatları şubatta bir önceki aya göre yüzde 5,1 oranında arttı. Böylece, gıda fiyatlarındaki aralıksız artış süreci 33 aya çıktı.

Gıdada son bir yıllık fiyat artışı ise yüzde 136,3 olarak ölçüldü.

Sendikadan yapılan yazılı açıklamada, “Vatandaşlar, faiz indirimlerinin başladığı Eylül 2021’de 100 liraya satın aldığı bir gıda sepetine bu yıl şubat ayında 379 lira ödemek zorunda kaldı” ifadelerine yer verildi.

12 AYDA YÜZDE 154.6 ARTTI

Gıda fiyatlarındaki son 12 aylık ortalama fiyatlar esas alınarak yapılan hesaplamaya göre ise 154,6 oranında artış yaşandı.

Araştırmada, “Yanlış ekonomik politikaların gıda fiyatlarında yol açtığı artış, açlık riskini giderek daha da büyütüyor” denildi.

Eylül 2021’den bu yana kamu çalışanları ile kamu emeklilerinin ücret ve aylıklarının enflasyon farkları da dâhil yüzde 141, asgari ücretteki artışın da yüzde 200 arttığı belirtilen açıklamada,  sadece eylül ayından bu yana gıda fiyatlarının yüzde 379,4 oranında arttığına dikkat çekildi:

“Diğer bir ifadeyle Eylül 2021’de 100 liraya satın alınan bir gıda sepeti için bu yıl şubat ayında 389 lira ödemek gerekirken, kamu çalışanı ve emeklisinin Eylül 2021’deki 100 liralık geliri bu gün 241 lira, asgari ücretlininki 300 lira, işçi ve bağımsız çalışan emeklisininki ise 232 lira oldu.”

EN ÇOK ARTIŞ SEBZEDE

Araştırmaya göre ekmek, pirinç, un, bulgur fiyatları, şubatta bir önceki aya göre yüzde 4,1 oranında arttı.

Et ve balık grubu fiyatlarında yüzde 9,6 oranında artış yaşanan şubat ayında süt ve süt ürünleri ile yumurta grubu fiyatları ise yüzde 2,3 oranında yükseldi. Yağ fiyatlarında ise yüzde 1,9 oranında artış oldu.

Meyve fiyatlarının yüzde 0,2 oranında arttığı şubatta sebze fiyatlarında, bir önceki aya göre ortalama yüzde 10,1 oranında artış yaşandı.

Bu yıl şubatta geçen yılın aynı ayına göre ekmek, un, bulgur, makarna fiyatlarında yüzde 101,6, et-balık fiyatlarında 130,2 süt ve süt ürünleri ile yumurta fiyatlarında yüzde 116,8 oranında artış oldu.

MEYVE VE BALIK TAKİP ETTİ

Bir yıl öncesine göre yağ fiyatları yüzde 62,3 oranında arttı. Meyve fiyatları yüzde 156,9, sebze fiyatları ise yüzde 272,5 oranında artış gösterdi. Bakliyat fiyatları son bir yılda yüzde 72,9, diğer gıda fiyatları ise yüzde 107,3 oranında zamlandı.

Tarımsal girdi maliyetleri ve tarım ürünü üretici fiyatlarındaki artışlar gıda fiyatlarındaki yıllık artışın önümüzdeki aylarda da üç haneli oranlarda kalmaya devam edeceğine işaret ediyor.