İlhan Taşcı: RTÜK Lideri kimi yayıncılara minik serçe bazılarına şahin kesiliyor

ANKARA- Radyo ve Televizyon Üst Heyeti (RTÜK) ve Lideri Ebubekir Şahin’in son periyot açıklamaları ve aldıkları kararlar gündemde. Şahin’in FOX TV sunucusu Selçuk Tepeli’ye ait toplumsal medya paylaşımıyla başlayan tartışmalar, gazeteci Sedef Kabaş’ın kelamları münasebet gösterilerek TELE 1’e ceza verilmesi ve RTÜK yöneticilerinin kanal idarelerine Sezen Aksu’nun müziğinin çalınmaması “telkini”yle devam etti.

RTÜK’ün uygulamaları ve Şahin’in tavrını RTÜK’ün CHP kontenjanından seçilen üyesi İlhan Taşcı ile konuştuk. Taşcı’nın Gazete Duvar’ın sorularına karşılıkları şöyle oldu:

Son bir haftada ülke gündemindeki iki olayda da baş aktör RTÜK oldu. Ebubekir Şahin, FOX Ana Haber Sunucusu Selçuk Tepeli’nin bültendeki kelamları ve gazeteci Sedef Kabaş’ın TELE 1’deki tabirlerinin akabinde Kurul’u harikulâde toplantıya çağırdı. Toplantıdan ağır cezalar çıktı. Bu yaşananları nasıl değerlendiriyorsunuz?
RTÜK’ün harikulâde toplantı yapmasını gerektirecek bir durum yok zira Kurul’un rutin vazifesi bu. Gündelik izlemesini ve raporlamasını yapan bir kurum olduğunu ve haftada bir toplanarak bunları değerlendirdiğini dikkate alırsak, harika toplantıya çağrılması RTÜK’ün rutin dışına çıkmasından kaynaklanıyor. RTÜK idaresini bu rutinin dışına çıkartan, RTÜK idaresinin üzerindeki bir diğer irade. Yani siyasi irade. Bu yayınlarla ilgili olarak da RTÜK resen harekete geçebilir, hepsini rapora bağlayabilirdi. Fakat akşam vakti atılan tweetlerle birlikte hem siyasi iktidar cephesinden hem saray etrafından açıklamalar geldi. Bütün bu açıklamalardan sonra RTÜK Başkanı’nın görev çıkarmaması beklenemezdi.

‘BUNUN HUKUKTA KARŞILIĞI İHSAS-I REY’DİR’

RTÜK Lideri Şahin’in Tepeli’ye ait paylaşımı İhsas-ı Rey olarak yorumlandı.
Bence dememeli lakin RTÜK Lideri, “Şu tarihli şu programla ilgili inceleme başlatılmıştır” diyebilir. Bu kamuoyuna bir bilgi vermektir. Ancak siz tutup da Selçuk Tepeli’ye ait, “Adeta muhalefet partisi başkanı gibi” dediğiniz an tarafınızı muhakkak etmiş, o evrak görüşülürken oyunuzun ceza tarafında olacağını kamuoyuna deklere etmiş olursunuz. Bunun hukukta karşılığı İhsas-ı Rey’dir.

RTÜK LİDERİ İHSAS-I REY’İ OYLATMADI

Tepeli’nin kelamlarına ait evrak geldiğinde Sayın RTÜK Başkanı’na ihsas-ı reyde bulunduğu gerekçesiyle toplantının o kısmına katılmaması için Kurul’a bunu oylatmasını istedim. Lakin Lider orada keyfi bir tavır sergileyerek, “Ben ihsas-ı reyde bulunduğumu düşünmüyorum. Münasebetiyle oylama yaptırmıyorum” diyerek görüşmeyi sürdürdü. O belge özelinde de yaptırım istikametinde oyunu kullandı.

‘YAYINCIYI KORUYOR ÜZERE ADIM ATILSA DA BURADAKİ MAKSAT SANSÜR GİRİŞİMİDİR’

Sezen Aksu’nun beş yıl evvel yayınlanan bir müzik üzerinden amaç gösterilmesinden sonra RTÜK Lider Yardımcısı İbrahim Uslu’nun müzik yayını yapan kanalları arayarak ‘uyarıda bulunduğu’ ortaya çıktı. Şimdiki bir olayda önden RTÜK’ün harekete geçmesi bize ne anlatıyor?
RTÜK’ün ilgili bürokratları anayasayı ve maddeyi ihlal etmişlerdir. Hatadır bu. Zira RTÜK, denetleyici bir düzenektir. Kamu otoritesidir. Bu kontrol ne vakit başlar? Yayının hazırlık, planlanma ve yayınlanma evrelerinde hiçbir halde RTÜK’ün yetkisi yoktur. Hatta ve hatta anayasayla muhtemel bir müdahalesi sansür olarak nitelendirilmiştir. Sezen Aksu örneğinde “bunu yayınlamayın” diyor. Bu ne demektir? Siz resmi bir kanalla sansür uyguluyorsunuz. Sezen Aksu özelinde söylemiyorum, şunu yapabilirsiniz. Bir yayıncı programı yayınlar. Lakin tüzel bir yaptırımla karşılaşacaksa onun sonuçlarına katlanır. O yayıncının sıkıntısıdır. Siz yalnızca kılıf uydurup, “Yayıncının mağdur olmaması için evvelce uyardık” diyorsanız bu bir noktadan sonra “Muhalefetin temsilcilerini ekrana çıkartırsanız cezalandırmak durumunda kalırız. Mağdur olmamak için onları ekrana çıkarmayın”a kadar sarfiyat o iş. Her ne kadar âlâ niyetle yapılıyor ve yayıncı korunuyormuş üzere bu adım atılsa da buradaki emel sansür teşebbüsüdür. Sezen Aksu’nun lisanının kopartılmasından kelam edildi mescitte. O siyasal iklimin tesirinde kalarak kendilerine bunu misyon biçmişler.

‘RTÜK LİDERİ SOYADININ HAKKINI VERİYOR’

Ebubekir Şahin son üç yıldır RTÜK Başkanlığı misyonunda. RTÜK evvelki periyot liderlerinin yaptırımlarıyla Şahin devrindeki yaptırımlar ortasında bir kıyas yaptınız mı? Şahin devri farklı mı?
Çok farklı. Bir defa RTÜK Lideri şu an sonuna kadar soyadının hakkını veriyor. Yayıncılara karşı tam bir şahin. Ancak her yayıncıya karşı değil. Kimi yayıncılara karşı minik serçe oluyor kimi yayıncılara karşı şahin kesiliyor. Hiç evirmeye çevirmeye gerek yok, 27 yıllık RTÜK her periyot siyasi iklimin tesirinde kalmıştır. Bunun nedeni de üye yapısından kaynaklıdır. Bu üyeler parlamentoda siyasalların seçimiyle Kurul’a geliyorlar. Her ne kadar yasal olarak tarafsız da olsalar yapı siyasetin içinden geliyor. Bu yapıda “siyasetten etkilenmesin” beklentisi gerçekçi değil. Lakin Ebubekir Şahin periyodunda bir fark var. Daha evvel de AK Parti kontenjanından seçilmiş bir lider vardı. En azından bir karma yapılırdı. İktidarı övenlerden tahminen bir evrak gelirdi, iktidarı yerenlerden 11 evrak gelirdi. Lakin gelirdi. Göstermelik de olsa bir iki ceza gelirdi. Lakin Ebubekir Şahin periyoduna bakıyorsunuz, en ağır ihlallerde bile bir tane belge gelmiyor.

‘DÖRT YILDIR EN ÇOK ŞİKÂYET EDİLEN KANALLA İLGİLİ BELGE SAYISI BİR’

İsmini bilhassa söylemeyeceğim. Ben dört yıldır vazifeliyim. Dört yıldır en çok şikâyet edilen kanalla ilgili, dört yılda benim okuduğum evrak sayısı bir. Onu da RTÜK Lideri istediği için değil mahkeme emrettiği için getirdi. Burada Ebubekir Şahin’in başkanlık idaresi, siyasi angaje olmuşluk tablosunu gösteriyor bize. Büsbütün siyasi iktidarın pusulasıyla hareket eden bir anlayışı var. Ebubekir Şahin üç yıllık devrinde iktidarı öven kanalların RTÜK’teki temsilcisi, hamisi, koruyucusu üzere bir tavır almıştır. Canla başla hiç kimse iktidarı yermesin istiyor. Kanallar sabah akşam iktidarı övsünler, Saray’a methiyeler düzsün istiyor. Memnun olacağı anlayış bu.

‘MÜGE ANLI’NIN KELAMLARINA GELEN 90 BİNE YAKIN ŞİKAYETE KARŞIN BİR ŞEY YAPILMADI’

En çok şikâyet edilen kanallara dair bir data size sunulmuyor mu?
Günlük olarak rapor gelir. Bunlar günlük olduğu için totali temsil etmez. Sıkıntı şudur. Şikâyet bir tarafıyla hem göstergedir hem de değildir. Size bir olay anlatayım. Müge Anlı Hanımefendi, migren iğnesinin yapılmaması nedeniyle sıhhat çalışanlarının şiddeti hak ettiği minvalinde canlı yayında bir şeyler söyledi. Bu devir sıhhat çalışanlarının gece gündüz çalıştığı pandeminin en ağır olduğu periyottu. 24 saat geçmeden bu sözlerle ilgili 89 bin 500 şikâyet geldi. Bir gün içinde. Bu belgeyle ilgili hiçbir süreç yapılmadı. Fakat öbür taraftan vazifeden alınan eski Ankara Büyükşehir Belediye Lideri Melih Gökçek, bir yayında bir gazeteci, hakkında argümanda bulunduğu için dilekçe verdi. Yalnızca bir kişi kendisiyle ilgili tezler için kanalın cezalandırılmasını istedi. Pat diye ceza çıktı. Bir tarafta 90 bine yakın şikâyete süreç yapılmamış, bir tarafta vazifeden istifa ettirilmiş belediye liderinin talebi uygun görülmüş. Bunlar çok çarpık uygulamalar.

‘AKIL TUTULMASI YAŞANIYOR’

İktidara yakın ya da uzak diye bir medya ortamını konuşmamız gerekiyor. Toplantılardaki içeriklerden bağımsız sohbetler sırasında AK Parti ve MHP kontenjanından seçilen üyeler bu yaptırımlar karşısında “bunu da yapmasak” demiyor mu? RTÜK Lideri kadar kararları savunuyorlar mı?
RTÜK Başkanı’nın on parmağında on beceri var. Hem RTÜK Başkanlığı, hem Halk Bankası idare konseyi üyeliği yapıyor. Bizim görmediğimiz bir özelliği var demek ki.

10 parmağında 10 beceri var ancak bir tek şeyi eksik. RTÜK’te iradesi yok. Onun temsil ettiği irade yalnızca ve yalnızca kendisini oraya seçen iradenin kanılarını yansıtıyor. Kendi bir inisiyatif almıyor. Siyasi iklimin, rüzgarın esiş istikametini ölçüyor ve konumunu alıyor. Siyasi iktidarın temsilcileri çıkıyor, gaye gösteriyor beklentilerini açıklıyor. RTÜK’ün Lideri çıkıyor, tweet atıyor ve gereğini yapacağım diyor. Sonraki gün harikulâde toplantı yapıp kanalları cezalandırıyor. Bir akıl tutulması yaşanıyor.

‘PLATFORMLARLA İLGİLİ ALINMIŞ YALNIZCA 3 KARAR VAR’

Nihat Genç’in amaç göstermesinin, MHP’li isimlerin buna takviye vermesinin akabinde Acun Ilıcalı’nın sahibi olduğu Exxen’de yayınlanan ‘Konuşanlar’ isimli programın bir kısmına yayından kaldırma cezası verildi. Bunun üzere bilhassa platformlara dönük çok fazla karar var mı?
Yasa çıkalı bir buçuk yıl oldu. Şu ana kadar platformlarla ilgili alınmış yalnızca 3 karar var. Üst şura bir karar veriyor lakin üst şura kararlarının yargı yolu açık. Kesin nitelik taşımıyor. Hasebiyle yayıncılar bu kararları yargıya taşıyorlar. Örneğin yayın yürütmeyi durdurma cezası alabiliyor. Mesela, artık yeni tartışılan Selçuk Tepeli’nin ana haber bülteni. Daha evvelki devir RTÜK Fatih Portakal’ın ana haber bülteninin yayınlanmasını 3 defa durdurmuştu. Pekala ana haber 3 kere durduruldu mu? Hayır. Neden? Zira yayıncı onu mahkemeye götürdü ve mahkeme bunu hukuka uygun görmedi. Yani RTÜK’ün almış olduğu bütün kararlar uygulanmıyor. Yeterli makus kalmış yargı sisteminde hala dönebiliyor.

RTÜK’ün iktidara yakın kanalları etik bedeller içerisinde en fazla ikaz cezası verdiğini konuştuk. Muhalif kanallara baktığımızda da tam zıddı. Yayın durdurma, milyon liralık cezaları konuşuyoruz. Bu cezalar beraberinde kanalların reklam gelirlerini de etkiliyor. Yargıya taşınsa da bir kısmının uygulandığını düşünüyoruz. Kanallar idari para cezaları karşısında ne kadar dayanabilecek?

Kimi kanallara verilen cezalar tam manasıyla keyfi ve siyasi. Hatta ve hatta birçoğu hukuksal destekten bile mahrum. Bu yayıncılar cezalar altındaki yüke ne kadar dayanabilirler, doğrusu onların ekonomik büyüklüklerini ve güçlerini bilemem. Genel olarak söylüyorum, yayıncı açısından çok çok zordur. Birtakım yayıncıların neredeyse kendi yağları ile kavrulduğunu da dikkate alırsak elbette ki çok sıkıntı bir süreç.

‘GERÇEĞİ GİZLEME BAHTINIZ YOK’

Lakin burada daha değerli bir şey var. 83 milyonun haber alma hakkı bana nazaran her şeyden daha üstündür. Üstün olmak zorundadır. Şayet beşerler bilgiye ulaşamıyorsa, beşerler kendi ülkeleri yahut dünyadaki gelişmeleri öğrenemiyorlarsa ve bu bir kamu otoritesi yahut kamu otoriteleri eliyle engelleniyorsa, artık orada demokratik bir yapıdan kelam etmemiz mümkün değil. Orada bir otoriter yapı gelişmiş demektir. Şu anda yayıncılığa baktığınızda, bin 780 radyo ve televizyon kanalı var. Zati yüzde 95’i bir formda iktidara yakın yayıncılık yapıyor. Bırakın yüzde 5’lik kesim de farklı bir yayıncılık yapsın. Bundan bu kadar rahatsız olacak ve korkacak bir şey yok. Bu rahatsızlığın altında yatan bir neden var aslında o da şu, inanın yüzde 5’lik kesitin haber içeriği, tesiri öteki devlet imkanlarıyla fonlanan, kamu bankalarıyla finansmanları sağlanan yayıncılardan çok ancak çok fazla tesir alanına sahip. Bütün problem bu. Velev ki, bütün kanallar iktidarı övse, saraya methiyeler düzse, sokaktaki, mutfaktaki, pazardaki yangını duymasa ne olur ki? Esasen birebir beşerler o yangının içinde yaşıyor. Yani sizin gerçeği gizleme talihiniz yok. Buradaki şey bir manasıyla gerçeğin üstünü örtmeye çalışmanın uğraşıdır. O gayret da sonuç almıyor.

‘RTÜK’ÜN ÜYE YAPISI KATİYEN DEĞİŞMELİ’

RTÜK’ün uyguladığı siyasetleri konuştuk. RTÜK’ün nasıl olması gerekiyor? Birinci olarak RTÜK’te ne değişmeli ve hangi adımlar atılmalı?

Her şeyden evvel üye yapısı muhakkak değiştirilmeli. Bir kısmı meslek örgütlerinden olabilir. Bir kısmı parlamento içerisindeki parti temsilcilerinden olabilir. En değerlisi liyakat sahibi bireylerin üye olması gerekir. Liyakatten kastım şu, yayıncılık dünyasını bilen, gazeteciliği, basın özgürlüğünün, fikir özgürlüğünün ne manaya geldiğini içselleştirmiş ve bunu üniversal kurallarla da zenginleştirmiş bir anlayışın hakim kılınması lazım.

RTÜK Yasası subjektif içerikleri çok fazla olan bir yasadır. Ucu açıktır. Mesela, “milli ve manevi pahalara karşıtlık.” Bu o kadar ucu açık, yoruma açık bir durum ki. Yahut “genel ahlaka aykırılık”. Ahlak dediğiniz toplumlara, ülkelere, kültürlere nazaran hatta tıpkı toplum içindeki ailelere nazaran farklılık gösterebilir. Bunlar daima subjektif. Bu bakımdan maddeyi daha objektif, objektif içeriklere dönüştürmek gerekiyor. Yorum kısmını daraltmak gerekiyor. Yoruma açık olmak yerine açık ve net tabirlerin kullanılması gerek. RTÜK’ün reklam gelirlerinin bir kısmı hazine yerine, taşradaki lokal televizyon radyolara, belirlenecek kriterler çerçevesinde aktarılırsa, bu Türkiye yayıncılığına çok katkı sunacaktır.

Kaynak: Gazeteduvar

Bir yanıt yazın

Your email address will not be published.