Medya Ombudsmanı Faruk Bildirici, bugün yayınladığı yazısında kabul eden medya kuruluşlarına dışardan ve bağımsız olarak ombudsmanlık yapacağını açıkladı. Bir grup kurarak dijital, sözel ve basılı medyayı daha ağır biçimde izleyeceğini belirten Bildirici medya kuruluşlarına davette bulunarak, “Medya Ombudsmanlığı’nı kurumsallaştırmaya var mısınız? Gelin ülkemize mahsus, yeni, bağımsız bir ‘Medya Ombudsmanlığı’ modeli yaratalım” dedi.
Medya kesiminde yakın geçmişteki ombudsmanlık deneyimlerini aktaran ve editoryal bağımsızlığın kıymetine dikkat çeken Bildirici’nin kendi sitesinde yayınlanan yazısı şöyle:
“Türkiye Gazeteciler Cemiyeti’nde Umur Talu’nun öncülüğünde hazırlanan “Türkiye Gazetecileri Hak ve Sorumluluk Bildirgesi” Türkiye gazetecilik tarihinde kıymetli bir dönüm noktasıydı. Türkiye gazeteciliğinin en geniş iştirakle hazırlanmış etik unsurlar metniydi bildirge. Üç bine yakın gazeteci ve meslek örgütü imza koymuştu.
Bildirgenin 1998’de yürürlüğe girmesinin akabinde gazetecilikte etik unsurların hakim olması ve medyanın özdenetimi yolunda yeni uğraşlar ortaya konuldu. 1999 yılında Milliyet’te Ombudsman (Okur Temsilcisi) köşesinin açılması da bu gayretlerden biriydi. Milliyet’in akabinde Hürriyet, Sabah ve Cumhuriyet gazetelerinde de ombudsmanlar misyona başladı.
Lakin ombudsmanların özdenetim yapabilmesi, okurlarla bağlantıda hakemlik yapma, gazetecilik unsurlarının uygulanmasını gözetleme, yanlışlardan gazetecilik ismine artı paha üretme faaliyetini hakkıyla yürütebilmeleri için “editoryal bağımsızlık” olmazsa olmaz bir şarttır.
Medya sahipleri ve editoryal yöneticileri, ismi geçen gazetelerin hiçbirinde ombudsmanların tam manasıyla “editoryal bağımsızlığa” kavuşmasına müsaade vermediler. Ombudsmanları, yanlışları açıkça lisana getirip düzeltilmesini sağlayacak, gazetenin yazı işlerini okur nezdinde şeffaf hale getirecek kurumsal bir yapı olarak görmediler. Daha çok okur ile münasebetleri düzenleyecek bir halkla ilgiler elemanı üzere çalışmasını istediler.
Bu türlü bir ombudsmanlık faaliyetinin beklenen katkıyı sağlaması ve devam ettirilmesi mümkün değildi. Gerçekten yaklaşık 20 yıllık bir tecrübe sonucunda bugün artık gazetelerde ombudsmanlık faaliyeti yürütülemiyor.
Ben de dokuz yıl kadar bu tecrübenin içerisinde yer aldım. Hürriyet gazetesindeki ombudsmanlığım boyunca editoryal yöneticiler, kısım şefleri, muharrirler ile etik prensipler üzerinden çatışmalarım oldu. Nihayetinde Hürriyet’in de Doğan Medya Grubu’nun bütün kuruluşlarıyla birlikte Demirören Holding’e satılmasının (daha yanlışsız iktidar zoruyla devredilmesinin) akabinde bu misyonda daha fazla kalamadım. 2010 yılında başladığım ombudsmanlıktan 2019 yılında uzaklaştırıldım.
Hürriyet’teki tecrübem editoryal bağımsızlığın olmadığı bir medya kuruluşu içerisinde hakkıyla ombudsmanlık yapılmasının mümkün olmadığını göstermişti. O nedenle Hürriyet sonrasında medyadaki etik sorun, yanlış ve eksikliklerle ilgili tenkitlere kendi web sitemde devam ettim. Hürriyet yerine artık bütün medyayı kapsayan bir faaliyet yürüttüğüm için de kendimi “Medya ombudsmanı” olarak nitelendirdim. Artık büsbütün bağımsızdım. Editoryal bağımsızlığın yanısıra maddi kaynak açısından da hiç kimseye, hiçbir yere bağlı olmamak daha rahat yazabilmemi sağladı.
“Medya Ombudsmanlığı” faaliyetimin temel hedefi mesleğimize katkıda bulunmak, daha ötesi bağımsız etik kontrolün faydasını ve gerekliliğini göstermekti. Medya kuruluşlarının benimsediği, desteklediği ancak editoryal olarak onlardan bağımsız medya ombudsmanlığının kurumsallaşmasının 1960’lardan beri çeşitli arayışlara sahne olan medyadaki özdenetim ihtiyacını karşılayacağına inanıyordum.
Yaklaşık iki yıldır medya ombudsmanlığını sürdürüyorum. Bu mühlet içerisinde çabucak tüm medya kuruluşlarıyla ilgili tenkitlerim oldu; bazıları muhatapları tarafından olumlu karşılandı, bazıları reddedildi ya da kaale alınmadı. Lakin adil bir yaklaşım ve kırıcı olmayan bir lisanla ortaya koyduğum tenkitler, “Medya Ombudsmanlığı”nın kavramsal olarak tanınmasını, gerekliliğinin kabul edilmesini sağladı.
Artık bu basamakta medya kuruluşları ile anlaşarak, bu kuruluşlar tarafından tanınan, kararları ve okur/izleyici ile yaşanan sıkıntılarda hakemlik rolü kabullenilen bir özdenetim sistemi haline dönüşmeyi amaçlıyorum. Kabul eden medya kuruluşlarına dışardan ve bağımsız olarak ombudsmanlık yapacağım.
Basılı gazete ve mecmuaların yerini giderek dijital medyalardaki haberciliğin aldığı, toplumsal medyanın da devingen bir irtibat kozmosu hacmini kazandığı bu devirde medya ombudsmanlığı, vakit içerisinde etik kontrolünün yanı sıra ‘haber doğrulama’ süreçleri açısından da değerli bir işlev icra edecektir. ‘Haber doğrulama’ alanının sağlıklı bir yapılaşmayla gelişmesi ve etik/profesyonel standartlarla genel kabul gören sonuçlar üretmesi; bağımsız ve gerçek haberciliğin kurumlaşması bağlamında ‘Medya Ombudsmanlığı’nın kıymetli gündem hususlarından biri olacaktır.
Ne kadar çok medya kuruluşu ile ombudsmanlık mukavelesi imzalayabilirsek o kadar kurumsallaşmış bir “Medya Ombudsmanlığı” beden bulacak. Dijital, sözel ve basılı medyayı oluşturacağım bir grupla daha tertipli ve daha ağır biçimde izleme imkanı bulacağım.
Siyasal, hukukî, finansal zorluklar, kısıtlar, sıkıntılar ne olursa olsun; gazetecilik herkesten, her kısımdan, her şeyden evvel gazetecilerin mesleğidir. Mesleğimize ait yanlışları eleştirmekle yetinmeyip, öğrenilmiş/dayatılmış çaresizliklere aldırmayarak iyi/doğru/güvenilir gazetecilik için kurumsallaşma gayeli bir tahlil yoluna, gazeteciler olarak birlikte çıkabiliriz.
Bu bağlamda; bütün medya kuruluşlarına ve gazetecilere çağrımdır; “Medya Ombudsmanlığı”nı kurumsallaştırmaya var mısınız? Gelin ülkemize mahsus, yeni, bağımsız bir “Medya Ombudsmanlığı” modeli yaratalım.”
YAZININ TAMAMI
Kaynak: Gazeteduvar
