Enflasyon oranı artmaya devam ediyor, vatandaşın alım gücü günden güne azalıyor. Ekonomistler tarafından Ocak ayı enflasyon beklentisi yüzde 6,9 ila yüzde 13,72 ortasında değişirken, yıllık enflasyon kestirimleri yüzde 40 ila yüzde 52,19 ortasında değişiyor. Ocak ayı enflasyon oranı 3 Şubat tarihinde saat 10:00’da açıklanacak.
Geçtiğimiz ay enflasyon oranı, TÜİK datalarına nazaran yıllık enflasyon yüzde 36,08 ile son 19 yılın tepesine yükseldi. Aralıkta aylık enflasyon yüzde 13,58 ile tarihi düzeye ulaştı. Yıllık enflasyon yüzde 36.08 ile AKP iktidarının başlangıcından beri en yüksek düzeye ulaştı. Bundan evvelki en yüksek yıllık enflasyon Eylül 2002’de yüzde 37 ile görülmüştü.
ENFLASYON ORANI NE VAKİT AÇIKLANACAK?
Ocak ayı enflasyon TÜİK tarafından 3 Şubat 2022 Perşembe günü duyurulacak. Saat 10:00’da bilgilerin açıklanması bekleniyor.
OCAK AYI ENFLASYON BEKLENTİSİ NEDİR?
euters’ın enflasyon anketine nazaran, asgari fiyat artırımı ve artan güç fiyatları nedeniyle Tüketici Fiyatları Endeksi’nin (TÜFE) ocak ayında son 20 yılın doruğu olan yüzde 46,68’e yükselmesi bekleniyor.
Aylık enflasyonun ise yüzde 9,80 düzeyinde gerçekleşmesi bekleniyor, varsayımlar yüzde 6,9 ila yüzde 13,72 bandında yer alıyor.
17 ekonomistle gerçekleşen ankette ocak ayı için yıllık enflasyon kestirimleri yüzde 40 ila yüzde 52,19 ortasında değişiyor. TÜFE en son Nisan 2002 devrinde yüzde 52,7 artış kaydetmişti.
GÜÇ MALİYETLERİNDEKİ ARTIŞ ENFLASYONU TETİKLİYOR
Artan güç maliyetleri paralelinde 2022 yılından geçerli olmak üzere değişik abone kümeleri için elektrik tarifelerinde yüzde 52 ile yüzde 125 ortasında; doğalgazda ise yüzde 15 ile 50 ortasında değişen oranlarda artışa gidildi. Akaryakıt fiyatları da artışta.
Asgari fiyat yüzde 50 düzeyinde arttırılırken sigara ve alkol kümesinden alınan Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) yüzde 47 artırıldı.
‘YIL İÇİNDE YÜZDE 50’Yİ AŞACAĞINI ÖNGÖRÜYORUZ’
Tera Yatırım Başekonomisti Enver Erkan anketteki soruya verdiği cevapta siyaset faizinin arttırılmayacağı varsayımıyla önümüzdeki periyotta enflasyon düzeyinin gerçek faizi eksi bölgeye itmeye devam edeceğini belirtti.
Erkan, “Enflasyonun yıl içinde yüzde 50’yi aşacağını öngörüyoruz. Şubat ve Mart ayında yüksek gerçekleşen enflasyonun akabinde tepe noktasının mayıs ayında olabileceğini düşünüyoruz” dedi.
ENFLASYON RAPORUNDA ‘LİRALAŞMA’ VURGUSU
Geçen sene Nisan ayına kadar yedi aylık yükselişin akabinde tüketici enflasyonu mayısta tam kapanma önlemlerinin tesiriyle yüzde 16,59’a düşmüştü. Akabinde enflasyon bariz bir yükseliş eğilimine girdi ve TL’deki rekor bedel kaybının tesirinin fiyatlara yansıması ile Aralık’ta yüzde 36,08’e yükseldi.
Merkez Bankası (TCMB) yılın birinci enflasyon raporunda 2022 için enflasyon kestirimini yüzde 11,8’den yüzde 23,2’ye çekerken, siyasetlerin tamamının “liralaşma” için kullanılacağını belirtti.
MERKEZ MAYISTA TEPE BEKLİYOR
Üretim ve cari istikrarın enflasyonun düşürülmesine katkı sağlayacağını belirten TCMB’nin enflasyon raporunda paylaştığı grafik enflasyonun ocakta yüzde 50’ye yaklaşabileceğine, Şubat, Mart ve Nisan aylarında yüksek seyredeceğine, mayıs ayında ise yüzde 55’e yaklaşarak tepe yapacağına işaret ediyor.
Reuters anketinde 2022 yılsonu enflasyon varsayım medyanı ise yüzde 35 düzeyinde oluştu. İddialar yüzde 27,60 ila yüzde 42 bandında yer aldı.
Merkez Bankası (TCMB) Ocak ayı prestijiyle döviz rezervlerinde hem düşüş hem artış istikametli tesir eden daha faal bir siyaset izlemeye başlarken Türkiye iktisattaki sorunları bir kere daha kamu denetiminin daha çok olduğu bir kur siyaseti ile çözmeyi deniyor.
MÜDAHALELER OCAK’TA AZALARAK SÜRDÜ
İktisatta enflasyon sorunu büyürken, siyasetlerin sürdürülebilirliği ve kamunun artan döviz riskine ait Reuters bir tahlil de yayımladı.
Bankacıların öncü bilgilerden yaptığı hesaplamalara nazaran, Aralık ayında başlayan Merkez Bankası (TCMB) rezervleri kaynaklı müdahaleler Ocak’ta da devam etti fakat bu ölçü azaldı. Bankacıların hesaplamalarına nazaran rezervler geçen hafta olması gerekenden 600 milyon dolar ile 1 milyar dolar daha az arttı. Yeniden bankacılara nazaran fiyat kurdaki istikrarlı seyir için kullanıldı.
Bankacılar Ocak’ta döviz için muhtaçlık olan arzın ölçüsünün sonuncusu Aralık’a gerçekleşen bariz müdahalelere nazaran “çok daha düşük” fiyatlara gerilediğini belirtiyor. Burada da bankanın yeni uygulamaya aldığı, ihracatın yüzde 25’i ve gayrimenkul alımı dahil vatandaşlık döviz gelirlerinin tamamının TCMB rezervlerine kazandırması uygulamaları belirleyici.
Bu nedenle bankacılara nazaran artık TCMB rezervlerinden ne kadar kullanıldığının hesaplanması daha güç. KKM ve ihracatçıların döviz alımları üzere datalar için hala iktisat idaresi ya da siyasalların bu bilgileri telafuz etmesine de gereksinim duyuyor.
Dolar/TL 13.5 etrafında çok dar bit bantta adeta sabitlenirken politikler 18’ün üzerindeki tarihi tepelerden düşüşü “kurdaki köpük alındı” olarak yorumluyor ve sırada enflasyon düşüşü olduğunu söylüyorlar. Dolar/TL’de sert hareketlerin akabinde hayli stabil seyrediyor.
Bu stil döviz kuru rejimleri öteki ülkelerce de uygulanıyor. İngilizce olarak “dirty float” ya da “managed regime” ismi verilen bu sistemlerde kur üzerinde kamu kısmen yada büsbütün belirleyici. Bankacılar kamunun döviz riskindeki ve süreçlerindeki hissesinin artmasıyla birlikte Türkiye’de de artık bu rejimlerin bir benzerinin oluştuğunu düşünüyor.
Kabul görmüş iktisat teorilerini benimseyen ekonomist ve akademisyenlerin neredeyse tamamı mevcut siyasetlerin sürdürülebilir olmadığını ya da muvaffakiyet bahtının düşük olduğunu belirtiyor. Kimi akademisyenler ise uygulamaların bir “iktisat siyaseti bile sayılamayacağı” tenkitleri getiriyor.
Bilkent Üniversitesi Öğretim Üyesi Refet Gürkaynak, “Kur muhafazalı mevduat (KKM) birinci getirildiğinde sonraki gün erken seçim bekliyordum…. bu uygulama adeta bir saatli bomba üzere duruyor. Saatli bomba patlamadan evvel çabucak seçime gideceklerini sanıyordum. Bunu yapmadılar… Şayet sorunu çözdük zannediyorlarsa benim korktuğumdan daha berbat durumdalar… Biz kuru 8’den 18’e çıkardık ve 13’e düşürdük diye seviniyoruz. Olacak iş değil bu. Türkiye gerçek yönetilmiyor” dedi.
TCMB Aralık ayında 20 milyar doları bulan direkt ve dolaylı müdahaleleriyle zati negatifte olan swap hariç döviz rezervi eksi 60 milyar dolara geldi.
PİYASA İSTİKRARLARI ARTIK ESKİSİNDEN DAHA FARKLI
Fakat bankacılar bu kere geçmiş satışlardan farklı olarak bireysellerin panik döviz alımlarının olmadığını, yabancı yatırımcının sıcak para yatırımının çok düşük olduğunu, düşük faizle ferdî kredi ile finanse edilen döviz birikimi artışı görülmediğini, TCMB’nin yüzde14 siyaset faizine karşın ferdî kredi maliyetlerinin yüzde 40’a ulaştığına dikkat çekiyor.
Bankacılara nazaran piyasadaki her faiz zati Aralık’tan beri TCMB’nin siyaset faizinin çok üzerinde oluşuyor. Buna yüzde 23’lü düzeylerdeki 10 yıllık Hazine tahvil getirisi ve bir çok kredi de dahil.
TCMB artık ihracatçıların döviz gelirlerinin yüzde 25’ini direkt rezervlerine alıyor. Benzeri halde gayrimenkul dahil vatandaşlık süreçlerindeki döviz gelirlerinin yüzde 100’ü de TCMB’te satılmak zorunda. KKM’den de şu ana kadar 5 milyar dolara yakın dövizden dönüş yaşandı. Kurumsalların iştiraki ile fiyatta TCMB artış beklediğini de söylerken Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’ye nazaran ise bu meblağ 10 ile 20 milyar dolar ortasında olacak.
Kurumlar vergi teşvikleri ve kamu bankalarının en üst seviye yöneticilerinin telefonları öncülüğünde dövizden TL’ye kurumların ve bireylerin de geçmesi özendirilirmiş durumda. Kamu bankalarına bu süreç perfromans kriteri olarak bile belirlendi.
KAMUNUN RİSK YÜKLENMESİ NEGATİF
Döviz istikrarı geçmişe nazaran daha olumlu görünüyor. Lakin her geçen gün kamunun daha çok kur riski üstlendiği bir süreç, olumsuz bir senaryoda iktisada negatif tesirinin daha da yüksek olacağı manasına geliyor.
Bir bankanın döviz masası işlemcisi, “Basit bir hesap ile 20 milyar dolar aylık ihracat yapıyoruz desek haftada 1 milyar doların TCMB rezervlerine girmesi gerekir. resskont da var swap da var. Lakin TCMB rezervlerinde bu artışın sonlu bir kısmını görebiliyoruz. Farkın Aralık’ta olduğu üzere dövizin stabil seyri için arz olarak piyasaya satıldığını söyleyebiliriz. Öncü datalar Aralık’ta başlayan döviz satışlarının Ocak’ta da besbelli yavaşlayarak devam ettiğini gösteriyor.”
TCMB rezervlerin satışına ait Reuters haberine yorum yapmadı lakin TCMB Lideri Şahap Kavcıoğlu dünkü konuşmasında TCMB rezervlerinden yapılan hesaplamalara ve bu istikametteki çıkarımlara katılmadığını aslında söylemişti.
Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati ekonomistlerle son yaptığı toplantıda kamu kurumlarının gerekli gördüğü durumlarda dövize müdahale etmesisinin “yetki alanı içindeki bir konu” olduğunu söyledi.
Üst seviye bankacı, “Yabancı yatırımcı artık çok az. Ferdi tarafta panik döviz yönelimi 20 Aralık’ta durmuştu. Sonrasında sonlu bir çözülme görüldü dövize yeni yönelim yok. Kurumsal tarafta ise yatırımcıların döviz bozdurması isteniyor. Kamu bilhassa bu bahiste öncü. Yabancı az, yerli bir biçimde dövize yönelmiyor ve sonlu bozduruyorsa ise bu biçimde döviz istikrarı daha hudutlu rezerv satışlarıyla şu anki üzere sabit kalıyor” dedi.
YABANCININ KURDAKİ TESİRİ AZALDI, HÜKÜMET KURDAN ŞAD
Kurda artık yabancının tesiri çok düşük. Lokallerin ise KKM ve Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın 20 Aralık konuşması ile birlikte dövize yastık altına yönelimi artık görülmüyor. Yani artık piyasada ferdî kaynaklı panik “sonlandı” ve bu “doğru bir adım”.
Bu bahiste tenkit ise daha evvelki faiz indirimi üzere yanlış adımların oluşturduğu bir sonuna süreksiz önlemler alındığı istikametinde.
Tekrar de iktisat idaresi ve siyasilerden gelen yorumlar ise son devirde TL’nin “istikrarlı seyrinden” memnuniyet duyulduğunu gösteriyor. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan kurun “istikrar kazandığını” belirtirken kur üzere “enflasyondaki köpüğü” de kısa vakitte ortadan kaldıracaklarını belirtiyor. Kavcıoğlu ise enflasyon raporunda kur baskının giderildiğini belirtirken, “Kuru hallettik, inşallah enflasyonu da bu siyasetlerle halledeceğiz” diyor.
Hükümetin siyasetinin odağında kaynakların ihracat, üretim ve yatırıma yönlendirilmesi ile cari fazla verilmesi yer alıyor. Döviz istikrarının müspet bir seyre dönmesinin de dayanağıyla enflasyonun 2023 seçimleri öncesinde tek haneye düşürülmesi hedefleniyor.
Rezervleri negatifte olan TCMB’nin döviz satışlarının ne kadar kadar sürdürülebilir olacağı da değerli bir soru Bankacılara nazaran cari istikrar burada kritik ve izlenmeli
Bir başka taraftan analistler enflasyondaki yükselişe bugüne kadar her hangi bir tedbir alınmadığına da dikkat çekiyorlar. Ocak’ta tüketici enflasyonun yüzde 45’i biraz aşması, üretici enflasyonun ise yüzde 100 civarına ulaşmasını bekleniyor. (REUTERS)
Kaynak: Sözcü
